rozwiń ›

Prezydent RP 15 października 2025 r. podpisał nowelizację Kodeksu pracy, przygotowaną przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Kluczowym elementem tej ustawy jest wliczanie do stażu pracy okresów zatrudnienia na podstawie umów zleceń, prowadzenia działalności gospodarczej oraz innych form aktywności zarobkowej, od których opłacano składki.

Dzięki temu miliony pracowników zyska równy dostęp do uprawnień pracowniczych. "Praca to praca i każda zasługuje na szacunek" - podkreśla Ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

To fundamentalna zmiana, która zrównuje osoby pracujące dotychczas poza klasyczną umową o pracę z pracownikami etatowymi, zapewniając sprawiedliwszy dostęp do świadczeń pracowniczych.

Jakie umowy wliczane do stażu pracy po 1 stycznia 2026 r.?

Nowelizacja znacząco rozszerza katalog okresów zaliczanych do stażu pracy, które dotychczas nie były uwzględniane w prawie pracy. Zgodnie z art. 302 Kodeksu pracy, do okresu zatrudnienia wliczać się będą udokumentowane okresy:

  1. działalność zarobkowa i samozatrudnienie
  • prowadzenia pozarolniczej działalności przez osobę fizyczną (JDG, artyści, twórcy, wspólnicy spółek osobowych lub jednoosobowych z o.o.),
  • współpracy z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność (np. małżonek pomagający w firmie),
  • zawieszenia działalności gospodarczej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, za który opłacono składki emerytalne i rentowe.
  1. umowy cywilnoprawne i podobne
  • wykonywania umowy zlecenia lub o świadczenie usług (w tym umowy uaktywniające typu umowa niani),
  • wykonywania umowy agencyjnej,
  • pracy odpłatnej wykonywanej przez skazanego (innej niż na podstawie umowy o pracę i umowy o dzieło).
  1. służby publiczne i specjalne
  • okresy służby m.in. w Policji, ABW, CBA, SOP, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Celno-Skarbowej oraz innych wskazanych formacjach,
  • działalność rolnicza i zagraniczna,
  • pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych,
  • udokumentowanego zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej przebytej za granicą.

Z przepisów jednoznacznie wynika, że umowy o dzieło nie będą wliczane do stażu pracy.

Korzyści z nowych przepisów – wpływ na uprawnienia

Zaliczenie dodatkowych lat pracy do stażu przełoży się na szereg kluczowych uprawnień pracowniczych. Nowy, wyższy staż pracy będzie wpływał m.in. na:

  • wyższy wymiar urlopu wypoczynkowego (np. 26 dni zamiast 20),
  • wyższy dodatek stażowy (w sektorze publicznym),
  • nabycie prawa do nagrody jubileuszowej lub osiągnięcie kolejnego, wyższego jej poziomu,
  • dłuższy okres wypowiedzenia umowy o pracę,
  • wyższą odprawę w przypadku zwolnień grupowych,
  • łatwiejszy dostęp do ofert pracy, gdzie wymagany jest określony staż.

Jak potwierdzić staż pracy po 1 stycznia 2026 r.

Potwierdzanie stażu pracy ma odbywać się poprzez wydawanie zaświadczeń przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – dla okresów podlegających ubezpieczeniu społecznemu. ZUS będzie wydawać zaświadczenia na wniosek osoby fizycznej, a dokumenty te będą udostępniane w postaci elektronicznej za pośrednictwem profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS.

Zaświadczenie to (którego rodzaj zależy od charakteru okresu zatrudnienia) musi dokumentować:

  • opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe z danego tytułu w danym okresie;,
  • podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,
  • zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego.

ZUS posiada dane o historii zatrudnienia od 1 stycznia 1999 r., dlatego też będzie wydawał zaświadczenia wyłącznie na podstawie posiadanych informacji w swoim systemie. Należy zaznaczyć, że organ rentowy nie będzie korzystać z dodatkowych dokumentów przy wystawianiu zaświadczenia ani nie będzie prowadzić żadnych dodatkowych postępowań. W przypadku okresów pracy, które nie były zgłaszane do ZUS oraz okresów innej niż zatrudnienie pracy zarobkowej za granicą, to pracownik będzie musiał udowodnić ten okres zatrudnienia przy użyciu swoich dokumentów, np. poprzez przelewy, rachunki, faktury. Co ważne, okres, który nie zostanie udokumentowany nie zostanie zaliczony do stażu pracy.

W przypadku okresów prowadzenia działalności gospodarczej, co do zasady również potwierdzać będzie zaświadczenie wydane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o opłaceniu za dany okres składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe z danego tytułu.

Nowe obowiązki pracodawcy od 1 stycznia 2026. Co to oznacza dla pracowników?

Proponowane przepisy ustawy mają obowiązywać od dnia 1 stycznia 2026 r. zmiany nakładają na pracodawców szereg obowiązków m. in. obowiązek ustalenia i wyliczenia stażu pracy poszczególnych pracowników w świetle nowych przepisów a po stronie pracowników obowiązek dostarczenia dokumentów, na podstawie których pracodawcy ustalą nowy staż pracy. Ponadto pracodawcy będą musieli wprowadzić zmiany w przepisach zakładowych oraz zabezpieczyć środki na sfinansowanie nowych rozwiązań. W tym celu ustawodawca wprowadzi odpowiednio długie vacatio legis.

Zmiany od 1 stycznia 2026 r. dla sektora publicznego

Nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2026 r. w sektorze publicznym, a w sektorze prywatnym po 6 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Co to oznacza? Pracownicy jednostek budżetowych (np. urzędów, szkół publicznych) nabędą te uprawnienia wcześniej – w dniu wejścia w życie ustawy, czyli od 1 stycznia 2026 r. Z kolei pracownicy w firmach prywatnych, spółkach handlowych i innych podmiotach spoza sektora publicznego nabędą te uprawnienia później – po okresie przejściowym aby dać pracodawcom czas na przygotowanie się do zmian.

PIP skontroluje e-umowy bez wiedzy pracodawcy
PIP skontroluje e-umowy bez wiedzy pracodawcy

Zobacz również

Udowodnione okresy pracy przed 1 stycznia 2026 r.

Pytanie Odpowiedź
Czy zmiany działają wstecz? Tak. Okresy pracy zrealizowane przed wejściem w życie ustawy będą wliczane do stażu pracy, pod warunkiem właściwego udokumentowania.
Do którego roku wstecz? Nowelizacja nie zakłada konkretnych ram czasowych. Zaliczeniu podlegają wszystkie udowodnione okresy, tzn. te po 1 stycznia 2026 r., jak i wcześniejsze.
Termin na dostarczenie dokumentów Pracownik ma 24 miesiące od rozpoczęcia stosowania nowych przepisów (tj. od daty, od której pracodawca jest zobowiązany do przeliczenia stażu) na udokumentowanie wcześniejszego stażu u aktualnego pracodawcy.

Staż pracy 2026 - najważniejsze pytania i odpowiedzi

  1. Czy nowe uprawnienia będą obowiązywać we wszystkich zakładach pracy, niezależnie od sektora (publicznego i prywatnego)?

Tak Uprawnienia będą przysługiwały na podstawie przepisów obowiązujących u danego pracodawcy.

  1. Od kiedy nowe zasady będą obowiązywać w praktyce – czy pracownicy muszą czekać na zaświadczenie z ZUS, by nabyć uprawnienia?

Ustalanie uprawnień z uwzględnieniem wyższego stażu pracy nastąpi w terminach zależnych od sektora zatrudnienia. Wymagane będzie dostarczenie dokumentów, w tym zaświadczenia wydawanego przez ZUS.

Uprawnienia pracownicze będą mogły być ustalane z uwzględnieniem wyższego stażu pracy dopiero od następujących terminów:

  • w jednostce sektora finansów publicznych (budżetówka): od dnia 1 stycznia 2026 r.
  • pracodawcy spoza sektora finansów publicznych (sektor prywatny): od pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy.
  1. Do kiedy trzeba złożyć dokumenty, żeby nowe okresy były uznane?

W celu zaliczenia wcześniejszego stażu pracy u swojego aktualnego pracodawcy, pracownik będzie musiał go udokumentować w ciągu 24 miesięcy od rozpoczęcia stosowania nowych przepisów przez danego pracodawcę. Okresów nieudokumentowanych nie wlicza się do stażu pracy.

  1. Co zrobić, jeśli ZUS nie jest w stanie wydać zaświadczenia, a ja nie mam już dokumentów sprzed lat?

Konieczne będzie odnalezienie dokumentacji. Można poprosić byłego pracodawcę (zleceniodawcę) o kopię starych dokumentów. Okres nieudokumentowany nie może zostać zaliczony do stażu pracy.

  1. Czy można się odwołać od decyzji pracodawcy w sprawie uznania dowodu stażu pracy?

Spory z zakresu prawa pracy rozstrzyga sąd pracy.

  1. Czy w razie odmowy wydania zaświadczenia o stażu pracy przez ZUS przysługuje prawo do odwołania się od tej decyzji?

Nie, w sensie prawnym nie będzie to "decyzja", od której przysługuje odwołanie do sądu administracyjnego, jak ma to miejsce w przypadku spraw emerytalno-rentowych.

Wydanie zaświadczenia o stażu pracy przez ZUS odbywa się w postępowaniu uproszczonym i odformalizowanym, polegającym wyłącznie na urzędowym potwierdzeniu stanu faktycznego na podstawie informacji, które ZUS już posiada w swoim systemie.

Jeżeli ZUS nie ma w swoich zasobach danych o danym okresie zatrudnienia, nie może wydać zaświadczenia, ponieważ nie prowadzi w tym zakresie żadnych dodatkowych postępowań dowodowych.

Co ważne, brak zaświadczenia z ZUS nie blokuje całkowicie drogi do zaliczenia stażu. Pracownik będzie mógł potwierdzić i udokumentować sporny okres bezpośrednio swojemu pracodawcy, przedstawiając własne dokumenty (np. umowy, rachunki, potwierdzenia przelewów).

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 września 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw