Czy za studenta trzeba odprowadzić składki ZUS?

W okresie wakacyjnym pracodawcy często zatrudniają przy pracach sezonowych uczniów i studentów. Zawarcie z nimi umowy zlecenia jest bowiem bardzo korzystne ze względu na brak obowiązku opłacania składek ZUS. Uczniowie i studenci do 26 roku życia nie podlegają bowiem ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Warunkiem jest jednak posiadanie statusu ucznia lub studenta.

Zleceniobiorcy będący uczniami szkół ponadpodstawowych, a także studenci do ukończenia 26 roku życia nie spełniają warunków do objęcia ich obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnemu i rentowym (art. 6 ust. 4 ustawy systemowej), jak również ubezpieczeniem zdrowotnym (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e, w zw. z art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej). Takie osoby nie mogą również być zgłoszone do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych. Warunkiem jest jednak, oprócz wieku, posiadanie statusu ucznia lub studenta. Jego utrata powoduje, że zawarte z taką osobą zlecenie podlega obowiązkowi oskładkowania od następnego dnia po utracie tego statusu.

Kogo obowiązuje status studenta?

Studentem jest osoba, która kształci się na studiach I stopnia (licencjat, studia inżynierskie) lub na studiach II stopnia (uzupełniające magisterskie) albo studiach jednolitych magisterskich od dnia wpisania jej na listę studentów do dnia:

  • złożenia egzaminu dyplomowego,
  • złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu (dotyczy kierunku lekarskiego, lekarsko-dentystycznego lub weterynaryjnego),
  • zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki (dotyczy kierunku farmacja),
  • skreślenia z listy studentów.

Przykład

Przykład

Mateusz jest tegorocznym absolwentem technikum informatycznego. Przez jeden miesiąc wakacji planuje zatrudnić się na umowę zlecenia w pobliskim barze. Zleceniodawca, który zatrudni Mateusza, nie musi zgłaszać go do ZUS, gdyż do 31 sierpnia 2025 r. zachowuje on status ucznia.

Przykład

Przykład

Ewelina jest tegoroczną maturzystką. Od 1 czerwca 2025 r. podjęła pracę na umowę zlecenia. Umowa zawarta jest do 31 października 2025 r. Do 31 sierpnia 2025 r. Ewelina ma status ucznia i nie podlega ubezpieczeniom. Jeżeli podejmie po wakacjach naukę na studiach i złoży płatnikowi stosowne zaświadczenie, wówczas zachowa status ucznia do 30 września 2025 r. oraz status studenta od 1 października 2025 r., a to oznacza, że z umowy zlecenia nie będzie podlegała ani ubezpieczeniom społecznym, ani zdrowotnemu.

Przykład

Przykład

Zleceniobiorca w spółce z o.o. będący studentem studiów magisterskich 14 lipca 2025 r. kończy 26 lat. A zatem od tego dnia (14 lipca br.) spółka musi go zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. W jego przypadku ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.

Czy trzeba płacić składki ZUS za zleceniobiorcę w przerwie między studiami I a II stopnia?

W przypadku ukończenia przez studenta studiów I stopnia i rozpoczęcia studiów II stopnia okres pomiędzy złożeniem egzaminu dyplomowego a rozpoczęciem nauki na studiach uzupełniających jest okresem, w którym taka osoba z tytułu np. wykonywania umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Przykład

Przykład

Renata w okresie od 1 kwietnia do 31 grudnia 2025 r. jest zatrudniona w spółce ABC na umowę zlecenia. Wynagrodzenie miesięczne ustalone jest w wysokości 4000 zł (za 120 godzin miesięcznie). W związku z tym, że posiada status studenta i nie ukończyła 26 roku życia, nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu. 4 lipca 2025 r. zleceniobiorczyni zaliczyła egzamin kończący studia I stopnia (licencjackie). A to oznacza, że od następnego dnia, tj. od 5 lipca 2025 r., zleceniodawca musi zgłosić ją do ZUS na druku ZUS ZUA do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz do zdrowotnego z tytułu wykonywania powyższej umowy (jeśli zleceniobiorca nie posiada w tym czasie innych tytułów do ubezpieczeń uprawniających do zbiegu ubezpieczeń społecznych). Składki na obowiązkowe ubezpieczenia należy obliczyć od wynagrodzenia uzyskanego w okresie od 5 do 31 lipca br. Ustalenie tej kwoty powinno wyglądać następująco:

4000 zł : 31 dni lipca × 27 dni podlegania ubezpieczeniom ZUS = 3483,87 zł (podstawa oskładkowania).

W przypadku gdy Renata podejmie studia II stopnia (np. od 1 października 2025 r.) i nie ukończy 26 lat, wówczas spółka będzie musiała ją wyrejestrować z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA od 1 października 2025 r. Ubezpieczona bowiem ponownie uzyska status studenta.

Jak udokumentować status ucznia lub studenta?

Płatnicy składek zatrudniający uczniów i studentów mają obowiązek bieżącej weryfikacji ich statusu. Oprócz wypełnionego przez zleceniobiorców oświadczenia dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń płatnik w razie wątpliwości może żądać przedstawienia np. zaświadczenia ze szkoły lub uczelni potwierdzającego okres nauki. Takie postępowanie płatnika zmniejszy ryzyko ewentualnego błędu w zakresie ustalania obowiązku podlegania ubezpieczeniom ZUS z tytułu zawartego zlecenia, który w konsekwencji może powodować konieczność skorygowania dokumentacji zgłoszeniowej i rozliczeniowej w ZUS oraz opłacenia zaległych składek (wynikających z rozliczenia) wraz z odsetkami.

Przykład

Przykład

W firmie XYZ została przeprowadzona kontrola ZUS. Okazało się, że zatrudniani zleceniobiorcy będący studentami nie powiadamiali zleceniodawcy o tym, że np. zostali wykreśleni z listy studentów w trakcie roku akademickiego albo że ukończyli studia I stopnia i zamierzają podjąć od nowego semestru studia II stopnia. Taka sytuacja spowodowała, że nie zostali zgłoszeni do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w okresie utraty statusu studenta, przez co narazili zleceniodawcę na dodatkowe koszty. W tym przypadku na podstawie protokołu pokontrolnego płatnik będzie musiał zgłosić te osoby do obowiązkowych ubezpieczeń, a także skorygować raporty za miesiące, w których podlegali ubezpieczeniom, oraz opłacić wynikającą z rozliczenia niedopłatę wraz z odsetkami.

Umowa zlecenia - zasady ogólne

Należy pamiętać, że umowa zlecenia co do zasady stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Zatem osoby, które wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2 ustawy systemowej). Ubezpieczenie chorobowe w ich przypadku jest dobrowolne. Po spełnieniu określonych warunków od umowy zlecenia należy także odprowadzić składkę na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Jeżeli jednak wystąpi tzw. zbieg tytułów do ubezpieczeń, wówczas umowa zlecenia może nie podlegać obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Warunkiem jest jednak, aby z innych tytułów zleceniobiorca osiągał w danym miesiącu podstawę wymiaru składek w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia (art. 9 ust. 2c ustawy systemowej). W 2025 r. jest to kwota 4666 zł.

Podstawa prawna

art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 6 ust. 4, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i 1a, art. 36 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2025 r. poz. 350; ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 769

art. 66 ust. 1 pkt 1 lit.e, art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 146; ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 637

art. 76 ust. 7, art. 108 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce – j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 1571; ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 622