Tak. Po stronie zatrudnionego powstanie wówczas taki przychód.
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób ubezpieczonych w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone. W 2013 r. kwota ta wynosi 111 390 zł. W 2012 r. było to 105 780 zł.
Po jej przekroczeniu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dotyczy to tych finansowanych zarówno przez firmę, jak i ubezpieczonego) oraz Fundusz Emerytur Pomostowych nie powinny być naliczane i opłacane. Płatnik musi jednak nadal naliczać i odprowadzać składki na ubezpieczenia: chorobowe, wypadkowe, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W ich przypadku ograniczenie podstawy nie ma bowiem zastosowania.

Obowiązujące zasady

Zgodnie z przepisami ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych pracownik finansuje z własnych środków składki na ubezpieczenia społeczne w wysokości 13,71 proc. podstawy wymiaru. Ze środków zatrudnionego jest finansowana również składka na ubezpieczenie zdrowotne, która wynosi 9 proc. Część składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru jest odliczana od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Składki na ubezpieczenia społeczne rozlicza i przekazuje za każdy miesiąc do ZUS w całości pracodawca. W przypadku gdy pracodawca nieprawidłowo określił kwotę rocznego limitu, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe została zaniżona, co spowodowało niedopłacenie składek na te ubezpieczenia i jednoczesne zawyżenie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie zostały bowiem odliczone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe we właściwej wysokości.

Nieprawidłowe dane

Przy założeniu, że pracownik uzyskał w listopadzie 2012 r. wynagrodzenie w wysokości 8000 zł, a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe została ograniczona do 4000 zł, naliczono składki na ubezpieczenia:
- emerytalne: 4000 zł x 19,52 proc. = 780,80 zł (390,40 zł – finansowane ze środków pracownika),
- rentowe: 4000 zł x 8 proc. = 320 zł (60 zł – finansowane ze środków pracownika),
- chorobowe: 8000 zł x 2,45 proc. = 196 zł – finansowane ze środków pracownika,
- wypadkowe – w wyliczeniach pomijamy tę składkę, gdyż jest ona w całości finansowana przez pracodawcę.
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej wyniosła: 8000 – 390,40 zł – 60 zł – 196 zł = 7353,60 zł.
7353,60 zł x 9 proc. = 681,82 zł – składka na ubezpieczenie zdrowotne,
7353,60 zł x 7,75 proc. = 569,90 zł – składka zdrowotna odliczona od zaliczki na podatek.

Właściwe kwoty

W tej sytuacji płatnik musi złożyć korektę imiennego raportu rozliczeniowego ZUS RCA za listopad 2012 r. i naliczyć składki od prawidłowych podstaw wymiaru:
- emerytalną: 8000 zł x 19,52 proc. = 1561,60 zł (780,80 zł finansowane ze środków pracownika),
- rentową: 8000 zł x 6,00 proc. = 480 zł (120 zł finansowane ze środków pracownika),
- chorobową: 8000 zł x 2,45 proc. = 196 zł – finansowane ze środków pracownika.
Prawidłowa podstawa składki na ubezpieczenie zdrowotne wyniesie: 8000 zł – (780,80 zł + 120 zł + 196 zł) = 6903,20 zł
6903,20 zł x 9 proc. = 621,29 zł, czyli składka zdrowotna,
6903,20 zł x 7,75 proc. = 535 zł, czyli składka zdrowotna podlegająca odliczeniu od podatku,
621,29 zł – 535 zł = 86,29 zł, czyli składka zdrowotna finansowana z dochodu ubezpieczonego.
Po złożeniu korekty niedopłata składek finansowana ze środków ubezpieczonego wyniesie zatem:
(780,80 zł – 390,40 zł) + (120 zł – 60 zł) = 450,40 zł,
a nadpłata na ubezpieczenie zdrowotne:
681,82 zł – 621,29 zł = 60,53 zł
569,90 zł – 535 zł = 34,90 zł, czyli zawyżona część składki odliczona od zaliczki na podatek.

Potrzebna akceptacja

Za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie zaległe składki na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków zatrudnionego mogą być potrącone z jego bieżącego wynagrodzenia. Sąd Najwyższy w wyroku z 9 stycznia 2007 r. (sygn. akt II PK 138/06, OSNP 2008/3-4/38) zwrócił jednak uwagę, iż zatrudniony ma prawo uważać, że świadczenie wypłacane przez pracodawcę posługującego się wyspecjalizowanymi służbami jest spełniane zasadnie i zgodnie z prawem. Z tego względu obowiązek zatrudnionego liczenia się ze zwrotem świadczenia ogranicza się zasadniczo do sytuacji, w której ma on świadomość otrzymania nienależnego świadczenia (art. 409 kodeksu cywilnego w związku z art. 410 par. 1 k.c. oraz w związku z art. 300 kodeksu pracy). W praktyce oznacza to, że pracodawca ma niewielkie szanse na odzyskanie od pracownika składek finansowanych z jego środków, jeżeli błąd powstał z winy pracodawcy.

Wykazanie w zeznaniu rocznym

Sytuacja zwrotu składek na ubezpieczenia zdrowotne, o których mowa w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, została uregulowana w art. 45 ust. 3a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stanowi on, że jeśli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.
Składka zdrowotna w wysokości 60,53 zł powinna zostać zwrócona pracownikowi. Zatrudniony część tej składki, w wysokości 34,90 zł, musi jednak doliczyć do podatku w zeznaniu składanym za rok, w którym otrzymał ten zwrot. Pracodawca powinien poinformować swojego podwładnego o konieczności doliczenia w zeznaniu za dany rok podatkowy do należnego podatku dochodowego za ten rok zwróconych składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Sfinansowanie przez zakład

Nie ma przeszkód, aby składki na ubezpieczenia społeczne zostały w całości sfinansowane przez pracodawcę. Należy jednak pamiętać, że sfinansowanie składek za pracownika powoduje, że uzyskuje on przychód w rozumieniu przepisów podatkowych.
Stosownie do art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jaki pracownik otrzymuje w związku ze świadczeniem pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas choroby oraz zasiłków. Pomija się także przychody wymienione w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Sfinansowanie za pracownika składek spowoduje zatem, że uzyska on przychód ze stosunku pracy. Taki przychód powinien być uwzględniony w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Jednocześnie przepisy ubezpieczeniowe nie wyłączają z podstawy wymiaru składek omawianych należności, co oznacza, iż od takiego przychodu powinny być naliczane składki. Stanowisko, że taki przychód jest przychodem ze stosunku pracy wynika m.in. z interpretacji indywidualnej dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 14 stycznia 2010 r. (IBPBII/1/415-814/09/HK) dotyczącej zapłacenia przez spółkę z własnych środków składki zdrowotnej za pracownika.
Z tego względu w przypadku, gdy pracodawca sfinansuje składki za pracownika, zatrudniony uzyska z tego tytułu przychód ze stosunku pracy, od którego powinny być naliczane składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Przychód ten powinien zostać rozliczony w raporcie ZUS RCA złożonym za miesiąc, w którym płatnik ureguluje zobowiązanie do ZUS.
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na dany rok kalendarzowy
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 1–2, art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).
Art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn.zm.).
Art. 45 ust. 3a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).
Art. 300 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Art. 409, art. 410 par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Par. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).