Przeliczenie emerytury? Nie składaj wniosku na próżno

Chodzi przede wszystkim o odnalezienie dokumentów potwierdzających dodatkowe zatrudnienie albo odprowadzanie składek emerytalnych podczas pobierania emerytury.

Jeśli nic takiego nie miało miejsca, nie ma sensu składanie wniosku o przeliczenie emerytury, bo ona nie wzrośnie od samego faktu przeliczenia.

Jak jest obliczana emerytura?

ZUS oblicza emeryturę, dzieląc kwotę zapisanych na koncie i subkoncie danej osoby zwaloryzowanych składek przez liczbę miesięcy, jaka tej osobie statystycznie pozostała do przeżycia, licząc od miesiąca, w którym ta osoba przechodzi na emeryturę.

Dodatkowo, w przypadku osób, które rozpoczęły pracę zawodową przed 1999 r., do zwaloryzowanych składek, w oparciu o które oblicza się wysokość emerytury, dolicza się kapitał początkowy.

W polskim systemie emerytalnym nie ma znaczenia staż pracy, czyli długość odprowadzania składek, chyba że chodzi o tzw. emeryturę minimalną, a więc gwarantowaną kwotę emerytur po osiągnięciu odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

Co to jest kapitał początkowy?

Kapitał początkowy to w uproszczeniu hipotetyczna kwota składek, które byłyby za daną osobę opłacone od jej zarobków osiąganych przed 1999 r. Dopiero bowiem w 1999 r. zaczął w Polsce obowiązywać nowy system emerytalny, w ramach którego utworzono dla każdej osoby ubezpieczonej indywidualne konto w ZUS, na którym składki są zapisywane.

Kapitał początkowy jest obliczany na podstawie dokumentów pracowniczych dostarczonych przez wnioskodawcę. Na tej podstawie ZUS ustala zarobki i długość zatrudnienia.

Jeśli wnioskodawca nie dostarczył dokumentów potwierdzających zatrudnienie, ZUS nie uwzględnia tych okresów w kapitale początkowym i nie uwzględnia wynagrodzenia z tego okresu. A to oznacza, że kapitał początkowy będzie niższy, a w efekcie – także emerytura.

Jak się oblicza kapitał początkowy, gdy nie można stwierdzić wysokości wynagrodzenia?

Jeśli nie można udowodnić osiąganego wynagrodzenia, to ZUS do obliczeń kapitału początkowego przyjmie wynagrodzenie minimalne. ZUS wyjaśnia, że przyjmie taką wysokość wynagrodzenia, gdy wnioskodawca udowodni okresy zatrudnienia, ale nie będzie mógł udowodnić osiąganego wynagrodzenia, np. gdy:

• pracodawca nie zachował dokumentacji płacowej,
• zakład pracy zlikwidowano,
• dokumentacja płacowa została zniszczona,
• wnioskodawca nie ma wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej o zatrudnieniu i osiąganym wynagrodzeniu,
• wnioskodawca nie może uzyskać od pracodawcy lub jego następcy prawnego zaświadczenia o wynagrodzeniu.

ZUS informuje, że przyjmuje kwotę minimalnego wynagrodzenia także za okresy, w których wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy w czasie trwania stosunku pracy oraz świadczenia z ubezpieczenia społecznego, tj. zasiłki chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze.

Od czego zależy wysokość emerytury?

Wysokość emerytury zależy więc od kilku czynników:

• wysokości zapisanych na koncie ubezpieczonego składek;
• wieku, w którym przechodzi się na emeryturę;
• wysokości kapitału początkowego.

Najłatwiejszym sposobem na otrzymanie wyższej emerytury jest więc opóźnienie wieku, w jakim przechodzi się na emeryturę. Kilka lat pracy dłużej może znacznie podwyższyć wysokość otrzymywanego świadczenia.

Jak podwyższyć emeryturę już po jej przyznaniu?

Można podwyższyć sobie emeryturę już po rozpoczęciu jej pobierania, co w praktyce może mieć miejsce w dwóch przypadkach:

• pracą na emeryturze (a dokładniej – opłacaniem składek emerytalnych);
• przedstawieniem ZUS dodatkowych (odnalezionych) dokumentów za okresy, które wcześniej ZUS podczas obliczania kapitału początkowego pominął albo przyjął jako wynagrodzenie pensję minimalną.

W tych przypadkach ZUS dokona przeliczenia emerytury.

Przeliczenie emerytury – dodatkowe składki

Podczas pobierania emerytury także można opłacać składki emerytalne. Czasami będzie to obowiązek, a czasami – działanie dobrowolne.

Obowiązkowo składki emerytalne (a także pozostałe) będą odprowadzane za emeryta zatrudnionego w oparciu o umowę o pracę. Tak samo obowiązkowe składki trzeba będzie odprowadzać za emeryta, który wykonuje umowę zlecenia.

Inaczej będzie w przypadku emeryta, który prowadzi pozarolniczą działalność. Takie osoby mogą odprowadzać składki emerytalne, ale dobrowolnie. Nie jest to ich obowiązek.

Jeśli za emeryta zostały odprowadzone składki albo sam je odprowadził jako przedsiębiorca, ma on prawo do podwyższania emerytury w oparciu o dodatkowe składki, które zostały opłacone po przejściu na emeryturę.

Podstawą do przeliczenia emerytury jest art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 108 ust. 2 tej ustawy przeliczenie to polega na tym, że do dotychczasowej emerytury dolicza się kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury (zwaloryzowanych) przez liczbę miesięcy, które statystycznie zostały tej osobie do przeżycia.

Wniosek o przeliczenie emerytury można składać nie częściej niż raz w roku.

Przeliczenie emerytury – odnalezione dokumenty

Jeśli emeryt odnajdzie dokumenty dotyczące zatrudnienia, których wcześniej nie przedstawił ZUS w postępowaniu o ustalenie kapitału początkowego, może to zrobić w każdej chwili.

Podstawą jest art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.