ZUS podwyższy emerytury czerwcowe w 2026 r. Kto jeszcze może liczyć na podwyżkę?

Jaka jest podstawa przeliczenia emerytur czerwcowych?

Senat nie wniósł żadnych poprawek do ustawy z 5 sierpnia 2025 r. o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalonych w czerwcu w latach 2009–2019 oraz rent rodzinnych po ubezpieczonych, którym ustalono emerytury w czerwcu w latach 2009–2019 (dalej: ustawa przeliczeniowa).

Ustawa przewiduje podwyższenie od 1 stycznia 2026 r. nie tylko emerytur czerwcowych, ale także rent rodzinnych przyznanych po tzw. emerytach czerwcowych. Chodzi tu o świadczenia, którym „ustalono” emerytury i renty w danym miesiącu, co najczęściej wiązało się ze złożeniem wniosku o emeryturę lub rentę właśnie w czerwcu. Ustawa została skierowana do podpisu prezydenta.

Jakie świadczenia ZUS przeliczy od stycznia 2025 r.?

ZUS od 1 stycznia 2026 r. przeliczy:

• emerytury ustalone w czerwcu w latach 2009–2019 wypłacane z systemu powszechnego (z ZUS);
• renty rodzinne przysługujące uprawnionym osobom na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) po ubezpieczonych, którym ustalono emerytury w czerwcu w latach 2009–2019;
• renty rodzinne przysługujące uprawnionym osobom na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po ubezpieczonych, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny (60/65 lat) i zmarli w czerwcu w latach 2009–2019 oraz nie mieli ustalonego prawa do emerytury.

Przeliczenie nie dotyczy emerytur i rent rodzinnych wypłacanych z innych systemów – rolniczych (KRUS) czy mundurowych. Podwyższenie emerytur czerwcowych i rent – czy trzeba składać wniosek? Aby otrzymać podwyższoną emeryturę lub rentę rodzinną, nie trzeba będzie składać wniosku. ZUS przeliczy świadczenie z urzędu. Zakład ma na to 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy przeliczeniowej, a więc ma na to czas do 31 marca 2026 r. Co ważne, ZUS nie wypłaci wyrównania za lata pobierania niekorzystnej emerytury czerwcowej lub renty rodzinnej po emerycie czerwcowym. Świadczenie w nowej wysokości będzie wypłacane dopiero za okres od wejścia w życie ustawy, tj. za okres od 1 stycznia 2026 r.

Czym są emerytury czerwcowe?

O problemie tzw. emerytur czerwcowych mówiono od lat. Polegał on na tym, że osoby przechodzące na emeryturę w czerwcu dowolnego roku miały przyznawane niższe emerytury, niż gdyby przechodziły na emeryturę w innych miesiącach. Oznaczało to, że przechodząc na emeryturę np. w maju, otrzymywało się niższą emeryturę niż przechodząc na nią miesiąc później – w czerwcu.

Przyczyną były zasady waloryzacji składek, które wynikają z ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Trzeba przypomnieć, że zarówno składki, jak i kapitał początkowy, są waloryzowane co roku oraz co kwartał. Emeryturę oblicza się natomiast w ten sposób, że zwaloryzowane kwoty składek oraz kapitału początkowego dzieli się przez liczbę miesięcy, które statystycznie pozostała danej osobie do przeżycia. Każda waloryzacja podwyższa zatem kwotę zapisanych na koncie składek, więc podwyższa kwotę, od której będzie obliczona w przyszłości emerytura.

Dlaczego złożenie wniosku o emeryturę w czerwcu było niekorzystne?

Twórcy ustawy przeliczeniowej wyjaśnili dokładnie, skąd brało się zaniżenie emerytur, które były przyznawane w czerwcu. Chodziło o to, że suma wskaźników waloryzacji kwartalnej, którymi zostałyby objęte składki oraz kapitał początkowy przy przejściu na emeryturę w kwietniu lub maju, jest zazwyczaj wyższa od wskaźnika waloryzacji rocznej, który stosuje się przy ustalaniu emerytury (renty rodzinnej), przyznanej w czerwcu danego roku.

Dlaczego? To z kolei było związane ze sposobem obliczania wskaźnika waloryzacji rocznej i kwartalnej, który jest oparty, w uproszczeniu, na tym, o ile więcej wpłynęło składek do FUS. W pierwszym kwartale roku wzrost wpływu składek w stosunku do czwartego kwartału poprzedniego roku jest wyższy niż w pozostałych kwartałach, ponieważ w I kwartale każdego roku wypłaca się najwięcej nagród rocznych czy premii rocznych. W konsekwencji wskaźnik waloryzacji składek za I kwartał danego roku zazwyczaj jest wyższy niż roczny wskaźnik waloryzacji składek.

Dlaczego zostaną przeliczone tylko emerytury z lat 2009-2019?

Pierwsze próby rozwiązania problemu emerytów czerwcowych podjęto w trakcie pandemii. Zgodnie z art. 53 ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu 2020 r., waloryzacji składek, stanowiących podstawę obliczenia emerytury, dokonuje się w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju 2020 r., jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego.

Chodziło o to, aby podstawa wymiaru emerytury/renty rodzinnej, ustalona na 1 czerwca 2020 r., nie była niższa od ustalonej na 31 maja tego roku. Było to rozwiązanie doraźne obejmujące jedynie emerytury przyznawane w 2020 r.

Następnie ustawą z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw powyższe rozwiązanie rozszerzono na rok 2021 i lata następne.

Dotychczas jednak nie uregulowano sytuacji osób, które otrzymały emerytury albo renty rodzinne w czerwcu w latach 2009–2019. Sytuację tę zmienia wspomniana ustawa przeliczeniowa.

Jakie renty rodzinne podlegają przeliczeniu?

Przypomnijmy, że wysokość renty rodzinnej uzależniona jest od wysokości emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, które przysługiwało lub przysługiwałoby osobie zmarłej, po której renta przysługuje. Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy emerytalnej renta rodzinna wynosi:

• dla jednej osoby uprawnionej – 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
• dla dwóch osób uprawnionych – 90 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
• dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

ZUS przeliczy rentę rodzinną przyznaną po zmarłych tzw. emerytach czerwcowych, a więc po osobach, którym ustalono emeryturę w czerwcu w latach 2009-2019.

ZUS przeliczy rentę rodzinną przysługującą po osobach, które co prawda osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60/65 lat), ale przed śmiercią nie miały ustalonego prawa do emerytury. Warunkiem jest, aby osoba, po której przysługuje renta, zmarła w czerwcu w latach 2009–2019.