Ulgi w składkach w 2025 r. Z jakich obniżek może skorzystać przedsiębiorca?

Ulgi w składkach mają pomóc przedsiębiorcom rozkręcić biznes albo przetrwać tym, którzy osiągają niewielkie przychody. Dodatkowo raz w roku każdy przedsiębiorca może skorzystać z wakacji składkowych. Jakie warunki trzeba spełnić, żeby skorzystać z obniżek?

Komu przysługują ulgi w składkach?

Ulgi w składkach przysługują osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą (przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą). Nie przysługują na współpracowników przedsiębiorcy, który zgłasza ich do ubezpieczenia społecznego oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Za współpracownika uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia. Nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Może się więc zdarzyć sytuacja, w której przedsiębiorca będzie korzystał z ulg składkowych, ale za swojego współpracownika będzie musiał odprowadzać pełne składki, a więc od podstawy wymiaru nie niższej niż 60 proc. przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia.

Czy z ulg w składkach mogą skorzystać wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o.?

Wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o. nie mogą skorzystać z ulg składkowych.

Oprócz tego z ulg nie mogą skorzystać:

• twórcy i artyści;
• osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne lub z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
• wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
• akcjonariusze prostej spółki akcyjnej wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
• komplementariusze w spółce komandytowo-akcyjnej;
• osoby prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów oświatowych.

Z jakich ulg składkowych może skorzystać przedsiębiorca?

Przedsiębiorca może skorzystać z następujących ulg składkowych:

• ulga na start - zwolnienie z obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej;
• preferencyjne składki (mały ZUS) określone w art. 18a ustawy systemowej, zgodnie z którym prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą przez pierwsze 24 miesiące od rozpoczęcia prowadzenia działalności albo zakończenia ulgi na start może opłacać składki od niższej kwoty, ale nie mniejszej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia;
• mały ZUS Plus określony w art. 18c ustawy systemowej, zgodnie z którym prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, który w poprzednim roku kalendarzowym osiągnął przychód nie wyższy niż 120 000 zł, może ustalić podstawę wymiaru składek w powiązaniu ze swoim dochodem;
• wakacje składkowe określone w art. 17a ustawy systemowej, zgodnie z którym prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą może raz w roku zrezygnować z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za dany miesiąc, a składki zostaną za niego sfinansowane przez budżet państwa.

Ulga na start

Przedsiębiorca ma prawo nie zgłaszać się do ubezpieczeń społecznych i nie opłacać składek przez 6 pierwszych miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności. Musi jednak opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Za okres korzystania z ulgi na start przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, a więc okres ten nie wlicza się do okresu niezbędnego do przyznania emerytury minimalnej lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Nie podlega również ubezpieczeniu chorobowemu, zatem nie ma prawa do zasiłku chorobowego, opiekuńczego oraz macierzyńskiego. Przedsiębiorca nie podlega również ubezpieczeniu wypadkowemu, co oznacza, że nie otrzyma świadczeń wypadkowych, gdy ulegnie wypadkowi przy pracy.

Kto nie może korzystać z ulgi na start?

Z tej ulgi nie mogą korzystać osoby, które:

• podejmują ponownie lub wznawiają działalność po przerwie krótszej niż 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia lub
• wykonują działalność na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca ma prawo zgłosić się do ubezpieczeń społecznych i przerwać korzystanie z ulgi na start w każdej chwili poprzez zgłoszenie się do ubezpieczeń. Powrót do ulgi jest jednak w takim przypadku niemożliwy.

Wyjątek dotyczy początku prowadzenia działalności, co stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 18 lipca 2023 r., sygn. akt III USKP 58/22. SN uznał, że gdy przed upływem terminu płatności pierwszej składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorca uprawniony do ulgi na start orientuje się, że błędnie zgłosił się do ubezpieczeń społecznych i wbrew swojej woli zrezygnował w ten sposób z ulgi na start (a nie zamierzał od razu podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z preferencyjną podstawą obliczania składek na nie), dopuszczalne jest dokonanie korekty tego zgłoszenia. W konsekwencji takiej korekty przedsiębiorca wchodzący na rynek będzie mógł - w zamian za rezygnację z ochrony ubezpieczeniowej - korzystać najpierw z ulgi na start, a po upływie 6 miesięcy z podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom przy preferencyjnej wysokości składki.

Mały ZUS (preferencyjne składki)

Przedsiębiorca przez 24 miesiące od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej albo zakończenia ulgi na start ma prawo do opłacania składek od podstawy niższej niż standardowa (60 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), ale nie niższej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.

W okresie korzystania z małego ZUS Plus przedsiębiorca podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnie – chorobowemu. To oznacza, że okres korzystania z tej ulgi zaliczany jest do stażu ubezpieczeniowego potrzebnego do przyznania prawa do emerytury minimalnej oraz renty z tytułu niezdolności do pracy.

Przedsiębiorca otrzyma również świadczenia wypadkowe, jeśli ulegnie wypadkowi przy pracy. Jeśli zgłosi się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, będzie miał również prawo do zasiłku chorobowego, opiekuńczego oraz macierzyńskiego.

Kto nie może skorzystać z małego ZUS?

Z tej ulgi nie mogą korzystać osoby, które:

• podejmują ponownie lub wznawiają działalność po przerwie krótszej niż 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia lub
• wykonują działalność na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 18 ust. 8a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w przypadku, gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, zadeklarowanie przez ubezpieczonego kwoty wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek oznacza rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę podstawy wymiaru składek.

Podobnie jak w przypadku ulgi na start orzecznictwo dopuszcza korektę dokumentów rozliczeniowych, jeśli celem przedsiębiorcy nie była rezygnacja z tej ulgi i przedsiębiorca przez przypadek zgłosił się do „pełnego ZUS”, czyli do podstawy wynoszącej nie mniej niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Mały ZUS Plus

Mały ZUS Plus przysługuje osobie prowadzącej działalność gospodarczą, której roczny przychód z działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył 120 000 złotych. Limit ten zmniejsza się proporcjonalnie, gdy przedsiębiorca nie prowadził działalności przez cały poprzedni rok kalendarzowy.

Skorzystanie z ulgi pozwala przedsiębiorcy na opłacanie składki od podstawy wymiaru wynoszącej połowę przeciętnego miesięcznego dochodu osiąganego w ubiegłym roku kalendarzowym. Jeśli kwota przeciętnego dochodu byłaby niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, podstawa wymiaru ulega zwiększeniu do tej kwoty.

W okresie korzystania z małego ZUS Plus przedsiębiorca podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnie – chorobowemu. To oznacza, że okres korzystania z tej ulgi zaliczany jest do stażu ubezpieczeniowego potrzebnego do przyznania prawa do emerytury minimalnej oraz renty z tytułu niezdolności do pracy.

Przedsiębiorca otrzyma również świadczenia wypadkowe, jeśli ulegnie wypadkowi przy pracy. Jeśli zgłosi się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, będzie miał również prawo do zasiłku chorobowego, opiekuńczego oraz macierzyńskiego.

Kto nie może korzystać z małego ZUS Plus?

Z małego ZUS Plus nie mogą skorzystać osoby, które:

• w poprzednim roku kalendarzowym opłacały zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej i które korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług;
• spełniają warunki do korzystania z tzw. preferencyjnych składek (małego ZUS), a więc możliwości opłacania składek od podstawy wymiaru wynoszącej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia;
• w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni kalendarzowych;
• w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (np. były wspólnikiem spółki jawnej lub jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością)
• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, a zakres usług pokrywa się z zakresem obowiązków pracowniczych;
• korzystały z ulgi przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności (ostatnia okoliczność ulega likwidacji od 1 stycznia 2026 r.).

Od 1 stycznia 2026 r. będzie można dłużej korzystać z małego ZUS Plus. Z dotychczas obowiązujących przepisów wynika, że po nieprzerwanym korzystaniu z tej ulgi przez 3 lata, trzeba było odbyć trzyletnią „karencję” i płacić przez ten czas składki od standardowej wysokości. Od 1 stycznia 2026 r. karencja będzie więc wynosiła 2 lata.

Wakacje składkowe

Wakacje składkowe to kolejna ulga dla przedsiębiorców. Przedsiębiorca ma prawo raz w roku złożyć wniosek o zwolnienie ze składek na ubezpieczenia społeczne. Składki sfinansuje za niego budżet państwa, a okres ten uznaje się za okres składkowy dla celów np. ustalenia prawa do emerytury minimalnej.

Zwolnienie dotyczy składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe przedsiębiorcy. Zwolnienie może również dotyczyć składki na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli przedsiębiorca dobrowolnie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącu złożenia wniosku o wakacje składkowe oraz w miesiącu go poprzedzającym.

Jakie są warunki do skorzystania z wakacji składkowych?

Z wakacji składkowych może skorzystać przedsiębiorca, który:

• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miał zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych (do tego limitu wlicza się również samego przedsiębiorcę);
• w ostatnich dwóch latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro;
• jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;
• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jako ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy współpraca z byłym pracodawcą w formule B2B zawsze wyklucza składki?

Nie. Wyklucza składki tylko wtedy, gdy zakres współpracy pokrywa się, nawet częściowo, z zakresem obowiązków jako pracownik.

Jakie konsekwencje poniesie przedsiębiorca, który skorzysta z ulg składkowych, do których nie miał prawa?

Jeśli ZUS stwierdzi błąd, wyda decyzję stwierdzającą niedopłatę składek. Przedsiębiorca będzie musiał składki dopłacić wraz z odsetkami.

Czy korzystanie z ulg składkowych obniży emeryturę?

Tak. Przedsiębiorca opłaca niższe składki, co przełoży się na wysokość emerytury. Wyjątkiem są wakacje składkowe, które nie wpłyną na wysokość emerytury.