PIP 2026 – zmiany

Jak czytamy w uzasadnieniu do nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, która zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ma wejść w życie w 2026 roku, potrzeba zmian przepisów wynika z potrzeby wzmocnienia pozycji PIP. Ma ona przez to doprowadzić do bardziej efektywnego i skutecznego egzekwowania przestrzegania przepisów prawa pracy. Nowelizowane zmiany wpisują się w szerszy projekt ministerstwa reformy PIP i kodeksu pracy.

Państwowa Inspekcja Pracy, w skrócie PIP, to organ kontrolno-nadzorczy, który odpowiada za przestrzeganie prawa pracy, a w szczególności przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz legalności zatrudnienia. To właśnie PIP ma zatem czuwać nad tym, aby prawa pracowników były przestrzegane.

Jakie uprawnienia zyska PIP w 2026?

Nowelizowane przepisy ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy zakładają, że PIP będzie miał prawo do zamiany umów cywilnoprawnych na umowy o pracę. Nadanie inspektorom prawa pracy uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnej, które np. umowę zlecenia zmienią na umowę o pracę, uznawane jest za jedno z najważniejszych założeń nowelizacji.

Aby móc dokonać zmiany umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę, konieczne jest stwierdzenie jej nieprawidłowości. PIP będzie zatem analizował:

• podporządkowanie pracownika,
• miejsce świadczenia pracy,
• czas wykonywania pracy,
• odpowiedzialność za pracę.

Co ważne, by móc ocenić zasadność zawarcia umowy cywilnoprawnej, PIP będzie mógł swoje kompetencje realizować względem podmiotów, które zatrudniają na podstawie umów cywilnoprawnych, do czego nie miał wcześniej uprawnień.

Jaki charakter będzie miała decyzja PIP? Decyzja o zmianie umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę, która może dotyczyć okresu nie dłuższego niż trzy lata wstecz, będzie wiążąca dla stron. Wiązać będzie się ze wstrzymaniem dokonywania jakichkolwiek zobowiązań, a skutkować realizacją obowiązków względem pracownika m.in. związanych ze składkami ZUS.

Uprawnienia PIP

Jakie inne nowe uprawnienia zyska PIP w 2026 roku? Nowelizowane przepisy przyznają Państwowej Inspekcji Pracy także inne uprawnienia, w tym możliwość przeprowadzania kontroli w sposób zdalny. Będzie to jednak możliwe wyłącznie w uzasadnionych wypadkach, jeśli:

• nie stoi to w sprzeczności z celem kontroli,
• może usprawnić jej przeprowadzenie,
• przemawia za tym charakter działalności, którą prowadzi kontrolowany,
• kontrola lub określone jej czynności mogą być przeprowadzone w taki sposób.

Kontrolę zdalną będzie można przeprowadzić za pośrednictwem operatora pocztowego lub środków komunikacji elektronicznej. Należy jednak podkreślić, że taka forma kontroli nie będzie ograniczać w żaden sposób inspektora pracy i zmieniać jego uprawnień.

Od 2026 roku PIP będzie mógł również przekazywać do ZUS szeroki zakres danych, które niezbędne są realizacji jego zadań. W odniesieniu do kontrolowanych podmiotów będą to informacje o:

• numerze NIP i REGON,
• nazwie,
• adresie,
• siedzibie,
• dacie kontroli,
• kwocie z umowy.

W odniesieniu do osób wykonujących pracę będzie mógł z kolei udostępniać:

• imię i nazwisko,
• PESEL,
• obywatelstwo,
• okres wykonywania pracy,
• dane podmiotu, który powierza wykonanie pracy,
• rodzaj zawartej umowy.

FAQ

Jakie uprawnienia zyska PIP w 2026 roku?

Zgodnie z nowelizacją ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy PIP ma zyskać prawo do automatycznego przekształcenia umów cywilnoprawnych w umowę o pracę, jeśli stwierdzi, że zawarta została ona w sposób nieprawidłowy i spełnia warunki umowy o pracę.

Czy decyzja PIP będzie wiążąca dla stron?

Tak, decyzja PIP o zmianie umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę to decyzja administracyjna, która będzie miała charakter wiążący i natychmiast wykonalny.

Czy PIP w 2026 otrzyma też inne uprawnienia?

Poza możliwością automatycznej zamiany umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę PIP będzie mógł też w uzasadnionych wypadkach przeprowadzać kontrole zdalne.

Źródła:

Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 roku o Państwowej Inspekcji Pracy, Dz. U. 2007 nr 89 poz. 589.

Ustawa o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 4 listopada 2025 roku, legislacja.gov.pl.

Uzasadnienie do ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 4 listopada 2025 roku, legislacja.gov.pl.