Czy w Rb-Z wykazywać wartość z deklaracji wekslowej

W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, co oznacza, że powstaje ono na podstawie samego (prawno-kształtującego) oświadczenia dłużnika, zobowiązującego się do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego. Dla ważności tego zobowiązania nie ma zatem znaczenia, czy zostało ono zaciągnięte w związku z innym zobowiązaniem, np. w celu jego zabezpieczenia. Obowiązek jego wykonania jest warunkowany w pierwszym rzędzie posługiwaniem się przez wierzyciela ważnym i prawidłowo wypełnionym dokumentem weksla (por. wyrok NSA z 20 lipca 2021 r., sygn. akt II FSK 3783/18). Z kolei deklaracja wekslowa stanowi porozumienie zawierające upoważnienie dla posiadacza weksla niezupełnego do uzupełnienia weksla. O tym wekslu stanowi zaś art. 10 prawa wekslowego, z którego wynika, że jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Przechodząc zaś do aspektu sprawozdawczego, należy odnieść się do przepisów rozporządzenia w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Na uwagę zasługują zapisy zawarte w załączniku nr 8 (Instrukcja sporządzania sprawozdań). I tak, w myśl par. 4 ust. 1 w części B „Poręczenia i gwarancje” należy wykazać niewymagalne (potencjalne) zobowiązania ciążące na jednostce z tytułu udzielonych poręczeń lub gwarancji, jak również zobowiązania wymagalne, które jednostka udzielająca poręczenia (gwarancji) musi spłacić za dłużnika w przypadku uruchomienia poręczenia (gwarancji), czyli realizacji umowy poręczenia (gwarancji). Natomiast z ust. 2 wynika m.in., że w części B wykazuje się:

1) w wierszu F1 wartość nominalną niewymagalnych (potencjalnych) zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji na koniec okresu sprawozdawczego – wartość nominalną niewymagalnych (potencjalnych) zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji rozumianą jako oszacowana kwota, którą poręczyciel (gwarant) byłby zobowiązany zapłacić do końca okresu obowiązywania poręczenia (gwarancji), przy założeniu pełnego wykorzystania środków z poręczonego (gwarantowanego) kredytu, pożyczki lub emisji papierów wartościowych, gdyby dłużnik, za którego udzielono poręczenia (gwarancji), nie dokonał spłaty zobowiązania samodzielnie. W przypadku kredytów, pożyczek i emisji papierów wartościowych objętych poręczeniami (gwarancjami) uwzględnia się zarówno kwotę świadczenia głównego (wartość nominalną kredytów, pożyczek lub papierów wartościowych), jak i świadczeń ubocznych (odsetek oraz innych opłat), o ile zostały objęte poręczeniem (gwarancją);

2) w wierszu F2 wartość nominalną wymagalnych zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji na koniec okresu sprawozdawczego – wartość nominalną rozumianą jako kwotę wymagalnych zobowiązań – świadczeń poręczyciela (gwaranta) należnych do zapłaty w dniu wymagalności;

3) w wierszu F3. wartość poręczeń i gwarancji udzielonych w okresie sprawozdawczym – wartość nominalną poręczeń i gwarancji udzielonych w okresie sprawozdawczym, tj. od początku roku budżetowego do końca okresu sprawozdawczego, obejmującą łączną wysokość świadczenia głównego oraz świadczeń ubocznych, poręczonych lub gwarantowanych.

Uwaga! Oznacza to, że instrukcja sporządzania sprawozdań do Rb-Z wymaga, aby w części B wykazywać tylko te niewymagalne lub wymagalne zobowiązania, które wynikają z udzielonych poręczeń lub gwarancji. Wartość prezentowana w wierszu F1 musi odzwierciedlać realny, potencjalny ciężar finansowy, jaki jednostka musiałaby ponieść, gdyby poręczenie zostało uruchomione. Deklaracja wekslowa nie mieści się w tej kategorii.

Stanowisko to potwierdza Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie w wystąpieniu pokontrolnym z 22 września 2025 r. (znak WK.6001.18.2025). Izba wskazała, że wykazanie w pozycji F1 wartości wynikających z deklaracji wekslowej narusza przepisy rozporządzenia w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Jednostka ma więc obowiązek wykazywania wyłącznie wartości wynikających z dokumentów potwierdzających udzielone poręczenia i gwarancje.

W konsekwencji deklaracja wekslowa nie może zostać wykazana w części B sprawozdania Rb-Z, a dane sprawozdawcze muszą odzwierciedlać wyłącznie zobowiązania wynikające z rzeczywistych, udzielonych poręczeń lub gwarancji.