Poradnia kadrowa

Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela (dalej: KN) dyrektor szkoły w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć, rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia.

Ważne! Dyrektor szkoły musi przywrócić do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym.

Ma taki obowiązek w razie powstania możliwości podjęcia przez niego pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez niego wymaganych kwalifikacji. Odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z dniem odmowy.

Warto wskazać, że Sąd Najwyższy w wyroku z 21 września 2001 r. (sygn. akt I PKN 655/00) uznał, że przywrócenie do pracy nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym zależy „od powstania możliwości” zatrudnienia nauczyciela, czyli od istniejącego wolnego stanowiska lub liczby godzin nauczania, pozwalających na zatrudnienie go w pełnym wymiarze czasu pracy.

Istotę stanu nieczynnego wyjaśnił SN w wyroku z 13 maja 2014 r. (sygn. akt I PK 260/13). Wskazał, że nauczyciel w stanie nieczynnym pozostaje nadal w stosunku pracy ze szkołą (z tym, że część praw i obowiązków objętych stosunkiem pracy nie jest wykonywana i w tym sensie stosunek ten ulega zawieszeniu). Zdaniem SN, skoro między stronami utrzymuje się stosunek pracy, to w razie ustania przyczyn przeniesienia nauczyciela w stan nieczynny (powstania możliwości podjęcia przez nauczyciela pracy w pełnym wymiarze zajęć) powinno dochodzić do pełnej jego realizacji. Służy temu, z jednej strony, zapewnienie nauczycielowi roszczenia o „przywrócenie do pracy w pierwszej kolejności” oraz, z drugiej strony, nałożenie na dyrektora placówki obowiązku takiego „przywrócenia”, a także ustanowienie obowiązku poddania się temu „przywróceniu” przez nauczyciela, pod sankcją wygaśnięcia stosunku pracy w razie odmowy podjęcia pracy.

Nie, bowiem godziny ponadwymiarowe przysługują za zajęcia zrealizowane zgodnie z planem zajęć. Wynika to z art. 35 ust. 1 Karty nauczyciela (dalej: KN).

Podczas szkolnej wycieczki nauczyciel realizuje w ramach ogólnego czasu pracy zadania statutowe, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 KN. Na szkolnej wycieczce nauczyciel nie prowadzi zajęć w ramach godzin ponadwymiarowych, ponieważ nie realizuje programu nauczania dla uczniów, którymi się opiekuje. Zgodnie z art. 35 KN, w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.

Ważne! Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.

Nie, gdyż wymiar jej pensum łączonego wynosi 19 godzin.

Zgodnie z art. 35 ust. 1 Karty nauczyciela (dalej: KN), w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Wynika z tego, że dyrektor nauczycielowi (nawet za jego zgodą) nie może przydzielić liczby godzin przekraczającej 1,5 pensum.

W myśl natomiast art. 42 ust. 5c KN, nauczycielom realizującym w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin zajęć, tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć (tzw. pensum łączone) ustala się jako iloraz łącznej liczby realizowanych godzin i sumy części etatów realizowanych w ramach poszczególnych tygodniowych wymiarów godzin zajęć. Przy czym wynik zaokrągla się do pełnych godzin w ten sposób, że czas zajęć do pół godziny pomija się, a powyżej pół godziny liczy się za pełną godzinę. Godziny wyliczone ponad ten wymiar stanowią godziny ponadwymiarowe.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, nauczycielce zatrudnionej na 24/20 etatu, dyrektor przydzielił dodatkowe godziny w wymiarze 26/18 etatu. Wymiar pensum łączonego w takim przypadku oblicza się następująco:

1) ustala się łączną liczbę realizowanych godzin: 24 + 26 = 50 godzin;

2) ustala się sumę części etatów: 1,2 (czyli 24/20) + 1,44 (czyli 26/18) = 2,64 etatu;

3) dzieli się 50 godzin przez 2,64 etatu = 18,94 godzin, zaokrąglonych do 19 godzin tzw. pensum łączonego.

Jeżeli nauczyciel realizuje pensum łączone wynoszące 19 godzin, to zgodnie z art. 35 ust. 1 KN może mieć przydzielone jedynie godziny ponadwymiarowe w wymiarze 9,5 godziny, a więc łącznie miesięcznie może zrealizować 28,5 godziny.

Ważne! W związku z tym, że dyrektor przydzielił nauczycielce łącznie aż 50 godzin, to prowadzi 19 godzin zajęć w ramach pensum łączonego oraz 31 godzin ponadwymiarowych, co narusza regulacje o czasie pracy nauczyciela.

Tak, nauczycielka nie może odmówić realizowania doraźnych zastępstw. Musi zrealizować polecenie dyrektora, pod warunkiem że nie jest ono sprzeczne z przepisami prawa pracy, tzn. są spełnione przesłanki z art. 35 ust. 2a Karty nauczyciela (dalej: KN) i są zachowane normy czasu pracy dotyczące pracownika.

Pogląd ten potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 12 maja 2004 r. (sygn. akt I PK 454/03). SN stwierdził, że praca w godzinach ponadwymiarowych nie stanowi uprawnienia nauczyciela, lecz jest jego obowiązkiem. Takie samo stanowisko należy przyjąć odnośnie do godzin doraźnego zastępstwa. Zgodnie z art. 35 ust. 1 KN, w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych (art. 35 ust. 2 k.n.). Natomiast przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, których realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela (art. 35 ust. 2a k.n.).

Ważne! Definicja godzin doraźnego zastępstwa, sformułowana w art. 35 ust. 2a KN, nie zawiera górnego limitu tych godzin. Dlatego można przydzielić nauczycielowi godziny doraźnego zastępstwa w wymiarze przekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Jedynym ograniczeniem są tutaj normy dotyczące czasu odpoczynku.

Tak, nauczycielka ma prawo do dofinansowania zakupu okularów.

Ważne! Fakt przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nie pozbawia nauczycielki uprawnień pracowniczych.

Zgodnie z art. 73 ust. 5 Karty nauczyciela (dalej: KN) w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych. Dofinansowanie do zakupu okularów, o których mowa w par. 8 ust. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998 r. jest innym świadczeniem pracowniczym w rozumieniu tego przepisu. Świadczeniem pracowniczym w rozumieniu tego przepisu jest także dofinansowanie do zakupu okularów, przyznawane w części organów prowadzących szkoły w ramach środków przeznaczonych na dodatkową pomoc zdrowotną, o której mowa w art. 72 KN. ©℗