Od kilku lat obserwujemy zdecydowaną zmianę w podejściu do zdrowia psychicznego. Pracodawcy dostrzegają konieczność dbania o ten obszar życia zatrudnionych. Pracownicy coraz głośniej mówią o swoich obawach, lękach, zaburzeniach. Także temat zwolnień psychiatrycznych czy odczuwania wypalenia zawodowego przestaje być tematem tabu – mówimy o tych zjawiskach, analizujemy przyczyny, szukamy rozwiązań.

W dniu zdrowia psychicznego u wielu pracodawców będą pojawiać się pytania, co mogę zaoferować mojej załodze, aby poprawić ich komfort psychiczny. W mojej ocenie odpowiedź jest jedna – zacznij od podstaw, sprawdź, zastanów się, zweryfikuj, czy masz na czym budować zdrowe miejsce pracy. Czy organizacja, którą budujesz jest zdrowa?

Pracownik raczej nie doceni szerokiej oferty programów ukierunkowanych na sferę psychiczną, jeśli nie będzie czuć się bezpiecznie w swoim miejscu pracy, a bezpiecznie może czuć się tam, gdzie przestrzegane są podstawowe reguły działalności – zasady prawa pracy w szczególności w zakresie dyskryminacji, molestowania, mobbingu ale także w zakresie przestrzegania norm czasu pracy i odpoczynku. To właśnie bowiem te obszary mają znaczący wpływ na samopoczucie zatrudnionych.

Zachowania niepożądane – nielegalna presja

Pracodawca, który chce dbać o zdrowie psychiczne pracowników musi w sposób zdecydowany i kategoryczny przeciwdziałać dyskryminacji, molestowaniu czy mobbingowi. Ważne jest skrupulatne wyjaśnienie każdego incydentu, który wydarzył się w pracy, opieka nad ofiarą, ale także wyciąganie konsekwencji dla sprawców. Nie zawsze chodzi nawet o to, aby mobber został zwolniony, choć potwierdzone zarzuty mobbbingowe, to wystarczający powód do przygotowania skutecznego wypowiedzenia umowy o pracę, ale aby wszyscy zaangażowani w niewłaściwą sytuację rozumieli, które zachowania nie będą tolerowane i znali konsekwencje ich zidentyfikowania.

Na pracodawców w najbliższym czasie będzie czekać wiele nowych obowiązków związanych z przeciwdziałaniem mobbingowi w miejscu pracy. W sejmie procedowane są przepisy, które nie tylko zmienią definicję mobbingu, ale też nałożą na pracodawcę szereg nowych obowiązków. Choćby: obowiązek aktywnego i stałego przeciwdziałania mobbingowi przez stosowanie działań prewencyjnych, wykrywanie oraz właściwe reagowanie, a także właśnie przez wspomniane już działania naprawcze i wsparcie osób dotkniętych mobbingiem. Ponadto pracodawca będzie zobligowany do wprowadzenia do regulaminu pracy postanowień dotyczących zasad, trybu oraz częstotliwości działań w obszarze przeciwdziałania mobbingowi.

Aktywne i stałe przeciwdziałanie zachowaniom niepożądanym to temat niezwykle ważny w galopująco zmieniającej się rzeczywistości – także tej zawodowej. Narzędzia powinny być dobrane do aktualnych wyzwań w danym miejscu pracy. Przykładowo ze względu na ekspresowy rozwój pracy zdalnej spowodowanej pandemią, pracodawcy musieli niemal z dnia na dzień nauczyć się dostrzegać i reagować na sytuacje niepożądane także, gdy pracownicy są w domu i nie mają ze sobą żadnych bezpośrednich interakcji w biurze.

Przestrzeganie norm czasu pracy i odpoczynku

Duża (nadmierna) liczba godzin nadliczbowych, znaczne obciążenie pracą, presja, brak czasu na sprawy osobiste to niewątpliwie czynniki, które negatywnie wpływają na samopoczucie zatrudnionych a w dłuższej perspektywie mogą zaburzać zdrowie psychiczne pracowników czy prowadzić do wypalenia zawodowego. Sam fakt zlecania nadgodzin jest oczywiście zjawiskiem naturalnym w środowisku pracy, należy jednak mieć na względzie ustawowo dopuszczalne limity i okresy odpoczynku a także konieczność wykorzystywania urlopów. Pracodawcy powinni mieć na względzie, że zestresowany, niewyspany, chory pracownik nie tylko czuje się źle sam ze sobą, ale także jest realnym zagrożeniem dla spraw pracodawcy. Taka osoba jest częściej narażona na popełnianie błędów i niestaranne wykonywanie obowiązków pracowniczych, co w zależności od jej zadań, może stanowić poważne zagrożenie dla współpracowników lub majątku pracodawcy.

Ważna jest zatem bieżąca analiza obciążenia pracą i wprowadzenie niezbędnych optymalizacji. Na przeciążenie zadaniami może mieć wpływ nie tylko niewłaściwe planowanie podziału zadań czy błędy w ich delegowaniu, ale też niewłaściwa komunikacja, brak wymiany informacji na temat liczby przyporządkowanych zadań czy progresu w realizacji projektów.

W dniu zdrowia psychicznego szczególnie warto podkreślać, jak ważne jest stworzenie środowiska zawodowego o wysokim poziomie bezpieczeństwa psychologicznego o wysokiej kulturze organizacyjnej. Nie da się osiągnąć takich efektów bez wypełnienia ustawowych obowiązków spoczywających na zatrudniających.

Autorka Katarzyna Witkowska-Pertkiewicz jest radczynią prawną, starszą prawniczką w kancelarii Squire Patton Boggs, a także absolwentką studiów podyplomowych „Pozytywna organizacja – well-being (dobrostan) i zdrowie w miejscu pracy organizowanych na Akademii Leona Koźmińskiego.