Ustawa o obronie ojczyzny przewiduje dodatkowe obowiązki pracodawców wobec żołnierzy

Pracownik może na okres do 12 miesięcy podjąć dobrowolną zasadniczą służbę wojskową. W tym okresie odbywa szkolenie podstawowe trwające do 28 dni, a następnie szkolenie specjalistyczne przez 11 miesięcy. Po tym szkoleniu pracownik może złożyć wniosek o służbę zawodową, terytorialną lub rezerwę aktywną.

Zgodnie z art. 303 ust. 1 ustawy o obronie ojczyzny (dalej: u.o.o.), umowa o pracę zawarta z pracownikiem, który został powołany do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, może zostać rozwiązana tylko za jego zgodą. Z kolei w myśl art. 303 ust. 3 u.o.o. jeżeli okres dokonanego przez pracodawcę lub przez pracownika wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu powołania pracownika do służby zasadniczej, wypowiedzenie staje się bezskuteczne. W takiej sytuacji rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić tylko na żądanie pracownika. [ramka]

W okresie odbywania szkoleń pracownik korzysta z bezpłatnego urlopu. Okres odbywania zasadniczej dobrowolnej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia.

Uwaga! Od okresu zatrudnienia zależy wymiar urlopu wypoczynkowego. Staż pracy u danego pracodawcy wpływa także na długość okresu wypowiedzenia. W związku z tym pracownik odbywający służbę nie traci uprawnień, które mają związek z długością okresu zatrudnienia. Czas odbywania tej służby traktowany jest tak, jakby pracownik w tym czasie aktywnie świadczył pracę.

Ochrona stosunku pracy pracownika, który podjął dobrowolną zasadniczą służbę wojskową przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę obowiązuje od dnia poinformowania pracodawcy o terminie rozpoczęcia szkolenia podstawowego, w czasie trwania szkolenia specjalistycznego oraz przez okres 12 miesięcy od dnia zakończenia szkolenia. [ramka]

Terytorialna służba wojskowa

Terytorialną służbę wojskową mogą pełnić, na ich wniosek, osoby posiadające uregulowany stosunek do służby wojskowej, a także inne osoby niepodlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej.

Czas trwania terytorialnej służby wojskowej wynosi od roku do sześciu lat. Może on zostać przedłużony na kolejny okres, na wniosek lub za zgodą żołnierza.

Żołnierz obrony terytorialnej (OT) może wykonywać zadania służbowe na terytorium całego kraju, niezależnie od siedziby jednostki wojskowej, w której pełni służbę.

Terytorialna służba wojskowa może być pełniona dyspozycyjnie albo rotacyjnie. Tę ostatnią żołnierz OT pełni w jednostce wojskowej albo innym miejscu wskazanym przez dowódcę jednostki wojskowej w określonych przez niego dniach służby, co najmniej raz w miesiącu przez okres 2 dni w czasie wolnym od pracy. W okresach niewykonywania służby rotacyjnej żołnierz OT pełni służbę w formie dyspozycyjnej.

Służba rotacyjna może być wykonywana również w inne dni niż pierwotnie zaplanowane – stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych, po uzgodnieniu z żołnierzem lub na jego wniosek. Służba dyspozycyjna polega na pozostawaniu przez żołnierza poza jednostką wojskową w gotowości do stawienia się do służby rotacyjnej w terminie i miejscu wskazanych przez dowódcę jednostki wojskowej.

Obowiązki pracownika

Pracownik musi niezwłocznie powiadomić pracodawcę o powołaniu do terytorialnej służby wojskowej, a także o terminach, w których będzie pełnić służbę rotacyjną. W przypadku konieczności natychmiastowego stawienia się zatrudnionego w jednostce wojskowej, obowiązek poinformowania firmy o tym fakcie spoczywa na dowódcy jednostki wojskowej. Jeżeli powołanie do służby przypada w okresie zaplanowanego urlopu wypoczynkowego, pracodawca jest zobowiązany przesunąć wypoczynek na inny termin, uzgodniony z pracownikiem.

Urlop bezpłatny

Zgodnie z art. 305 u.o.o., pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby. Urlopu udziela się na wniosek, a w przypadku wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa – na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji.

W czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Wymienione zasady mają zastosowanie także odpowiednio do żołnierza rezerwy.

Dla kogo rekompensata

Pracodawcy zatrudniającemu pracownika będącego żołnierzem rezerwy albo będącego żołnierzem OT pełniącym służbę wojskową rotacyjnie przysługuje świadczenie pieniężne za dni, w których pełnili oni służbę wojskową.

Rekompensata obejmuje wyłącznie zwrot poniesionych kosztów. Z zakresu kosztów podlegających refundacji wyłączone wprost zostały:

• wydatki związane z wynagrodzeniem pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas określony w celu zastępstwa żołnierza,
• wynagrodzenie pracownika, któremu powierzono zastępstwo w ramach dotychczasowego zatrudnienia u tego samego pracodawcy.

Pracodawca składa wniosek o wypłatę świadczenia, wraz z dokumentami potwierdzającymi poniesione koszty, do szefa wojskowego centrum rekrutacji właściwego ze względu na swoją siedzibę – nie później niż w terminie 90 dni od dnia zwolnienia żołnierza rezerwy albo żołnierza OT z pełnienia służby.

Wniosek, oprócz danych identyfikujących pracodawcę, powinien zawierać dane dotyczące żołnierza, w szczególności:

• imię i nazwisko,
• numer PESEL,
• adres zamieszkania,
• numer karty powołania,
• organ powołujący oraz
• informację o liczbie dni uwzględnianych przy obliczaniu kosztów.

Odmowa wypłaty świadczenia lub przyznanie świadczenia w kwocie niższej niż wskazana we wniosku następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Zwolnienie od pracy

Na wniosek pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej – z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej – lub pełniącego służbę w rezerwie, pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy na okres 2 dni, bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Natomiast na wniosek pracownika, który pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, jednorazowo i nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni, pracodawca udziela zwolnienia od pracy po zakończeniu tej służby na jeden dzień, również bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Może on jednak – według własnego uznania i na własny koszt – wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za czas udzielonego zwolnienia.

Powrót do pracy

Pracownikowi, który w terminie 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej – z wyłączeniem zawodowej oraz zasadniczej służby wojskowej – podejmie pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, okres jej pełnienia wlicza się do okresu zatrudnienia w tej firmie we wszystkich zakresach uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Analogiczny skutek następuje w przypadku podjęcia pracy po raz pierwszy lub u innego pracodawcy – okres odbywania służby wojskowej wlicza się wówczas do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych.

W odniesieniu do żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej, do okresu zatrudnienia wlicza się wyłącznie czas pełnienia terytorialnej służby wojskowej w formie rotacyjnej.

Pracodawca, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go po jej zakończeniu na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy i wynagrodzenia, pod warunkiem, że pracownik zgłosi się do pracy w terminie 30 dni od dnia zwolnienia ze służby. Niedochowanie tego terminu skutkuje wygaśnięciem stosunku pracy, chyba że jego przekroczenie nastąpiło z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy. ©℗