Wykreślenie spółki z o.o. z rejestru nie jest przeszkodą dla odpowiedzialności członków zarządu za składki

Ustawowe przesłanki

Najważniejsze przepisy, do których należy się odwołać w opisywanym przypadku, to te określone w art. 116 ordynacji. Zgodnie z par. 1 za zaległości podatkowe (składkowe) m.in. sp. z o.o. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zasadniczo zaległości z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.

Członek zarządu może uwolnić się tej odpowiedzialności, jeśli wykaże, że:

• we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo został zatwierdzony układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, albo
• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.

Warto zwrócić uwagę na orzecznictwo w tym zakresie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 18 lutego 2025 r., sygn. akt I SA/Gd 377/24, stwierdził, że orzekając o odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej organ podatkowy (a więc analogicznie ZUS w zakresie składek) jest zobowiązany wykazać jedynie okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzona zaległość podatkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, zaś wykazanie zaistnienia którejkolwiek z przesłanek egzoneracyjnych spoczywa na członku zarządu. Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 22 stycznia 2025 r., sygn. akt I SA/Bk 403/24, podkreślił, że możliwość uwolnienia się przez członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki istnieje wówczas, gdy wskaże on istnienie takiego majątku spółki, z którego egzekucja jest faktycznie możliwa, co w praktyce oznacza, że egzekucja ta musi być realna do przeprowadzenia i skutkująca zaspokojeniem wierzyciela.

Jak z kolei zauważył WSA w Białymstoku w wyroku z 23 grudnia 2024 r., sygn. akt I SA/Bk 330/24, wina w ujęciu art. 116 par. 1 pkt 1 lit. b ordynacji to zarówno wina umyślna i związana z nią świadomość istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych (a więc analogicznie składkowych), jak i wina nieumyślna w postaci niedbalstwa, które zakłada brak świadomości ale opiera się na powinności i możliwości przewidywania istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych w takim rozmiarze, który powoduje konieczność wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Rozważając kryterium winy, należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy.

Może uwolnić się z odpowiedzialności także wtedy, gdy wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W opisywanym przypadku wskazanie mienia spółki nie jest możliwe, ponieważ spółka już nie istnieje. Nie będzie to miało jednak znaczenia dla stwierdzenia prawidłowości decyzji, podobnie jak to, że trudno mówić o solidarnej odpowiedzialności byłych członków zarządu ze spółką, skoro spółka nie istnieje. Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z 15 października 2009 r., sygn. akt I UZP 3/09.

SN stwierdził, że za zaległości spółki z o.o. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na ubezpieczenie zdrowotne członkowie jej zarządu ponoszą odpowiedzialność także wówczas, gdy decyzja ZUS orzekająca o tej odpowiedzialności została wydana po wykreśleniu spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. Decyzja powinna zostać wydana wobec wszystkich członków zarządu sp. z o.o.

Jednak zdaniem Sądu Najwyższego nie jest konieczne wskazywanie spółki z o.o. (płatnika składek) w decyzji dotyczącej odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej jako podmiotu odpowiedzialnego solidarnie z członkami zarządu. SN zwrócił uwagę, że odpowiedzialność osoby trzeciej za zobowiązania z tytułu składek powstaje na mocy decyzji ustalającej te zobowiązania (tak SN w wyroku z 23 października 2006 r., sygn. akt I UK 126/06). Natomiast odpowiedzialność spółki (płatnika składek) za te zaległości powstaje z mocy prawa i z mocy prawa jest ona solidarnie odpowiedzialna z członkami zarządu, gdy ich odpowiedzialność zostanie orzeczona w decyzji.

Bez zmiany decyzji

W opisywanej sytuacji wykreślenie spółki z KRS nie może być podstawą do zmiany decyzji. Były członek zarządu może próbować uwolnić się od odpowiedzialności, udowadniając, że np. niezgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło nie z jego winy. ©℗