ZUS podwyższy emerytury czerwcowe w 2026 r. Kto jeszcze może liczyć na podwyżkę?

Senat przyjął bez poprawek ustawę o przeliczeniu emerytur czerwcowych. Wyższe emerytury zostaną wypłacone osobom, które dotychczas otrzymywały zaniżone emerytury tylko dlatego, że wniosek o emeryturę złożono wcześniej. Kto otrzyma wyższe świadczenie?

Jaka jest podstawa przeliczenia emerytur czerwcowych?

Senat nie wniósł żadnych poprawek do ustawy z 5 sierpnia 2025 r. o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalonych w czerwcu w latach 2009–2019 oraz rent rodzinnych po ubezpieczonych, którym ustalono emerytury w czerwcu w latach 2009–2019 (dalej: ustawa przeliczeniowa).

Ustawa przewiduje podwyższenie od 1 stycznia 2026 r. nie tylko emerytur czerwcowych, ale także rent rodzinnych przyznanych po tzw. emerytach czerwcowych. Chodzi tu o świadczenia, którym „ustalono” emerytury i renty w danym miesiącu, co najczęściej wiązało się ze złożeniem wniosku o emeryturę lub rentę właśnie w czerwcu. Ustawa została skierowana do podpisu prezydenta.

Jakie świadczenia ZUS przeliczy od stycznia 2025 r.?

ZUS od 1 stycznia 2026 r. przeliczy:

• emerytury ustalone w czerwcu w latach 2009–2019 wypłacane z systemu powszechnego (z ZUS);
• renty rodzinne przysługujące uprawnionym osobom na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) po ubezpieczonych, którym ustalono emerytury w czerwcu w latach 2009–2019;
• renty rodzinne przysługujące uprawnionym osobom na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po ubezpieczonych, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny (60/65 lat) i zmarli w czerwcu w latach 2009–2019 oraz nie mieli ustalonego prawa do emerytury.

Przeliczenie nie dotyczy emerytur i rent rodzinnych wypłacanych z innych systemów – rolniczych (KRUS) czy mundurowych. Podwyższenie emerytur czerwcowych i rent – czy trzeba składać wniosek? Aby otrzymać podwyższoną emeryturę lub rentę rodzinną, nie trzeba będzie składać wniosku. ZUS przeliczy świadczenie z urzędu. Zakład ma na to 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy przeliczeniowej, a więc ma na to czas do 31 marca 2026 r. Co ważne, ZUS nie wypłaci wyrównania za lata pobierania niekorzystnej emerytury czerwcowej lub renty rodzinnej po emerycie czerwcowym. Świadczenie w nowej wysokości będzie wypłacane dopiero za okres od wejścia w życie ustawy, tj. za okres od 1 stycznia 2026 r.

Czym są emerytury czerwcowe?

O problemie tzw. emerytur czerwcowych mówiono od lat. Polegał on na tym, że osoby przechodzące na emeryturę w czerwcu dowolnego roku miały przyznawane niższe emerytury, niż gdyby przechodziły na emeryturę w innych miesiącach. Oznaczało to, że przechodząc na emeryturę np. w maju, otrzymywało się niższą emeryturę niż przechodząc na nią miesiąc później – w czerwcu.

Przyczyną były zasady waloryzacji składek. Trzeba przypomnieć, że zarówno składki, jak i kapitał początkowy, są waloryzowane co roku oraz co kwartał. Emeryturę oblicza się natomiast w ten sposób, że zwaloryzowane kwoty składek oraz kapitału początkowego dzieli się przez liczbę miesięcy, które statystycznie pozostała danej osobie do przeżycia.

Dlaczego złożenie wniosku o emeryturę w czerwcu było niekorzystne?

Twórcy ustawy przeliczeniowej wyjaśnili dokładnie, skąd brało się zaniżenie emerytur, które były przyznawane w czerwcu. Chodziło o to, że suma wskaźników waloryzacji kwartalnej, którymi zostałyby objęte składki oraz kapitał początkowy przy przejściu na emeryturę w kwietniu lub maju, jest zazwyczaj wyższa od wskaźnika waloryzacji rocznej, który stosuje się przy ustalaniu emerytury (renty rodzinnej), przyznanej w czerwcu danego roku.

Dlaczego? To z kolei było związane ze sposobem obliczania wskaźnika waloryzacji rocznej i kwartalnej, który jest oparty, w uproszczeniu, na tym, o ile więcej wpłynęło składek do FUS. W pierwszym kwartale roku wzrost wpływu składek w stosunku do czwartego kwartału poprzedniego roku jest wyższy niż w pozostałych kwartałach, ponieważ w I kwartale każdego roku wypłaca się najwięcej nagród rocznych czy premii rocznych. W konsekwencji wskaźnik waloryzacji składek za I kwartał danego roku zazwyczaj jest wyższy niż roczny wskaźnik waloryzacji składek.

Dlaczego zostaną przeliczone tylko emerytury z lat 2009-2019?

Pierwsze próby rozwiązania problemu emerytów czerwcowych podjęto w trakcie pandemii. Zgodnie z art. 53 ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu 2020 r., waloryzacji składek, stanowiących podstawę obliczenia emerytury, dokonuje się w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju 2020 r., jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego.

Chodziło o to, aby podstawa wymiaru emerytury/renty rodzinnej, ustalona na 1 czerwca 2020 r., nie była niższa od ustalonej na 31 maja tego roku. Było to rozwiązanie doraźne obejmujące jedynie emerytury przyznawane w 2020 r.

Następnie ustawą z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw powyższe rozwiązanie rozszerzono na rok 2021 i lata następne.

Dotychczas jednak nie uregulowano sytuacji osób, które otrzymały emerytury albo renty rodzinne w czerwcu w latach 2009–2019. Sytuację tę zmienia wspomniana ustawa przeliczeniowa.

Jakie renty rodzinne podlegają przeliczeniu?

Przypomnijmy, że wysokość renty rodzinnej uzależniona jest od wysokości emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, które przysługiwało lub przysługiwałoby osobie zmarłej, po której renta przysługuje. Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy emerytalnej renta rodzinna wynosi:

• dla jednej osoby uprawnionej – 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
• dla dwóch osób uprawnionych – 90 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
• dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

ZUS przeliczy rentę rodzinną przyznaną po zmarłych tzw. emerytach czerwcowych, a więc po osobach, którym ustalono emeryturę w czerwcu w latach 2009-2019.

ZUS przeliczy rentę rodzinną przysługującą po osobach, które co prawda osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60/65 lat), ale przed śmiercią nie miały ustalonego prawa do emerytury. Warunkiem jest, aby osoba, po której przysługuje renta, zmarła w czerwcu w latach 2009–2019.