Prosta spółka akcyjna jest nowym typem spółki kapitałowej (obok spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej). Dzieli z pozostałymi spółkami kapitałowymi ich podstawową cechę tzn. brak odpowiedzialności wspólników/akcjonariuszy za zobowiązania spółki oraz działanie za pośrednictwem organów zarządzających. Ponadto w wielu innych aspektach łączy ona elementy właściwe dla spółek z o.o. z rozwiązaniami charakterystycznymi dla spółek akcyjnych. Jednocześnie ma również pewne cechy spółek osobowych, a ponadto zawiera także instytucje, które dotychczas w ogóle nie występowały w polskim prawie spółek.

Jakie są podstawowe cechy nowego rodzaju spółki
Od 1 lipca 2021 r. w ustawie z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1526; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320; dalej: k.s.h.) pojawi się nowy typ spółki – prosta spółka akcyjna (dalej: PSA).
Pomysł tej nowej formy podmiotu prawnego narodził się z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju. Miał być odpowiedzią na potrzebę stworzenia w polskim prawie nowej, elastycznej formy prawnej, odpowiedniej dla przedsięwzięć opierających się na szeroko rozumianym kapitale ludzkim, innowacjach, przedsiębiorczości oraz nowych rozwiązaniach technologicznych. Impulsem dla opracowania nowego rodzaju spółki były wyniki analizy otoczenia prawnego funkcjonowania start-upów w Polsce i zidentyfikowane bariery dla ich rozwoju z wykorzystaniem istniejących już typów spółek kapitałowych. Uznano, że w polskim prawie brakuje właśnie formuły, która uławiałaby wejście na rynek nieposiadającym wielkiego kapitału start-upom i mniejszym przedsiębiorcom.
Szczegółowe zasady działania PSA regulować będzie przede wszystkim nowy dział 1a „Prosta spółka akcyjna” w tytule III kodeksu spółek handlowych. Został on dodany na mocy nowelizacji uchwalonej przez Sejm 19 lipca 2019 r. (Dz.U. poz. 1655; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 187). Pierwotnie przedsiębiorcy mieli skorzystać z nowej formy prowadzenia działalności już od 1 marca 2020 r., ale wejście w życie przepisów zostało przełożone m.in. z uwagi na epidemię COVID-19, która miała negatywny wpływ na dynamikę prac nad elektronicznym postępowaniem rejestrowym.
Prosta spółka akcyjna jest nowym typem spółki kapitałowej (obok spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej). Dzieli z pozostałymi spółkami kapitałowymi ich podstawową cechę tzn. brak odpowiedzialności wspólników/akcjonariuszy za zobowiązania spółki oraz działanie za pośrednictwem organów zarządzających. Ponadto w wielu innych aspektach łączy ona elementy właściwe dla spółek z o.o. z rozwiązaniami charakterystycznymi dla spółek akcyjnych. Jednocześnie ma również pewne cechy spółek osobowych, a ponadto zawiera także instytucje, które dotychczas w ogóle nie występowały w polskim prawie spółek.
Czy śmierć wszystkich wspólników wymusza rozwiązanie spółki jawnej
Czy śmierć wszystkich wspólników wymusza rozwiązanie spółki jawnej

Zobacz również
Elementy pożyczone od sp. z o.o. i akcyjnej
Ze spółką z o.o. (a więc najpopularniejszą w Polsce spółką handlową) łączy PSA przede wszystkim jej relatywna prostota i nacisk na bardziej osobisty związek akcjonariuszy ze spółką, niż to ma miejsce w przypadku klasycznej spółki akcyjnej. Kluczowe wspólne cechy PSA oraz spółki z o.o. to m.in.:
  • brak obligatoryjnego organu nadzoru (rady nadzorczej) i prawo indywidualnej kontroli akcjonariusza PSA w stosunku do spółki,
  • znacząco mniejszy niż w przypadku spółki akcyjnej formalizm dotyczący zawiązania spółki, wnoszenia aportów oraz bieżącego funkcjonowania spółki,
  • osobisty związek akcjonariusza PSA ze spółką, a co za tym idzie, ograniczone możliwości jego usunięcia ze spółki wbrew jego woli,
  • brak możliwości wejścia giełdę.
Regulacje dotyczące PSA zawierają również wiele rozwiązań znanych ze spółki akcyjnej (SA), tj. przede wszystkim:
  • akcje zapisywane w rejestrze akcjonariuszy kontrolowanym przez osobę trzecią (dom maklerski lub notariusza), zbywalne na zasadach podobnych do tych dotyczących spółki akcyjnej,
  • możliwość elastycznego pozyskiwania kapitału poprzez emisję warrantów subskrypcyjnych, obligacji z prawem pierwszeństwa lub obligacji zamiennych na akcje (warunkowa emisja akcji),
  • możliwość przyznania zarządowi kompetencji do decydowania o nowej emisji akcji (autoryzowana emisja akcji),
  • brak konieczności wniesienia całości wkładów w momencie zawiązania spółki lub obejmowania akcji nowej emisji.
Z kolei ze spółkami osobowymi łączy PSA możliwość wniesienia do spółki na pokrycie obejmowanych akcji wkładu w postaci świadczenia pracy lub usług. To rozwiązanie jest niedostępne w przypadku spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej. W rezultacie wnoszenie wkładów w przypadku PSA jest odformalizowane i znacznie elastyczniejsze niż w przypadku pozostałych spółek kapitałowych.
Innowacyjne rozwiązania
Przepisy o PSA przewidują również wiele zupełnie nowych rozwiązań, w części zaczerpniętych z innych systemów prawnych, w tym:
  • kapitał akcyjny odzwierciedlający rzeczywiście wniesione wkłady (spełniające kryteria mające zastosowanie do wkładów wnoszonych do pozostałych spółek kapitałowych), który pozostaje w większym zakresie w dyspozycji akcjonariuszy,
  • brak wartości nominalnej akcji (akcja odzwierciedla uprawnienia akcjonariusza wobec PSA, a nie stanowi ułamek kapitału zakładowego),
  • daleko posuniętą swobodę w kreowaniu uprzywilejowania akcji,
  • akcje założycielskie – szczególną postać akcji uprzywilejowanych, które gwarantują założycielom określony poziom wpływu na spółkę bez względu na dalsze emisje akcji,
  • radę dyrektorów – całkowicie nowy typ organu, łączący w sobie funkcje zarządzające i nadzorcze,
  • prawo akcjonariusza do żądania w określonych przypadkach, aby sąd orzekł o jego ustąpieniu z PSA, co skutkuje obowiązkiem wykupu jego akcji przez spółkę (na rachunek pozostałych akcjonariuszy),
  • uproszczoną likwidację PSA poprzez przejęcie całości jej majątku przez wybranego akcjonariusza z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli spółki oraz pozostałych akcjonariuszy.
PSA jest zatem hybrydą już istniejących rozwiązań, właściwych dla różnych spółek handlowych, oraz nieznanych dotychczas instytucji prawnych, które łącznie tworzą całkowicie nową jakość.
Fundamentalne cechy PSA to relatywna prostota (a co za tym idzie – odformalizowanie i stosunkowo niskie koszty funkcjonowania) oraz daleko posunięta elastyczność. W odniesieniu do PSA przepisy nie ograniczają akcjonariuszy w swobodzie ułożenia stosunków w spółce w takim zakresie, jak to ma miejsce w przypadku pozostałych spółek kapitałowych. Dotyczy to przede wszystkim dopuszczalnego zakresu uprzywilejowania akcji (co ma nierzadko kluczowy wpływ na funkcjonowanie ładu korporacyjnego w spółce) oraz przedmiotu wkładu poszczególnych akcjonariuszy do spółki. W rezultacie akcjonariusze mogą swobodnie różnicować zakres swojego wpływu na spółkę, nie będąc przy tym ograniczonymi zobiektywizowaną wartością swoich wkładów. Uprawnienia akcjonariuszy mogą zatem odzwierciedlać subiektywną ocenę wartości ich wkładów, co ma szczególne znaczenie w przypadku wkładów, których wycena jest utrudniona.
Dla kogo? Przesądzają zalety
Rozwiązania przyjęte w PSA powodują, że jest to spółka niejako skrojona na potrzeby start-upów lub przedsięwzięć, które wprawdzie nie są już start-upami, ale znajdują się na wczesnym etapie rozwoju i polegają w dużej mierze na osobistym zaangażowaniu ich stosunkowo niewielu akcjonariuszy. Konstrukcja PSA może być skutecznie wykorzystana przez założycieli start-upu lub wspólników początkującego przedsięwzięcia do pozyskania niezbędnego finansowania ze strony funduszy kapitałowych lub tzw. aniołów biznesu przy zachowaniu pożądanego poziomu kontroli nad spółką.
▶Zaleta 1. Z punktu widzenia założycieli istotna jest możliwość wnoszenia do PSA wkładu w postaci świadczenia pracy lub usług, a także innych wkładów niepieniężnych, które w przypadku innych spółek kapitałowych nie miałyby zdolności aportowej (tj. nie mogłyby posłużyć na pokrycie udziałów lub akcji), np. pomysłów lub rozwiązań niemających charakteru utworu lub wynalazku. W ten sposób uprawnienia założycieli wobec spółki mogą odzwierciedlać ich osobisty wkład w start-up (pomysł, rozwiązanie technologiczne lub organizacyjne, odkrytą niszę rynkową etc.), a więc jego kluczowy element, który w początkowym stadium swojego istnienia jest praktycznie niemożliwy do wyceny. Z innej strony dla inwestorów finansowych może to być sposób na związanie założycieli ze spółką, ponieważ ich udział w PSA będzie uzależniony od prawidłowego wniesienia do niej wkładu w postaci pracy lub usług.
▶Zaleta 2.Swoboda w zakresie kreowania uprzywilejowania akcji, w tym możliwość ustanowienia akcji założycielskich, pozwala na zabezpieczenie interesów założycieli i zapewnienie, że nie utracą oni kontroli nad spółką mimo przewagi finansowej inwestora. Zwłaszcza akcje założycielskie mogą stanowić gwarancję, że kolejne emisje akcji (np. wymuszone przez inwestora finansowego) nie będą mogły skutkować spadkiem liczby głosów, którymi dysponują założyciele, poniżej uzgodnionego w umowie spółki poziomu. Założyciele mogą zachować pewną kontrolę nad spółką również poprzez przysługujące każdemu akcjonariuszowi indywidualne prawo kontroli (analogicznie jak w spółce z o.o.).
▶Zaleta 3.Za przydatnością PSA do stosunkowo nowych przedsięwzięć przemawia również jej elastyczność i odformalizowanie. Założenie PSA nie jest uzależnione od spełnienia wygórowanych wymogów kapitałowych (minimalny kapitał akcyjny to 1 zł) ani poddane wymagającym rygorom formalnym – w istocie jest ono łatwiejsze niż w przypadku zwykłej spółki z o.o. Uproszczone jest również bieżące zarządzanie spółką i podejmowanie w niej decyzji, przede wszystkim podejmowanie uchwał walnego zgromadzenia akcjonariuszy.
▶Zaleta 4.PSA ma możliwość pozyskiwania kapitału na zasadach analogicznych jak w przypadku spółki akcyjnej. Może zatem np. emitować obligacje zamienne na akcje, mogące stanowić atrakcyjny instrument inwestowania w spółkę przez inwestorów finansowych, którzy gotowi są udzielić jej nisko oprocentowanego finansowania dłużnego, z perspektywą uczestniczenia we wzroście jej wartości poprzez zamianę na akcje przy wspólnej sprzedaży spółki na rzecz zainteresowanych nabywców. Zdolność PSA do emisji warrantów subskrypcyjnych otwiera z kolei możliwość konstruowania programów opcji menedżerskich, pozwalających na związanie ze spółką jej kadry kierowniczej lub innych pracowników.
▶Zaleta 5.W przypadku PSA możliwości pozyskiwania inwestorów finansowych poprzez emisje akcji nie wiążą się też (jak to ma miejsce w przypadku spółki akcyjnej) z zagrożeniem, że akcje założycieli zostaną poddane przymusowemu wykupowi, w przypadku gdyby udział założycieli spadł poniżej 5 proc. W przypadku PSA bowiem możliwość usunięcia akcjonariusza wbrew jego woli jest bardzo ograniczona i sprowadza się do wyłączenia akcjonariusza ze spółki w drodze powództwa sądowego, na zasadach analogicznych jak w przypadku spółki z o.o.
Ważne! Akcjonariusze PSA nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Jak można kształtować strukturę majątkową podmiotu
Jak wskazano w uzasadnieniu nowelizacji, zamiarem ustawodawcy jest nadanie PSA możliwie elastycznej struktury majątkowej, oderwanej od dotychczasowych ograniczeń związanych z kapitałem zakładowym. Dzięki temu możliwe jest dostosowanie PSA do uwarunkowań różnorodnych przedsięwzięć, zwłaszcza typu start-up. Ma to ułatwić założycielom prowadzenie działalności gospodarczej, a w konsekwencji podnieść atrakcyjność tych podmiotów w dobie zwiększającej się konkurencji. Jednocześnie wprowadzona struktura majątkowa ma zapewnić skuteczniejszą ochronę ewentualnych wierzycieli PSA.
Firma w tarapatach? Restrukturyzacja szansą na uzdrowienie [7 KROKÓW]
Firma w tarapatach? Restrukturyzacja szansą na uzdrowienie [7 KROKÓW]

Zobacz również
Struktura majątkowa PSA została oparta na kapitale akcyjnym oraz na akcjach bez wartości nominalnej niebędących częścią kapitału zakładowego (tzw. akcjach beznominałowych). Obie instytucje stanowią jedną z kluczowych odmienności PSA w stosunku do dotychczasowych spółek kapitałowych. schemat 1

Schemat 1

kapitał akcyjny

W PSA kapitał akcyjny jest nowym rodzajem kapitału podstawowego i nie jest tożsamy z kapitałem zakładowym, występującym w spółce z o.o. oraz spółce akcyjnej. Ustawodawca rezygnując z instytucji kapitału zakładowego w PSA odszedł od założenia, że kapitał ten pełni funkcję gwarancyjną dla wierzycieli. W istocie bowiem kapitał zakładowy stanowi pozycję bilansową i nie zapewnia utrzymywania przez spółkę zdolności do wykonywania jej bieżących zobowiązań.
W założeniu kapitał akcyjny ma być zmienny i pozostawiony (pod pewnymi warunkami) do swobodnej decyzji akcjonariuszy. Rozwiązanie to ma to na celu umożliwienie dostosowania potrzeb kapitałowych do bieżącej sytuacji spółki, a także ułatwienie akcjonariuszom dokonywania wypłat z tego kapitału. Kwestia możliwości dysponowania przez akcjonariuszy kapitałem akcyjnym została szczegółowo opisana w części poradnika dotyczącej wypłat z kapitału akcyjnego.
Ważne! W prostej spółce akcyjnej nie występuje kapitał zakładowy. Zamiast niego wprowadzony został nowy rodzaj kapitału założycielskiego: kapitał akcyjny.
Minimalna wysokość
Na założenie nowego rodzaju spółki wystarczy 1 zł. Tyle wynosi minimalna wysokość kapitału akcyjnego, który muszą wnieść akcjonariusze przy zawiązaniu PSA. Kwota ta ma charakter techniczny. Tak niski minimalny poziomu kapitału ma na celu ułatwienie rozpoczęcia działalności w ramach PSA. Dla porównania minimalna wymagana wysokość kapitału w spółce z o.o. wynosi 5000 zł, w spółce akcyjnej – 100 000 zł, a w spółce komandytowo-akcyjnej – 50 000 zł.
Wysokość kapitału akcyjnego jest określana przez zarząd na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów. W kwocie kapitału akcyjnego zarząd uwzględnia wyłącznie wkłady rzeczywiście wniesione do spółki (spełniające kryteria zdolności aportowej), a nie wkłady, których wniesienie akcjonariusze dopiero deklarują w umowie spółki.
Ujawnianie w KRS
Wysokość kapitału akcyjnego podlega ujawnieniu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Ponadto aktualna wysokość kapitału akcyjnego musi być również wskazana w pismach i zamówieniach handlowych, a także na stronie internetowej spółki. Przyjmuje się bowiem, że informacja o wysokości tego kapitału może mieć istotne znaczenie dla kontrahentów spółki – wskazuje bowiem na skalę działalności prowadzonej przez spółkę, a także jej wiarygodność.
W odróżnieniu od pozostałych spółek kapitałowych, w przypadku pism i zamówień w formie papierowej, aby uniknąć konieczności aktualizowania stopek przy każdej zmianie kapitału akcyjnego, zamiast aktualnej wysokości kapitału można wskazać wysokość kapitału akcyjnego według stanu na ostatni dzień poprzedniego roku obrotowego. przykład 1 W uzasadnieniu nowelizacji wskazano, że w przypadku nowo zawiązanych spółek dopuszczalne jest wskazywanie wysokości kapitału na dzień rejestracji spółki. Należy jednak podkreślić, że stanowisko to nie znajduje wprost oparcia w treści przepisów. przykład 2

Przykład 1

Kapitał akcyjny może być wskazany na koniec poprzedniego roku obrotowego
Na 31 grudnia 2021 r. kapitał akcyjny PSA wyniósł 300 000 zł. Wobec tego spółka przez cały 2022 r. może wskazywać w pismach i zamówieniach w formie papierowej, że na 31 grudnia 2021 r. kapitał akcyjny wyniósł 300 000 zł, bez względu na to, czy w trakcie 2022 r. wysokość kapitału akcyjnego się zmieni.

Przykład 2

W nowych spółkach zasada jest inna
PSA została zarejestrowana w KRS 1 sierpnia 2021 r. Na dzień rejestracji kapitał akcyjny wyniósł 100 000 zł. Wobec tego zgodnie ze stanowiskiem przyjętym w uzasadnieniu nowelizacji spółka przez cały 2021 r. może wskazywać w pismach i zamówieniach w formie papierowej, że na dzień rejestracji spółki, tj. na 1 sierpnia 2021 r., kapitał akcyjny wyniósł 100 000 zł, bez względu na to, czy w trakcie 2021 r. wysokość kapitału akcyjnego się zmieni.
•Czy kapitał akcyjny zostaje wskazany w umowie spółki?
W PSA wysokość kapitału akcyjnego nie jest określana w umowie spółki. Dzięki temu możliwe jest elastyczne dokonywanie jego zmiany. Dla porównania – w statucie spółki akcyjnej lub umowie spółki z o.o. konieczne jest określenie kapitału zakładowego, a jego zmiana wymaga (z pewnymi wyjątkami) dokonania również zmiany tych dokumentów.
•Jaki jest związek pomiędzy kapitałem akcyjnym a akcjami?
W odróżnieniu od kapitału zakładowego kapitał akcyjny w PSA nie dzieli się na akcje (inaczej mówiąc: akcje nie są częścią kapitału akcyjnego, są od niego oderwane). Akcje w PSA nie mają bowiem wartości nominalnej. Natomiast służą określeniu praw akcjonariuszy (np. liczby głosów lub udziału w dywidendzie). Jest to cecha odróżniająca w istotny sposób PSA od pozostałych spółek kapitałowych, których kapitał zakładowy dzieli się właśnie na udziały albo akcje.
W PSA związek akcji z kapitałem akcyjnym polega wyłącznie na tym, że wkłady wnoszone na pokrycie akcji, spełniające określone kryteria, mogą również zasilać kapitał akcyjny. Kwestia ta została szerzej opisana w części poradnika dotyczącej wkładów do PSA.

akcje beznominałowe

W PSA akcje są zdematerializowane (nie mają postaci dokumentów) i podlegają rejestracji w rejestrze akcjonariuszy. Rejestry są prowadzone przez uprawnione do tego podmioty (takie jak domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską czy notariusze). Rejestr akcjonariuszy jest jawny – zarówno dla spółki, jak i jej akcjonariuszy.
Co istotne, za akcjonariusza uprawnionego do wykonywania praw i obowiązków z akcji wobec spółki (takich jak np. prawo do dywidendy, prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy czy prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy) będzie uznawana jedynie osoba, która jest wpisana do rejestru akcjonariuszy. Rejestr akcjonariuszy zastępuje księgę akcyjną (więcej o zakładaniu rejestru – w rozdziale poświęconym zakładaniu spółki).
Podstawowe korzyści wynikające z wprowadzenia w PSA akcji bez wartości nominalnej to:
  • ułatwienie pozyskania kapitału; przykład 3
  • ułatwienie restrukturyzacji w związku z możliwością obejmowania akcji poniżej ich wartości nominalnej; przykład 4
  • brak konieczności „rozszczepiania” wartości wkładu na część odpowiadającą wartości nominalnej i na agio przekazywane do kapitału zapasowego. przykład 5
W uproszczeniu można zatem powiedzieć, że akcje beznominałowe pozwalają na elastyczne pozyskiwanie kapitału, a także ułatwiają przeprowadzenie ewentualnej restrukturyzacji spółki.

Przykład 3

Swoboda w ustalaniu ceny emisyjnej
Założyciel PSA ma pomysł stworzenia rewolucyjnej platformy, za pośrednictwem której możliwa byłaby sprawniejsza obsługa zamówień w sklepach internetowych. Nie posiada jednak środków finansowych i może wnieść do spółki wyłącznie wkład pieniężny w kwocie 1000 zł. Szczęśliwie udało mu się znaleźć inwestora finansowego, który jest zainteresowany inwestycją w platformę i gotowy wnieść do spółki wkład w wysokości 100 000 zł. Wspólnicy mogą swobodnie ustalić cenę emisyjną akcji. Wobec tego założyciel może objąć 1000 akcji serii A w zamian za cenę emisyjną w kwocie 1 zł za każdą akcję. Jednocześnie inwestor może objąć taką samą liczbę 1000 akcji serii B w zamian za cenę emisyjną w kwocie 100 zł za każdą z nich. W konsekwencji wspólnicy będą posiadać taką samą liczbę akcji, a tym samym taki sam wpływ na funkcjonowanie spółki.

Przykład 4

Obejmowanie akcji poniżej ich wartości nominalnej
Spółka akcyjna jest w złej kondycji finansowej i poszukuje inwestora. Mimo problemów finansowych znajduje się inwestor, który dostrzega potencjał w spółce i jest gotowy dokonać inwestycji w kwocie 500 000 zł. Jednak wartość nominalna każdej akcji w spółce akcyjnej wynosi 500 zł i jest dużo wyższa niż jej wartość rynkowa, która według szacunków jest równa 100 zł. W spółce akcyjnej obowiązuje jednak zakaz obejmowania akcji poniżej ich wartości nominalnej. Wobec tego inwestor może być zmuszony do objęcia akcji znacznie powyżej ich wartości rynkowej. W konsekwencji inwestor za wkład w kwocie 500 000 zł otrzyma wyłącznie 1000 akcji. Może być to istotny czynnik zniechęcający go do przeprowadzenia inwestycji.
W PSA akcje nie mają wartości nominalnej, wobec tego inwestor mógłby objąć akcje za wartość rynkową. W konsekwencji za ten sam wkład (500 000 zł) inwestor może otrzymać pięć razy więcej akcji (500 000 zł : 100 zł = 5000 akcji).

Przykład 5

Brak konieczności przekazywania nadwyżki środków na agio
Założyciel spółki z o.o. pozyskał inwestora finansowego zainteresowanego inwestycją w spółkę. Kapitał zakładowy spółki z o.o. wynosi 5000 zł i dzieli się na 100 udziałów, każdy o wartości 50 zł. Wszystkie udziały należą do założyciela. Inwestor chce zainwestować 500 000 zł, jednak założyciel nie chce utracić swojego udziału w kapitale zakładowym. Wobec tego strony ustaliły, że po dokonaniu inwestycji przez inwestora założyciel ma posiadać 80 proc., a inwestor 20 proc. udziałów w kapitale zakładowym spółki. Aby osiągnąć taką strukturę, inwestor powinien objąć 25 udziałów w zamian za wkład w wysokości 500 000 zł, z czego kwota 1250 zł (50 zł x 25 udziałów) zostanie przeznaczona na kapitał zakładowy, a kwota 498 750 zł zostanie przeznaczona na kapitał zapasowy tzw. agio.
Dla porównania w PSA nie ma potrzeby przekazywania kwoty na kapitał zapasowy, ponieważ cały wkład może zostać przeznaczony na pokrycie akcji i zasilenie kapitału akcyjnego.
Ważne! Za akcjonariusza uprawnionego do wykonywania praw i obowiązków z akcji (w tym m.in. prawa do dywidendy, prawa uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy czy prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy) będzie uznawana jedynie osoba wpisana do rejestru akcjonariuszy. Rejestr akcjonariuszy zastępuje księgę akcyjną.

uprzywilejowanie akcji

Akcjonariusze mogą uprzywilejować niektóre spośród akcji, czyli nadać im szczególne uprawnienia (art. 30025 par. 1 k.s.h.). Przy czym te uprawnienia powinny być określone w umowie spółki.
W art. 30025 par. 2 k.s.h. ustawodawca wskazuje wyłącznie przykładowe sposoby uprzywilejowania, m.in. co do głosu, co do dywidendy lub co do podziału majątku w przypadku likwidacji. Warto podkreślić, że swoboda w zakresie uprzywilejowania akcji w ramach PSA jest dużo szersza, niż ma to miejsce w przypadku pozostałych spółek kapitałowych. W spółce z o.o. uprzywilejowany może np. otrzymać najwyżej trzy głosy na udział lub 150 proc. dywidendy przysługującej udziałowi nieuprzywilejowanemu. Podobne ograniczenie obowiązuje w spółce akcyjnej: uprzywilejowany może otrzymać najwyżej dwa głosy na akcje lub 150 proc. dywidendy akcji nieuprzywilejowanej. Natomiast w PSA brak jest co do zasady ograniczeń w uprzywilejowaniu akcji. schemat 2

Schemat 2

Ważne! PSA mogą emitować akcje o szczególnych uprawnieniach. Przepisy dają im dużą swobodę i elastyczność co do zasad uprzywilejowania.
Akcje założycielskie
Istotną nowością w stosunku do pozostałych spółek jest wprowadzenie w PSA akcji założycielskich (opisane w art. 30026 k.s.h.) Są one szczególnym rodzajem akcji uprzywilejowanych. Stanowią uprawnienie zbliżone do mechanizmów tzw. antyrozwodnieniowych (czyli klauzul zabezpieczających przed zmniejszeniem udziału inwestorów w kapitale zakładowym danej spółki). Akcje założycielskie nie służą jednak utrzymaniu określonego udziału w kapitale zakładowym, lecz utrzymaniu prawa głosu na niezmienionym poziomie.
Uprzywilejowanie akcji założycielskich polega na tym, że w przypadku kolejnych emisji stosunek liczby głosów przypadających na akcje założycielskie do ogólnej liczby głosów podczas walnego zgromadzenia akcjonariuszy nie może zostać zmieniony. A zatem w przypadku emisji nowych akcji, która mogłaby naruszyć ten stosunek, liczba głosów z akcji założycielskich ulega odpowiedniemu zwiększeniu. przykład 6
Warto podkreślić, że wbrew swojej nazwie akcje założycielskie mogą być wyemitowane nie tylko na etapie zawiązania spółki, lecz także na późniejszych etapach jej funkcjonowania w ramach kolejnych emisji. Dodatkowo mogą być obejmowane również przez podmioty inne niż założyciele.

Przykład 6

Dodatkowa emisja nie pozbawi założyciela udziału w liczbie głosów
W PSA wyemitowano łącznie 5000 akcji. Akcjonariusz będący jednocześnie założycielem spółki posiada 500 akcji założycielskich reprezentujących 10 proc. wszystkich głosów podczas walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Planowana jest nowa emisja 1000 akcji, które zostaną zaoferowane w całości inwestorowi finansowemu. W przypadku przeprowadzenia emisji i objęcia 1000 akcji przez inwestora liczba głosów przypadających na każdą akcję założycielską ulegnie automatycznemu zwiększeniu o 1,2 głosu. W konsekwencji procentowy udział akcji założycielskich w ogólnej liczbie głosów na walnym zgromadzeniu pozostanie na niezmienionym poziomie 10 proc.
Jakie są zasady wnoszenia wkładów
Jak już wcześniej wspomniano, w PSA akcje mogą być pokrywane zarówno środkami pieniężnymi, jak i wkładem niepieniężnym (stanowi o tym art. 3002 par. 1 k.s.h.). Wkłady do PSA można zatem podzielić na następujące rodzaje:
  • pieniężne,
  • niepieniężne, w ramach których można z kolei wyodrębnić:
‒ zwiększające wysokość kapitału akcyjnego oraz
‒ niezasilające kapitału akcyjnego (przekazywane na pokrycie akcji). schemat 3

Schemat 3

Wkłady do PSA powinny zostać wniesione w okresie maksymalnie trzech lat od daty rejestracji spółki lub emisji akcji obejmowanych za taki wkład. Wniesienie przez akcjonariusza całości wkładu jest potwierdzane przez zarząd (radę dyrektorów) PSA w uchwale.
Biegły rewident nie wycenia
Co istotne, wszelkie wkłady, w tym te przeznaczane na kapitał akcyjny, nie podlegają wycenie przez biegłego rewidenta (co stanowi istotne uproszczenie w stosunku do spółki akcyjnej). Niemniej jednak w odniesieniu do wkładów przeznaczonych na kapitał akcyjny ich faktyczna, umowna wycena jest realizowana poprzez złożenie przez zarząd (lub radę dyrektorów) oświadczenia o wniesieniu wkładów na pokrycie kapitału akcyjnego. Z kolei w odniesieniu do wkładów nieprzeznaczanych na kapitał akcyjny trzeba wskazać w treści umowy PSA cenę emisyjną akcji obejmowanych za takie wkłady (co stanowi pewnego rodzaju faktyczną, lecz całkowicie umowną wycenę).
•Które wkłady przeznaczane są na pokrycie kapitału akcyjnego, a które na pokrycie akcji?
Wkłady pieniężne są zawsze przeznaczane na pokrycie akcji oraz jednocześnie zasilają kapitał akcyjny. Natomiast wkłady niepieniężne zawsze pokrywają akcje, jednak nie wszystkie zasilają kapitał akcyjny. Na pokrycie kapitału akcyjnego mogą zostać przekazane tylko takie wkłady niepieniężne, które mają tzw. zdolność aportową. Mają ją wkłady, które m.in. są zbywalne (mogą zostać przeniesione na własność lub ustanowione na rzecz PSA), mają możliwą do ustalenia wartość ekonomiczną oraz ich wniesienie do PSA ma charakter trwały. Przykładem wkładu niepieniężnego zwiększającego wysokość kapitału akcyjnego są rzeczy ruchome, nieruchomości, udziały bądź akcje w innych spółkach, a także majątkowe prawa autorskie (np. do oprogramowania).
Wkłady, które nie spełniają powyższych kryteriów (nie posiadają zdolności aportowej), mogą zostać wniesione przez akcjonariusza do PSA na pokrycie obejmowanych akcji. Nie zostają one jednak zaliczone na kapitał akcyjny. Wkłady tego rodzaju to np. wkłady obejmujące świadczenie pracy lub usług (szerzej: w dalszej części) oraz prawa niezbywalne. przykłady 7, 8, 9

Przykład 7

Wkład pieniężny pokryje akcje i zasili kapitał akcyjny
Akcjonariusz A wniósł do PSA wkład pieniężny w kwocie 50 000 zł i objął 10 000 akcji w zamian za cenę emisyjną w kwocie 5 zł za każdą akcję. W takim przypadku wkład w kwocie 50 000 zł zostanie przeznaczony na pokrycie akcji i równocześnie zasili kapitał akcyjny. W rezultacie kapitał akcyjny wyniesie 50 000 zł.

Przykład 8

Swoją wiedzę i doświadczenie też można sprzedać
Akcjonariusz B ma wiedzę i doświadczenie dotyczące tworzenia i wdrażania systemów informatycznych. Natomiast nie posiada istotnych środków majątkowych. Wobec tego wniósł do PSA wkład pieniężny w kwocie 5000 zł oraz wkład niepieniężny w postaci świadczenia pracy i usług w zakresie tworzenia i wdrażania oprogramowania o wartości 50 000 zł. W takim przypadku wkład pieniężny w kwocie 5000 zł oraz wkład niepieniężny w postaci świadczenia pracy i usług o wartości 50 000 zł zostaną przeznaczone na pokrycie akcji Jednocześnie kapitał akcyjny PSA zostanie zasilony wyłącznie wkładem pieniężnym w kwocie 5000 zł, a tym samym wyniesie 5000 zł.

Przykład 9

Majątkowe prawa autorskie
Akcjonariusz C stworzył oprogramowanie, które może być rozwijane i wdrażane u klientów. Jego wartość wyceniono na 50 000 zł. Postanowiono zatem, że akcjonariusz ten wniesie do PSA: wkład pieniężny w kwocie 5000 zł, a ponadto wkład niepieniężny w postaci majątkowych praw autorskich do ww. oprogramowania oraz dodatkowo wkład niepieniężny w postaci świadczenia pracy i usług programistycznych o wartości 40 000 zł. W takim przypadku wkład pieniężny w kwocie 5000 zł oraz wkład niepieniężny w postaci majątkowych praw autorskich do oprogramowania o wartości 50 000 zł zostaną przeznaczone na pokrycie akcji i równocześnie zasilą kapitał akcyjny. W rezultacie kapitał akcyjny wyniesie 55 000 zł. Jednocześnie wkład niepieniężny w postaci świadczenia pracy i usług o wartości 40 000 zł zostanie przeznaczony wyłącznie na pokrycie akcji.
•Czy rodzaj wniesionych wkładów ma wpływ na uprawnienia akcjonariusza?
Co do zasady rodzaj wniesionych wkładów pozostaje bez upływu na uprawnienia akcjonariuszy. Oznacza to, że akcjonariusz obejmujący akcje za świadczenie pracy lub usług (czyli wkład nieprzeznaczony na kapitał akcyjny) będzie mieć te same uprawnienia co akcjonariusz obejmujący akcje za wkład pieniężny (przeznaczany na kapitał akcyjny). Oczywiście akcjonariusze mogą postanowić inaczej.
Ważne! Wkłady do PSA powinny zostać wniesione w okresie maksymalnie trzech lat od daty rejestracji spółki lub emisji akcji obejmowanych za taki wkład.

wkład w postaci pracy lub usług

Jedną z kluczowych odmienności PSA w stosunku do pozostałych spółek kapitałowych jest możliwość wnoszenia do PSA wkładów w postaci świadczenia przez akcjonariuszy pracy lub usług. To rozwiązanie jest skrojone na potrzeby start-upów, w których założyciele (pomysłodawcy) mają wiedzę i umiejętności, przesądzające o potencjalnym sukcesie start-upu, ale zwykle nie dysponują kapitałem. PSA umożliwia odzwierciedlenie tej wartości wnoszonej przez założycieli do spółki w strukturze jej akcjonariatu, a co za tym idzie – w zakresie uprawnień wobec spółki oraz partycypacji w ewentualnym jej sukcesie na rynku.
Wkładem na pokrycie akcji może być przy tym jedynie świadczenie pracy lub usług w okresie maksymalnie trzech lat od daty rejestracji spółki lub emisji akcji obejmowanych za taki wkład. W przypadku wkładu w postaci pracy lub usług termin jego wniesienia (a więc w praktyce okres, w którym praca lub usługi będą świadczone) musi być określony w umowie spółki, podobnie jak wskazany powinien być rodzaj pracy lub usług.
Odroczenie wniesienia wkładu w czasie nie wpływa na zakres uprawnień związanych z akcjami objętymi za taki wkład. Zatem akcjonariusz może zobowiązać się do świadczenia pracy lub usług na pokrycie określonej liczby akcji, np. w okresie trzech lat, ale prawa z wszystkich tych akcji może wykonywać już od chwili rejestracji spółki lub emisji akcji.
Wartość pracy lub usług, które mają być świadczone w zamian za obejmowane akcje PSA, nie podlega jakiejkolwiek zewnętrznej weryfikacji (taka wycena nie byłaby zresztą praktycznie możliwa i nie mogłaby być uwzględniana w księgach spółki). W związku z tym decyzja, ile akcji zostanie objęte przez akcjonariusza, który zobowiązuje się do świadczenia określonej pracy lub usług, jest pozostawiona samym akcjonariuszom. Nieformalna wycena takiej pracy lub usług następuje poprzez określenie ceny emisyjnej akcji, które są obejmowane w zamian za taki wkład. Co jednak istotne, wartość godziwa (rynkowa) takiej pracy lub usług nie jest następczo w żaden sposób weryfikowana, a akcjonariusz, który zobowiązał się do wniesienia takiego wkładu, nie może być odpowiedzialny za ewentualne zawyżenie jego wartości. przykład 10

Przykład 10

Ustalenie wartości wkładu w postaci świadczenia pracy lub usług
Akcjonariusz A ma wiedzę i doświadczenie dotyczące tworzenia i wdrażania systemów informatycznych i chciałby zainicjować oraz prowadzić działalność w tym zakresie. Jednak nie posiada on wystarczających środków finansowych. Z kolei akcjonariusz B będący inwestorem finansowym jest zainteresowany dokonaniem inwestycji w przedsięwzięcie zajmujące się tworzeniem i wdrażaniem systemów informatycznych. Obaj akcjonariusze zakładają PSA i obejmują po 50 proc. akcji w spółce. Akcjonariusz A w zamian za obejmowane akcje zobowiązuje się świadczyć na rzecz PSA usługi programistyczne opisane szczegółowo w umowie spółki przez okres dwóch lat od jej rejestracji. Z kolei akcjonariusz B zobowiązuje się do pokrycia obejmowanych akcji w PSA wkładem pieniężnym w kwocie 100 000 zł, płatnym w momencie obejmowania akcji. Umowa spółki PSA nie przewiduje żadnego uprzywilejowania akcji. Równa liczba akcji obejmowanych przez obu akcjonariuszy oznacza, że akcjonariusze przypisali usługom programistycznym akcjonariusza A wartość na poziomie 100 000 zł. Obaj akcjonariusze mogą wykonywać prawa ze swoich akcji od chwili rejestracji spółki. Nawet jeżeli usługi programistyczne akcjonariusza A (świadczone w sposób i w zakresie zgodnym z postanowieniami umowy spółki PSA) byłyby w istocie warte mniej niż 100 000 zł, ten akcjonariusz nie może być pociągnięty do odpowiedzialności wobec PSA za zawyżenie swojego wkładu.
•Czy wartość pracy lub usług może być uwzględniana w wysokości kapitału akcyjnego?
Wartość pracy lub usług świadczonych na rzecz PSA w zamian za obejmowane akcje nie podlega uwzględnieniu w wartości kapitału akcyjnego. Jest to logiczna konsekwencja zasady, że kapitał akcyjny odzwierciedla wartość rzeczywiście wniesionych wkładów mających zdolność aportową oraz uznaniowej wyceny wartości takiej pracy lub usług, a także braku odpowiedzialności akcjonariusza świadczącego pracę lub usługi za ewentualne zawyżenie ich wartości. W przeciwnym razie wierzyciele PSA, oceniając jej wiarygodność na podstawie wysokości kapitału akcyjnego, mogliby zostać wprowadzeni w błąd, gdyby wysokość tego kapitału została sztucznie zawyżona poprzez arbitralne ustalenie wartości wkładów w postaci pracy lub usług. przykład 11

Przykład 11

Wkład w postaci świadczenia pracy lub usług nie jest zaliczany na kapitał akcyjny
Akcjonariusze A, B i C zakładają PSA. Akcjonariusz A zobowiązuje się do świadczenia określonych usług na rzecz PSA w okresie trzech lat, obejmując 20 proc. łącznej liczby akcji za cenę emisyjną 200 000 zł. Akcjonariusz B zobowiązuje się do wniesienia 300 000 zł w dacie objęcia akcji w zamian za 30 proc. akcji. Z kolei akcjonariusz C zobowiązuje się wnieść nieruchomość o wartości określonej jako 500 000 zł w terminie roku od rejestracji spółki, obejmując w niej 50 proc. akcji.
Zakładając, że wszyscy akcjonariusze wykonają swoje zobowiązania, a z kapitału akcyjnego nie będą dokonywane żadne wypłaty dla akcjonariuszy, kapitał akcyjny PSA w dacie rejestracji wyniesie 300 000 zł (gotówka wniesiona przez akcjonariusza B), po upływie roku wyniesie 800 000 zł (gotówka wniesiona przez akcjonariusza A oraz nieruchomość wniesiona przez akcjonariusza C) i pozostanie niezmieniony po upływie trzech lat, ponieważ wartość usług otrzymanych przez PSA od akcjonariusza A nie wpłynie na wysokość kapitału akcyjnego.
W sytuacji, gdy wartość usług akcjonariusza A okaże się w istocie niższa niż 200 000 zł (np. na rynku w dacie objęcia akcji przez akcjonariusza A będzie można pozyskać analogiczne usługi za znacznie niższą cenę), nie będzie on ponosił odpowiedzialności wobec PSA za zawyżenie wartości swojego wkładu. Gdyby jednak wartość godziwa nieruchomość wnoszonej przez akcjonariusza C (ustalona na datę objęcia przez niego akcji w zamian za ten wkład) okazała się wynosić np. 300 000 zł, ten akcjonariusz będzie zobowiązany wyrównać spółce kwotę 200 000 zł. Solidarnie z nim będą odpowiadać wobec PSA członkowie zarządu, chyba że nie ponoszą winy (np. nie było podstaw do przyjmowania niższej wartości, choćby wskutek przedstawienia przez akcjonariusza C zafałszowanego operatu szacunkowego).
•Czy akcjonariusz, który zobowiązał się wnieść pracę lub usługi, może zbyć swoje akcje?
W przypadku PSA zbycie akcji nie w pełni pokrytej wymaga zgody spółki. Oznacza to, że w przypadku akcji obejmowanych w zamian za świadczenie pracy lub usług akcjonariusz zobowiązany do świadczenia takiej pracy lub usług nie będzie mógł swobodnie zbywać akcji obejmowanych za taki wkład w całym okresie, w którym ma świadczyć pracę lub usługi. Ta regulacja pomoże związać ze spółką założycieli, których akcje zostały objęte w zamian za pracę lub usługi, przez okres, w którym zobowiązali się do takich świadczeń. Oczywiście jest możliwe, że PSA wyrazi zgodę na takie zbycie – wtedy nabywca będzie odpowiadał solidarnie ze sprzedającym za wniesienie brakującej części wkładu, czyli za świadczenie oznaczonej pracy lub usług do końca pierwotnego okresu.
•Jakie działania może podjąć spółka, gdy akcjonariusz obejmujący akcje PSA w zamian za pracę lub usługi nie świadczy uzgodnionej pracy lub usług bądź świadczy je w sposób sprzeczny z uzgodnieniami lub w inny sposób nienależyty?
W takim przypadku inny akcjonariusz lub sama spółka może żądać, aby sąd unieważnił wszystkie lub niektóre akcje takiego akcjonariusza, objęte w zamian za pracę lub usługi (kwestia ta została szczegółowa opisana w części poradnika dotyczącej unieważniania akcji). Aby ten instrument był skuteczny w praktyce, konieczne jest precyzyjne i szczegółowe opisanie w umowie spółki pracy lub usług, które mają być świadczone tytułem wkładu, z odwołaniem się do określonego standardu jakości i wymiaru, w którym będą świadczone. W przeciwnym razie wytoczenie skutecznego powództwa o unieważnienie akcji może być utrudnione wskutek problemów z wykazaniem, że praca lub usługi były świadczone w sposób nienależyty (sprzeczny z postanowieniami umowy spółki). Unieważniając akcje, sąd określa wysokość spłaty dla akcjonariusza, którego akcje są unieważniane, tak aby odzwierciedlić wartość pracy lub usług, które były należycie świadczone. przykład 12

Przykład 12

Nienależyte świadczenie pracy lub usług
Akcjonariusz Jan A. i akcjonariusz Piotr B. założyli PSA. Jan A. zobowiązał się do świadczenia określonych usług na rzecz PSA w okresie trzech lat, obejmując 50 proc. łącznej liczby akcji za cenę emisyjną 150 000 zł. Z kolei Piotr B. zobowiązał się do wniesienia 150 000 zł w zamian za pozostałe 50 proc. akcji. Jan A. miał świadczyć usługi w wymiarze 20 godzin tygodniowo, dokładając należytej staranności, wymaganej od osób profesjonalnie świadczących analogiczne usługi.
Przez pierwszy rok Jan A. prawidłowo świadczył usługi, następnie przez kolejny rok usługi były świadczone w zadowalającej jakości, lecz jedynie w wymiarze 10 godzin tygodniowo, a w trzecim roku Jan A. świadczył usługi nadal w wymiarze 10 godzin w tygodniu, lecz były one niezadowalającej jakości, wyraźnie niższej niż analogiczne usługi na rynku. Akcjonariusz Piotr B. wystąpił w tej sytuacji z powództwem, żądając unieważnienia wszystkich akcji należących do akcjonariusza Jana A., twierdząc, że umówione usługi były świadczone w sposób zgodny z umową spółki tylko w okresie roku. Sąd uznał jednak, że w drugim roku Jan A. wniósł umówiony wkład w 50 proc. (świadcząc usługi w połowie ich wymiaru), a w trzecim roku – w 20 proc. (świadcząc wprawdzie usługi w połowie wymiaru ale o niezadowalającej jakości), przyjmując, że usługi w trzecim roku miały jednak pewną wartość dla PSA. Unieważniając akcje, sąd nakazał PSA spłatę na rzecz akcjonariusza Jana A. kwoty 85 000 zł (w tym 50 000 zł za usługi świadczone w pierwszym roku, 25 000 zł za usługi świadczone w drugim roku oraz 10 000 zł za usługi świadczone w trzecim roku).
•Czy trzeba dokonywać formalnej zewnętrznej wyceny wkładów w postaci świadczenia pracy i usług?
Wartość pracy lub usług, które mają być świadczone w zamian za obejmowane akcje PSA, nie podlega jakiejkolwiek zewnętrznej weryfikacji. Nieformalna wycena takiej pracy lub usług następuje poprzez określenie ceny emisyjnej akcji, które są obejmowane w zamian za taki wkład.
•Jak długo akcjonariusze powinni świadczyć pracę i usługi na rzecz PSA?
Okres świadczenia pracy i usług powinien zostać określony w umowie PSA i nie może trwać dłużej niż trzy lata od daty rejestracji spółki lub emisji akcji obejmowanych za taki wkład.
•Czy akcjonariusz może swobodnie zbywać akcje objęte za wkład w postaci pracy lub usług?
Akcjonariusz w okresie, w którym ma świadczyć pracę lub usługi na rzecz PSA, nie może zbyć akcji objętych za ten wkład bez uprzedniej zgody zarządu PSA.
Kiedy można dokonać wypłaty z kapitału akcyjnego
Kapitał akcyjny nie ma cechy stałości charakterystycznej dla kapitału zakładowego (jest to kwota ruchoma, która powstaje wskutek rzeczywistych wpłat i odpisów). W założeniu akcjonariusze (przy spełnieniu określonych warunków) mają mieć możliwość swobodnego dysponowania nim.
Dzięki temu, że w PSA wysokość kapitału akcyjnego nie jest określana w umowie spółki, możliwe jest elastyczne dokonywanie jego zmiany. Rozluźnienie reżimu dotyczącego zmiany kapitału ma na celu umożliwienie dostosowania potrzeb kapitałowych do bieżącej sytuacji spółki oraz sytuacji rynkowej, a także ułatwienie akcjonariuszom dokonywania wypłat z kapitału.

wypłaty pod tytułem korporacyjnym

Jedną z najistotniejszych różnic pomiędzy PSA a pozostałymi spółkami kapitałowymi jest możliwość elastycznego dokonywania wypłat z kapitału akcyjnego na rzecz akcjonariuszy pod tytułem korporacyjnym (w tym w formie dywidendy czy zapłaty ceny za nabycie akcji własnych przez spółkę). Jednak wypłata z kapitału akcyjnego na rzecz akcjonariuszy jest ograniczona koniecznością łącznego spełnienia warunków, określonych w dodanym od 1 lipca 2021 r. art. 30015 k.s.h.
▶Warunek 1. Podjęcie uchwały o wypłacie środków z kapitału akcyjnego. Ustawodawca wyszedł z założenia, że kapitałem akcyjnym mogą dysponować wyłącznie akcjonariusze. Wobec tego niezbędne jest podjęcie przez nich uchwały w przedmiocie wypłaty środków z kapitału akcyjnego.
▶Warunek 2. Brak obniżenia kapitału poniżej 1 zł. Wypłata na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego nie może doprowadzić do zmniejszenia kwoty kapitału akcyjnego poniżej technicznego progu 1 zł. Przyjęto tutaj zasadę podobną jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych, że operacje dokonywane na kapitale co do zasady nie mogą skutkować spadkiem kapitału poniżej jego ustawowego minimum. W przypadku PSA mamy do czynienia z technicznym progiem minimalnym, jednak nadal formalnie obowiązującym.
▶Warunek 3. Spełnienie tzw. testu wypłacalności. Istotną nowością jest wprowadzenie zakazu dokonywania wypłat z kapitału akcyjnego, które zagrażałyby wypłacalności spółki. Zgodnie z art. 30015 par. 5 k.s.h. wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia jej dokonania.
Do dokonania oceny, czy wypłata z kapitału akcyjnego będzie skutkować utratą przez spółkę zdolności do wykonywania zobowiązań pieniężnych, jest zobowiązany zarząd (lub rada dyrektorów). Ocena dokonywana jest bezpośrednio przed wypłatą i musi uwzględniać kondycję finansową spółki w okresie sześciu miesięcy od chwili dokonania wypłaty.
Jak wskazano w uzasadnieniu nowelizacji, przeprowadzona ocena zarządu (lub rady dyrektorów) powinna uwzględniać m.in.:
  • bieżące zobowiązania, a także zobowiązanie, które staną się wymagalne w przyszłości,
  • normalne czynniki wewnętrzne (np. planowane inwestycje) oraz zewnętrzne, które, przy dołożeniu należytej staranności, powinny być przewidziane przez zarząd (albo radę dyrektorów).
W ramach przeprowadzonej analizy zarząd lub rada dyrektorów nie muszą uwzględniać zdarzeń trudnych do przewidzenia lub mało prawdopodobnych (np. nagłego załamania branży, w której działa PSA, czy niespodziewanej podwyżki cen materiałów).
W sytuacji, w której wypłata prowadziłaby do utraty zdolności wykonywania przez spółkę wymagalnych zobowiązań pieniężnych, zarząd (lub rada dyrektorów) nie tylko może, ale wręcz musi odmówić wykonania wypłat, które skutkowałyby utratą przez spółkę zdolności do wykonywania jej wymagalnych zobowiązań.
▶Warunek 4. Przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego w przypadku przekroczenia określonego poziomu wypłat. W art. 30025 par. 4 zdanie 2 k.s.h. ustawodawca wyznaczył pewien pułap w kapitale akcyjnym, poniżej którego konieczne jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego, właściwego dla obniżenia kapitału zakładowego spółki akcyjnej. Trzeba takie postępowanie przeprowadzić, jeżeli dojdzie do wypłaty z części tego kapitału stanowiącej 5 proc. sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. W ramach takiego postępowania niezbędne jest dokonanie ogłoszenia o zamiarze wypłaty z kapitału akcyjnego oraz wezwanie wierzycieli do zgłoszenia roszczeń wobec spółki w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. PSA musi zaspokoić wymagalne roszczenia zgłoszone w tym terminie. Z kolei jej wierzyciele mogą żądać zabezpieczenia roszczeń niewymagalnych, powstałych przed dniem ogłoszenia i zgłoszonych w terminie, jeżeli uprawdopodobnią, że wypłata z kapitału akcyjnego zagraża zaspokojeniu tych roszczeń oraz że nie otrzymali od spółki zabezpieczenia. Zabezpieczenie następuje przez złożenie stosownej sumy pieniężnej do depozytu sądowego bądź, z ważnych powodów, także w inny sposób. przykłady 13 i 14

Przykład 13

W jakiej sytuacji nie trzeba przeprowadzać konwokacji
Akcjonariusze PSA, której suma zobowiązań wynosi na koniec roku obrotowego 1 000 000 zł, posiadającej kapitał akcyjny w wysokości 270 000 zł, planują wypłatę z kapitału akcyjnego. Mogą zatem swobodnie wypłacić z kapitału akcyjnego 220 000 zł (270 000 zł – [0,05 x 1 000 000 zł] = 220 000 zł). Wypłata wyższej kwoty z kapitału akcyjnego będzie wymagała przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego.

Przykład 14

Kiedy należy zamieścić ogłoszenie i spełnić inne wymogi
Kapitał akcyjny PSA wynosi 270 000 zł, a suma zobowiązań na koniec roku obrotowego to 1 000 000 zł. Jeden z akcjonariuszy chce wycofać środki w kwocie 500 000 zł. W takiej sytuacji PSA musi ogłosić w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym” informację, że zamierza dokonać wypłaty z kapitału akcyjnego. Bez przeprowadzania takiego postępowania można bowiem swobodnie wypłacić z kapitału akcyjnego maksymalnie 219 999,99 zł (kwota graniczna: 270 000 zł ‒ (0,05 x 1 000 000 zł) = 220 000 zł). Wierzyciele PSA mają trzy miesiące na zgłoszenie roszczeń. Jeśli żaden z wierzycieli nie zgłosi roszczeń w terminie, to PSA może dokonać wypłaty środków z kapitału akcyjnego na rzecz akcjonariusza. Jeśli wierzyciele zgłoszą roszczenia w terminie, to PSA będzie musiało je zaspokoić bądź zabezpieczyć i dopiero po wykonaniu tych czynności może dokonać zwrotu środków z kapitału akcyjnego na rzecz akcjonariusza.
▶Warunek 5. Wpis do rejestru przedsiębiorców KRS. Wypłata z kapitału akcyjnego może nastąpić dopiero po wpisie jego zmiany do rejestru KRS. W ten sposób zmiana wysokości kapitału akcyjnego zostaje bowiem poddana kontroli sądu rejestrowego. Ten warunek ma zatem m.in. chronić wierzycieli PSA.

wypłaty z tytułów pozakorporacyjnych

Ograniczenia wypłat na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego nie dotyczą wypłat dokonywanych na rzecz akcjonariuszy na podstawie tytułów pozakorporacyjnych, w tym umów cywilnoprawnych. Nie oznacza to, że takie transakcje pozostają poza zakresem regulacji. Przepisy wprowadzają zakaz zwrotu na rzecz akcjonariuszy wkładów pod postacią transakcji, w ramach których spółka otrzymuje nieekwiwalentne świadczenia (np. uiszczania przez spółkę na rzecz akcjonariusza zawyżonego czynszu lub zawyżonego wynagrodzenia z tytułu umowy najmu lub umowy o świadczenie usług zawartej ze spółką). Warto jednak podkreślić, że dla ustalenia akceptowalnej wartości świadczeń spółki należy wziąć pod uwagę ogół świadczeń otrzymywanych przez spółkę, z uwzględnieniem korzyści (choćby nawet trudnych do wyceny).

ochrona wierzycieli

Oprócz ograniczeń w dokonywaniu wypłat z kapitału akcyjnego (opisanych powyżej) wierzyciele są chronieni również poprzez obowiązek zasilania przez PSA swojego kapitału akcyjnego. Mianowicie konieczne jest przeznaczanie na niego co najmniej 8 proc. zysku za dany rok obrotowy, dopóki kapitał ten nie osiągnie co najmniej 5 proc. sumy zobowiązań spółki wynikających z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. Taki obowiązek nakłada na spółkę art. 30019 k.s.h., dodany od 1 lipca 2021 r. przykład 15

Przykład 15

Obowiązkowe odpisy
Kapitał akcyjny PSA wynosi 10 000 zł. PSA w roku obrotowym osiągnęła 100 000 zł zysku. Jednocześnie posiada zobowiązania w kwocie 500 000 zł. Wobec tego PSA jest zobowiązana do przekazania na kapitał akcyjny kwoty 8000 zł (czyli 8 proc. z zysku: 0,08 x 100 000 zł = 8000 zł). Będzie musiała tak robić dopóty, dopóki kapitał nie osiągnie co najmniej 5 proc. sumy zobowiązań spółki wynikających z zatwierdzonego sprawozdania finanso wego za ostatni rok obrotowy. W opisywanym roku próg odpowiadający sumie 5 proc. zobowiązań wynosi: 0,05 x 500 000 zł = 25 000 zł.
Jak wyglądają relacje pomiędzy akcjonariuszami a spółką
Zasadniczo relacje pomiędzy akcjonariuszami PSA a samą spółką opierają się na prawach akcjonariuszy wynikających z samych akcji, czyli: prawach głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawie do dywidendy oraz prawie do kwoty wynikającej z likwidacji spółki. W tym aspekcie PSA zasadniczo nie różni się od zwykłej spółki akcyjnej. Jednak trzeba zaznaczyć, że w porównaniu do spółki akcyjnej PSA ma wyraźnie bardziej zamknięty, osobisty charakter. Wynika to z jej modelowego przeznaczenia: ma być wehikułem pomocnym dla przedsięwzięć zakładanych przez relatywnie niewielki krąg osób. Związek takich osób ze spółką nie jest czysto kapitałowy, lecz opiera się nierzadko na ich osobistym zaangażowaniu. Dlatego właśnie zdecydowano się na zapożyczenie wielu rozwiązań ze spółki z o.o. oraz na wprowadzenie kilku zupełnie nowych instytucji.
Spółka z o.o. główną formą prowadzenia biznesu w Polskim Ładzie?
Spółka z o.o. główną formą prowadzenia biznesu w Polskim Ładzie?

Zobacz również

uprawnienia kontrolne

W przypadku PSA ustanowienie odrębnego organu nadzoru (w postaci rady nadzorczej lub odpowiedzialnych za nadzór dyrektorów w radzie dyrektorów) nie jest wymagane. Każdemu akcjonariuszowi służy jednak indywidualne prawo kontroli w stosunku do spółki, w zakresie analogicznym do prawa kontroli przysługującego wspólnikowi spółki z o.o. Akcjonariusz PSA może zatem:
  • przeglądać dokumenty i księgi spółki (samodzielnie lub wraz z upoważnioną osobą),
  • sporządzać na własne potrzeby bilans spółki,
  • żądać wyjaśnień od zarządu (lub rady dyrektorów).
Jeżeli zarząd (rada dyrektorów) ma uzasadnione podejrzenia, że akcjonariusz wykorzysta informacje o PSA wbrew jej interesowi i wyrządzi jej znaczną szkodę, to może odmówić dostępu do ksiąg lub dokumentów oraz udzielenia wyjaśnień. W takim przypadku akcjonariusz może żądać, aby tę kwestię rozstrzygnęło walne zgromadzenie akcjonariuszy w terminie jednego miesiąca. W razie dalszej odmowy lub braku podjęcia uchwały akcjonariusz może zwrócić się do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu (rady dyrektorów) do udzielenia dostępu lub żądanych wyjaśnień.
W razie ustanowienia rady nadzorczej w sp. z o.o. możliwe jest wyłączenie indywidualnego prawa kontroli, jednak w przypadku PSA brak jest takiego przepisu. Wydaje się więc, że wyłączenie indywidualnego prawa kontroli akcjonariusza PSA nie jest w ogóle możliwe.
Do tego akcjonariuszowi PSA przysługuje, w trakcie walnego zgromadzenia akcjonariuszy, prawo żądania od zarządu (rady dyrektorów) informacji, jeżeli jest to potrzebne do oceny sprawy, która jest przedmiotem obrad zgromadzenia, na zasadach analogicznych jak w spółce akcyjnej. Zarząd (rada dyrektorów) może odmówić udzielenia informacji, jeżeli groziłoby to wyrządzeniem szkody samej spółce lub spółce z nią powiązanej. Również w tym przypadku akcjonariusz PSA, któremu odmówiono informacji, może zwrócić się do sądu rejestrowego, aby ten zobowiązał zarząd (radę dyrektorów) do udzielenia żądanych informacji.

wyłączenie i ustąpienie akcjonariusza

Konsekwencją bardziej osobistego związku z akcjonariusza z PSA, niż ma to miejsce w przypadku zwykłej spółki akcyjnej, jest rezygnacja z mechanizmów ułatwiających koncentrację kapitału. Takimi mechanizmem w spółce akcyjnej jest przymusowy wykup (ang. squeeze-out), umożliwiający pozbycie się ze spółki akcjonariuszy posiadających łącznie mniej niż 5 proc. kapitału zakładowego oraz przymusowy odkup (ang. reverse squeeze-out), umożliwiający akcjonariuszom mniejszościowym posiadającym łącznie mniej niż 5 proc. wyjście ze spółki akcyjnej poprzez odkup ich akcji przez pozostałych akcjonariuszy. Zastosowanie tych mechanizmów w spółce akcyjnej nie wymaga żadnych szczególnych przesłanek (poza spełnieniem kryteriów dotyczących udziału w kapitale) i nie są one realizowane za pośrednictwem sądu.
Inaczej jest w PSA. Przepisy ograniczają możliwość wykluczenia akcjonariusza ze spółki wbrew jego woli oraz ‒ analogicznie ‒ ograniczają prawo wyjścia akcjonariusza ze spółki wbrew woli pozostałych akcjonariuszy do przypadków realizowanych przez sąd i wymagających szczególnych okoliczności.
W jaki sposób dokonać wyłączenia
Wyłączenie akcjonariusza z PSA odbywa się na zasadach podobnych do wyłączenia wspólnika ze spółki z o.o, ale są przy tym pewne odmienności. Zgodnie z art. 30049 k.s.h. akcjonariusze dysponujący ponad 50 proc. praw głosu w PSA mogą żądać wyłączenia ze spółki określonego akcjonariusza z ważnych przyczyn jego dotyczących (nie muszą to być zatem wszyscy pozostali akcjonariusze, jak ma to miejsce w przypadku wyłączania wspólnika sp. z o.o.). Muszą przy tym wskazać szczególne przyczyny występujące po stronie tego akcjonariusza. Wśród nich można wymienić: destrukcyjne działania dezorganizujące działanie spółki, podejmowanie działań na szkodę spółki (np. w interesie jej konkurenta, w którym dany akcjonariusz ma większościowe udziały). Ważną przyczyną może być też fakt istnienia nieusuwalnego konfliktu pomiędzy akcjonariuszami, który wpływa negatywnie na funkcjonowanie spółki. Zasadność powództwa w sprawie wykluczenia akcjonariusza jest zawsze oceniana przez sąd. Od sądu ostatecznie zależy uznanie, czy zachodzą przyczyny uzasadniające wyłączenie.
Orzekając o wyłączeniu, sąd jednocześnie ustala rynkową cenę akcji wyłączanego akcjonariusza (na datę doręczenia pozwu) oraz termin jej zapłaty przez akcjonariuszy lub osoby trzecie. Co istotne: skuteczność wyłączenia zależy od zapłaty ceny określonej przez sąd (powiększonej o odsetki naliczone od daty doręczenia pozwu) w zakreślonym terminie lub jej złożenia do depozytu sądowego. Brak terminowej zapłaty lub niezłożenie odpowiedniej kwoty do depozytu skutkuje bezskutecznością orzeczenia o wyłączeniu.
Jeżeli wyłączenie jest skuteczne, to danego akcjonariusza uważa się za wyłączonego niejako wstecznie, już od dnia doręczenia mu pozwu – nie wpływa to jednak na ważność uchwał i innych czynności w spółce, w których brał udział po tej dacie. przykład 16

Przykład 16

Większość pozbywa się jednego
Akcjonariusze Paweł A., Antoni B. i Adam C. założyli PSA, obejmując przy tym równą liczbę akcji, dających taką samą liczbę głosów. Po pewnym czasie w trakcie działalności spółki pomiędzy Pawłem A. a pozostałymi akcjonariuszami powstała rozbieżność dotycząca przeznaczania zysków generowanych przez spółkę. Paweł A. chciał wypłacania na bieżąco całości zysków oraz dopuszczalnej części kapitału akcyjnego PSA, natomiast pozostali akcjonariusze optowali za reinwestowaniem wypracowanego zysku w rozwój podmiotu. W konsekwencji Paweł A. często żądał zwoływania walnego zgromadzenia, wykonywał też regularnie indywidualne prawo kontroli i zaskarżał uchwały podejmowane przez walne zgromadzenie. Działania te obciążały spółkę, generowały koszty obsługi prawnej oraz dezorganizowały prace jej zarządu. W konsekwencji akcjonariusze Antoni B. i Adam C wystąpili 17 stycznia 2022 r. z powództwem, domagając się wyłączenia akcjonariusza Pawła A. Wydając wyrok 20 maja 2023 r., sąd stwierdził, że istotnie zachodzą ważne powody dotyczące akcjonariusza Pawła A i orzekł o jego wyłączeniu. Sąd ustalił przy tym wartość rynkową jego akcji na 31 stycznia 2022 r. (data doręczenia pozwu Pawłowi A.) na 100 000 zł, określając termin zapłaty na miesiąc od daty uprawomocnienia się wyroku. Paweł A. nie wniósł apelacji i wyrok uprawomocnił się 15 czerwca 2023 r. Akcjonariusze Antoni B. i Adam C. uiścili 30 czerwca 2023 r. na rzecz akcjonariusza Pawła A. kwotę 100 000 zł powiększoną o odsetki naliczone od 31 stycznia 2022 r. Kłopotliwy akcjonariusz został zatem wyłączony ze skutkiem na 31 stycznia 2022 r., jednak uchwały PSA podjęte z jego udziałem w okresie po tej dacie pozostają ważne.
Jak samodzielnie wyjść ze spółki
Przepisy o PSA przewidują również specyficzną, nową instytucję umożliwiającą akcjonariuszowi wyjście ze spółki wbrew woli pozostałych akcjonariuszy. Jest to swoisty substytut instytucji przymusowego odkupu w spółce akcyjnej, wymaga jednak zaistnienia szczególnych okoliczności, ocenianych przez sąd. Mianowicie sąd może orzec – na żądanie danego akcjonariusza – o jego ustąpieniu ze spółki, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki wskazane w art. 30050 k.s.h.:
  • zachodzi ważna przyczyna uzasadniona stosunkami między akcjonariuszami lub między PSA a żądającym akcjonariuszem oraz
  • ta przyczyna skutkuje rażącym pokrzywdzeniem danego akcjonariusza.
Przesłanki ustąpienia są nieco szersze, niż to wynika z przepisów o wykluczeniu akcjonariusza, i mogą dotyczyć właściwie całości stosunków korporacyjnych w spółce. Jednocześnie zawierają istotne ograniczenie w postaci konieczności wystąpienia „rażącego pokrzywdzenia” ustępującego akcjonariusza. W konsekwencji musi wystąpić sytuacja, w której – w rezultacie określonych stosunków w spółce, np. stałego konfliktu między akcjonariuszami albo między zarządem a danym akcjonariuszem – dochodzi do rażącego pokrzywdzenia danego akcjonariusza, czyli jakiejś formy wyraźnej i istotnej szkody po jego stronie. Uzasadnienie projektu ustawy wprowadzającej przepisy o PSA podawało jako przykład takiej sytuacji nieuzasadnione gospodarczo, wieloletnie zatrzymywanie zysku w spółce na mocy decyzji większościowego akcjonariusza, a zwłaszcza gdy akcjonariusz ten dodatkowo zawiera transakcje z PSA, uzyskując w ten sposób przychód, ale pozbawiając akcjonariusza ustępującego spodziewanych zysków z tytułu dywidendy z PSA.
Powództwo o ustąpienie akcjonariusz będzie musiał wytoczyć przeciwko samej PSA oraz wszystkim pozostałym akcjonariuszom. Podobnie jak w przypadku wyłączenia akcjonariusza, ustąpienie akcjonariusza polega na wykupie jego akcji według wartości godziwej, ustalonej przez sąd na dzień doręczenia pozwu, powiększonej o odsetki naliczone od daty doręczenia pozwu. Orzekając o ustąpieniu, sąd określa termin zapłaty ceny wykupu wraz z odsetkami.
Wykupu akcji akcjonariusza ustępującego dokonuje sama PSA, na rachunek pozostałych akcjonariuszy, w proporcjach odzwierciedlających liczbę posiadanych przez nich akcji. Oznacza to, że wykupione akcje stają się akcjami pozostałych akcjonariuszy (a nie akcjami własnymi PSA) w proporcjach wskazanych powyżej. Za zapłatę ceny wykupu PSA i pozostali akcjonariusze odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że akcjonariusz ustępujący może dochodzić zapłaty całej kwoty wykupu zarówno od samej spółki, jak i od wybranych akcjonariuszy. Przepisy nie określają przy tym momentu, w którym akcjonariusz ustępujący traci tytuł do akcji, ale wydaje się, że skutek ten następuje w dacie uprawomocnienia się orzeczenia o ustąpieniu akcjonariusza, który od tego momentu dysponuje jedynie roszczeniem o zapłatę ceny wykupu. przykład 17

Przykład 17

Mniejszościowy może zwrócić się do sądu
Akcjonariusze Piotr A., Paweł B. i Jan C. założyli PSA. Piotr A. i Paweł B. byli łącznie akcjonariuszami większościowymi, a akcjonariusz Jan C. – mniejszościowym. W trakcie działalności spółki pomiędzy Janem C. a pozostałymi akcjonariuszami powstała rozbieżność dotycząca przeznaczania zysków generowanych przez PSA. Piotr A. i Paweł B. przez kilka lat z kolei podejmowali uchwały o przeznaczaniu zysku spółki na kapitał akcyjny i niewypłacaniu w tym czasie dywidendy. Przeznaczenie zysku spółki przez kilka lat na kapitał akcyjny i niewypłacanie dywidendy doprowadziły do nieuzyskiwania przez Jana C. dochodów związanych z uczestnictwem w spółce.
W konsekwencji Jan C. wystąpił 1 stycznia 2024 r. z powództwem o jego ustąpienie ze spółki. Powództwo zostało wytoczone przeciwko spółce oraz akcjonariuszom A. i B. Wydając wyrok 20 maja 2025 r. sąd stwierdził, że istotnie zachodzi ważna przyczyna występująca pomiędzy akcjonariuszami, która skutkuje rażącym pokrzywdzeniem akcjonariusza C. Sąd ustalił wartość rynkową jego akcji na 100 000 zł, określając termin zapłaty na miesiąc od daty uprawomocnienia się wyroku. Akcjonariusze oraz spółka nie wnieśli apelacji i wyrok uprawomocnił się 1 lipca 2025 r. Wobec tego 1 lipca 2025 r. nastąpił wykup akcji akcjonariusza C. przez PSA na rachunek pozostałych akcjonariuszy w proporcjach odzwierciedlających liczbę posiadanych przez nich akcji.

sądowe unieważnienie akcji

Unieważnienie akcji w PSA stanowi instytucję zbliżoną do unieważnienia akcji w spółce akcyjnej, istnieją jednak istotne różnice. Podstawowa odmienność sprowadza się do podmiotu, który decyduje o unieważnieniu akcji w tych podmiotach. W przypadku spółki akcyjnej jest to zarząd, podczas gdy w przypadku PSA – sąd.
Przesłanką unieważnienia akcji w PSA jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania do wniesienia wkładów na pokrycie tych akcji. Unieważnienie ma zatem stanowić mechanizm ochrony spółki i pozostałych akcjonariuszy w przypadku, gdy wkład nie został wniesiony lub został wniesiony, ale w sposób nieprawidłowy.
W praktyce instytucja ta może mieć istotne znaczenie, gdy akcjonariusz obejmujący akcje PSA w zamian za pracę lub usługi świadczy je w sposób sprzeczny z uzgodnieniami lub w inny sposób nienależyty. Aby jednak można było w tym przypadku skorzystać z instrumentu unieważnienia akcji, konieczne jest precyzyjne i szczegółowe opisanie w umowie spółki pracy lub usług, które mają być świadczone tytułem wkładu. Tylko bowiem taki opis będzie mógł stanowić punkt odniesienia dla ewentualnego powództwa o unieważnienie.
Unieważnienie akcji następuje z powództwa spółki lub akcjonariusza. Co istotne, w celu zabezpieczenia powództwa sąd może, z ważnych powodów, zawiesić akcjonariusza w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce.
Sąd, orzekając o unieważnieniu akcji, określa wysokość spłaty należnej akcjonariuszowi za unieważnione akcje. Kwota ta powinna uwzględnić stosunek wartości wkładu wniesionego i niewniesionego. Wydaje się jednak, że dopuszczalne jest orzeczenie o unieważnieniu bez wskazywania spłaty. Z taką sytuacją możemy mieć do czynienia m.in., gdy akcjonariusz w ogóle nie wniósł wkładu, a także w przypadku gdy akcje są bezwartościowe wskutek złej sytuacji finansowej spółki.
Przepisy nie precyzują podmiotu zobowiązanego do uiszczenia spłaty. Uznać jednak należy, że podmiotem tym zawsze będzie sama spółka. W przypadku unieważnienia akcji (podobnie jak w przypadku wystąpienia ze spółki) przepisy nie określają momentu, w którym akcjonariusz ustępujący traci tytuł do akcji, ale wydaje się, że skutek ten następuje w dacie uprawomocnienia się orzeczenia o unieważnienia akcji akcjonariusza, który od tego momentu dysponuje jedynie roszczeniem o zapłatę kwoty spłaty.
•Czy regulacje dotyczące PSA przewidują możliwość przeprowadzenia procedury przymusowego wykupu akcji (ang. squeeze-out) lub odkupu akcji (ang. reverse squeeze-out) przez pozostałych akcjonariuszy?
Przepisy nie przewidują instytucji przymusowego wykupu akcji (ang. squeeze-out) lub odkupu akcji (ang. reverse squeeze-out) przez pozostałych akcjonariuszy. Zamiast tego w PSA przewidziano możliwość wyłączenia akcjonariusza oraz ustąpienia akcjonariusza realizowanych za pośrednictwem sądu.
Rozporządzanie akcjami
W celu przeniesienia tytułu prawnego do zbywanych akcji nie wystarczy samo zawarcie umowy sprzedaży. Akcje PSA (podobnie jak akcje spółki akcyjnej) nie mają bowiem postaci materialnej i podlegają rejestracji w rejestrze akcjonariuszy. W związku z tym przejście tytułu prawnego do akcji PSA uwarunkowane jest:
  • zawarciem umowy sprzedaży akcji oraz
  • wpisem nabywcy akcji do rejestru akcjonariuszy.
Przeniesienie własności akcji nastąpi dopiero z chwilą wpisu nabywcy do rejestru akcjonariuszy. Rejestry są prowadzone przez uprawnione do tego podmioty, takie jak domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską czy notariusze. W założeniu ma to na celu zapewnienie przejrzystości obrotu akcjami.
Warto podkreślić, że skutkuje to odsunięciem w czasie momentu przeniesienia akcji na nabywcę i uzależnienie go od decyzji podmiotu niebędącego stroną transakcji.
Wpis do rejestru akcjonariuszy następuje na żądanie osoby mającej interes prawny w dokonaniu wpisu. W przypadku sprzedaży akcji taką osobą jest zazwyczaj nabywca. W praktyce warto jednak zadbać o to, aby żądanie zostało podpisane przez obie strony transakcji. W takim bowiem przypadku obie strony zostaną poinformowane o wpisie, a tym samym o przeniesieniu akcji.

jak przebiega procedura wpisu do rejestru

Procedura dokonania wpisu nabywcy do rejestru akcjonariuszy obejmuje konkretne kroki.
▶Krok 1. Zgłoszenie żądania i dokumentów uzasadniających dokonanie wpisu. Osoba żądająca wpisu powinna przedłożyć prowadzącemu rejestr dokumenty stanowiące podstawę wpisu. W przypadku sprzedaży akcji będzie to oczywiście umowa sprzedaży, ale mogą być wymagane również dokumenty np. potwierdzające uzyskanie wymaganych zgód korporacyjnych (np. zgoda zarządu czy oświadczenia o niewykonaniu prawa pierwszeństwa w odniesieniu do zbywanych akcji).
Przepisy zastrzegają wymóg zawarcia umowy sprzedaży akcji w formie dokumentowej. W teorii oznacza to, że umowa sprzedaży akcji może zostać zawarta zarówno w formie pisemnej, jak i przez e-mail, SMS czy komunikator internetowy (pod warunkiem że możliwe jest ustalenie tożsamości osoby składającej oświadczenie). W praktyce prowadzący rejestr wymaga przedłożenia umowy sprzedaży akcji co najmniej w formie pisemnej. Co więcej, niektóre domy maklerskie wymagają złożenia podpisów pod umową sprzedaży bezpośrednio przed ich pracownikiem lub przed notariuszem. Wymóg ten uzasadniają koniecznością weryfikacji autentyczności podpisów.
▶Krok 2. Badanie żądania. Po otrzymaniu żądania dokonania wpisu wraz z uzasadniającymi je dokumentami prowadzący rejestr akcjonariuszy bada treść i formę tych dokumentów. Podmiot ten nie ma obowiązku badania zgodności z prawem oraz prawdziwości dokumentów uzasadniających dokonanie wpisu (w tym autentyczności podpisów), chyba że poweźmie w tym względzie uzasadnione wątpliwości. W praktyce zakres oraz standard badania będzie uzależniony od prowadzącego rejestr akcjonariuszy. Wiąże się to ze sporą dozą niepewności po stronie nabywców akcji i może skutkować przedłużeniem postępowania w przedmiocie wpisu, a w rezultacie opóźnieniem w nabyciu akcji. W związku z tym nabywca jeszcze przed przeprowadzeniem transakcji powinien rozważyć skonsultowanie z prowadzącym rejestr wymogi formalne związane z wpisem, a także przedłożyć takiemu podmiotowi projekty stosownych dokumentów w celu ich weryfikacji i zgłoszenia ewentualnych uwag. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko odmowy wpisu nabywcy do rejestru.
▶Krok 3. Zawiadomienie o zamiarze wpisu. Podmiot prowadzący rejestr jest zobowiązany do dokonania wpisu w terminie tygodniowym od otrzymania stosownego żądania wraz z wymaganymi dokumentacji i informacjami, przy czym jeśli wymagane będzie przedłożenie dodatkowych dokumentów lub informacji, termin ten będzie liczony od daty ich przedłożenia.
Przed dokonaniem wpisu podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy jest zobowiązany do powiadomienia zbywcy o treści zamierzonego wpisu. Wymogu zawiadomienia nie stosuje się, jeżeli zbywca wyrazi zgodę na wpis.
▶Krok 4. Zawiadomienie o wpisie lub niedokonaniu wpisu. O dokonanym wpisie podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy niezwłocznie powiadamia osobę żądającą wpisu oraz spółkę. Zawiadomienie nie jest kierowane do osoby, której uprawnienie zostały wykreślone (sprzedającego akcje), chyba że ta osoba była żądającym wpisu.
•Czy można kwestionować wpis lub odmowę dokonania wpisu w rejestrze akcjonariuszy?
Przepisy nie przewidują procedury odwoławczej, w ramach której możliwe byłoby kwestionowanie decyzji o wpisie lub odmowie wpisu do rejestru akcjonariuszy. W takim przypadku można rozważyć zastosowanie procedury reklamacyjnej, jeśli przewiduje ją podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy. Jeśli jednak taka procedura nie została przewidziana lub podmiot nie uwzględni reklamacji, to podmiotowi niezadowolonemu z decyzji prowadzącego rejestr pozostaje wystąpienie na drogę sądową.
Ważne! Nabycie akcji PSA następuje nie z chwilą zawarcia umowy zakupu akcji, ale z chwilą wpisu nabywcy do rejestru akcjonariuszy.

ograniczenia w rozporządzaniu

Zasadą jest swoboda rozporządzania akcjami. Zasada ta może jednak doznawać wyjątków w postaci ograniczeń w ich rozporządzeniu. Tego rodzaju ograniczenia mają na celu przeciwdziałanie przystępowania do spółki podmiotów zewnętrznych, w sytuacji gdy dla akcjonariuszy istotne są nie tylko powiązania kapitałowe, lecz także powiązania osobowe.
Jednym z najbardziej skutecznych rodzajów zabezpieczeń jest uwzględnienie ograniczeń w zbywaniu akcji w umowie spółki. Rozporządzanie akcjami z naruszeniem postanowień umowy spółki skutkuje bowiem bezskutecznością nabycia (nabywcy nie będzie przysługiwał tytuł prawny do akcji).
Skonstruowanie mechanizmów ograniczających zbywanie akcji wymaga jednak posiadania wiedzy prawniczej. Nowo powstałe spółki zazwyczaj nie dysponują środkami finansowymi, które mogłyby zostać przeznaczone na wsparcie prawne. Wobec tego mechanizmy stosowane w umowach są częstą błędne i nie zabezpieczają w wystarczający sposób interesów wspólników lub akcjonariuszy. W celu zapobiegania takim sytuacjom ustawodawca uwzględnił w przepisach dotyczących PSA modelowe mechanizmy (klauzule) dwóch najczęściej spotykanych ograniczeń w zbywaniu akcji:
  • zgody spółki na zbycie akcji oraz
  • umownego prawa pierwszeństwa.
Aby ustawowe mechanizmy (klauzule) ograniczające zbywanie akcji znalazły zastosowanie w odniesieniu do akcji danej PSA, wystarczające jest wskazanie w umowie spółki, że zbycie akcji uzależnione jest od zgody spółki lub że pozostali akcjonariusze mają prawo pierwszeństwa nabycia zbywanych akcji. przykład 18

Przykład 18

Prawo pierwszeństwa nabycia
Założyciele PSA chcieliby, aby każdemu z ich przysługiwało prawo pierwszeństwa nabycia akcji zbywanych przez drugiego z założycieli. Założyciele nie posiadają jednak środków finansowych na obsługę prawną w celu wprowadzenia stosownych mechanizmów do umowy spółki. Wystarczy jednak, że wskażą w umowie spółki, iż pozostali akcjonariusze mają prawo pierwszeństwa nabycia zbywanych akcji. W takim przypadku automatycznie znajdzie zastosowanie ustawowe prawo pierwszeństwa i założyciel zbywający akcje będzie musiał złożyć drugiemu założycielowi za pośrednictwem zarządu (lub rady dyrektorów) ofertę nabycia akcji na warunkach, jakie zostały przewidziane w umowie z osobą trzecią ze wskazaniem terminu jej przyjęcia. Termin ten nie może być krótszy niż 14 dni. Drugi założyciel będzie uprawniony do przyjęcia złożonej oferty za pośrednictwem zarządu, a w konsekwencji nabycia zbywanych akcji.
Oczywiście wskazane modele można modyfikować w postanowieniach umowy spółki, o ile nie będą one sprzeczne z przepisami prawa bezwzględnie obowiązującego, w szczególności z wymogami ochrony interesów akcjonariuszy mniejszościowych.
Ustawodawca przewidział również wymóg uzyskania zgody zarządu na zbycie akcji w okresie, w którym nie wniesiono jeszcze wkładów na ich pokrycie. Ograniczenia te będą miały w szczególności zastosowanie do wkładów w postaci świadczenia pracy lub usług (szczegółowo opisanych w części poradnika dotyczącej wkładów do PSA). Co jednak istotne, spółka może odmówić zgody na zbycie akcji nie w pełni pokrytej bez wskazania innego nabywcy. Mechanizm ten ma na celu zabezpieczenie interesów spółki oraz pozostałych akcjonariuszy.
Warto również podkreślić, że obok ograniczeń rozporządzania akcjami regulacja PSA przewiduje również ograniczenia lub wyłączenia wstąpienia do spółki spadkobierców zmarłych akcjonariuszy.
Ograniczenia w zbywaniu akcji powinny podlegać ujawnieniu w rejestrze akcjonariuszy i powinny być uwzględnianie przy dokonywaniu wpisu przez podmiot prowadzący rejestr.
W jaki sposób zorganizować organy podmiotu
Obligatoryjnym organem w PSA jest walne zgromadzenie akcjonariuszy. Natomiast akcjonariusze PSA mogą zdecydować, czy w spółce zostanie ustanowiony zarząd oraz opcjonalnie rada nadzorcza, czy też zamiast nich w spółce zostanie powołany jeden organ ‒ rada dyrektorów. schemat 4

Schemat 4

W pierwszym modelu kompetencje zarządcze, tj. reprezentowanie spółki oraz prowadzenie jej spraw, są przyznane zarządowi, składającemu się z jednej lub większej liczby osób. Natomiast kompetencje nadzorcze przysługują akcjonariuszom (na zasadzie kontroli indywidualnej) oraz radzie nadzorczej, jeśli zostanie przewidziana w umowie spółki. Zaletą takiego rozwiązania jest wprowadzenie wyraźnego podziału obowiązków, co może pozytywnie wpłynąć na rzetelność wykonywania czynności nadzorczych. Jednakże samo wprowadzenie rady nadzorczej nie eliminuje jeszcze ryzyka wystąpienia braku właściwego nadzoru nad działaniami członków zarządu. Członkowie rady nadzorczej nie uczestniczą przecież w bieżącym zarządzaniu spółką i przez to mogą nie mieć pełnych informacji o jej funkcjonowaniu.
Powyższy problem nie powinien wystąpić w modelu drugim, w którym w jednym organie (radzie dyrektorów) skoncentrowane są kompetencje kierownicze i nadzorcze. W ten sposób wszyscy jego członkowie mają bezpośredni dostęp do informacji o prowadzonej działalności i uczestniczą w podejmowaniu decyzji. W tym systemie może pojawić się jednak problem konfliktu interesów z uwagi na łączenie ze sobą kompetencji, które w pewien sposób są sprzeczne. Pomysłem na rozwiązanie tego problemu może być więc dana przez prawo możliwość wprowadzenia w ramach rady dyrektorów podziału na dyrektorów wykonawczych (odpowiedzialni za prowadzenie przedsiębiorstwa spółki) oraz dyrektorów niewykonawczych (odpowiedzialni za prowadzenie stałego nadzoru nad działalnością PSA).

zarząd

W pierwszym modelu organizacyjnym PSA organem prowadzącym sprawy i reprezentującym spółkę na zewnątrz jest zarząd, którego zasady działania są analogiczne, jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych (art. 30062 k.s.h. i nast.).
Powołanie i odwołanie członków
Członków zarządu powołują i odwołują akcjonariusze uchwałą, przy czym możliwe jest przyznanie takiego uprawnienia radzie nadzorczej, konkretnemu akcjonariuszowi lub osobie trzeciej. W dwóch ostatnich przypadkach powołanie członka zarządu następuje na podstawie oświadczenia uprawnionej osoby. Niezależnie od tego, kto powołuje członka zarządu, akcjonariusze zawsze mają uprawnienie do jego odwołania w drodze uchwały – uprawnienie to może zostać jednak ograniczone w umowie spółki do ważnych powodów (np. długotrwała choroba uniemożliwiająca sprawowanie funkcji, uporczywe uchylanie się od obowiązków). W PSA może również zostać powołany prokurent. Wymaga to zgody wszystkich członków zarządu.
Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, to PSA jest reprezentowana przez dwóch członków zarządu łącznie albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem (umowa może wprowadzać odmienne reguły w tym zakresie).
Zasady odpowiedzialności
Zasady odpowiedzialności członków zarządu są również analogiczne do właściwych dla sp. z o.o. oraz spółki akcyjnej. Członkowie zarządu PSA ponoszą odpowiedzialność m.in., gdy:
  • umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane w oświadczeniu, że wkłady na pokrycie nowych akcji zostały wniesione w wymaganej części (w takiej sytuacji zarząd odpowiada wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką, tj. każdy z zobowiązanych odpowiada za całość zobowiązania),
  • w sposób zawiniony nie wykonali lub nienależycie wykonali swoje obowiązki,
  • ze swojej winy i wbrew przepisom prawa wyrządzili PSA szkodę, biorąc udział w tworzeniu spółki,
  • ze swojej winy nie złożyli w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości.

rada nadzorcza

Oprócz zarządu w PSA może fakultatywnie zostać powołana rada nadzorcza. Ustanowienie rady nadzorczej nie jest obowiązkowe, niezależnie od liczby akcjonariuszy i wysokości kapitału akcyjnego. Podobnie natomiast jak przy pozostałych spółkach kapitałowych w skład rady nadzorczej muszą wchodzić co najmniej trzy osoby.
Kompetencje
Podobnie jak w pozostałych spółkach kapitałowych zadaniem rady nadzorczej PSA jest sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością spółki (nowo dodany od 1 lipca art. 30069 k.s.h.). Chodzi tutaj przede wszystkim o kontrolę zarządu oraz bieżącą weryfikację i badanie dokumentów spółki i danych finansowych. Rada nadzorcza jest przy tym uprawniona do żądania od zarządu oraz pracowników PSA informacji, wyjaśnień oraz sprawozdań.
W przeciwieństwie do spółek z o.o. w PSA nie ma możliwości wyłączenia indywidualnego prawa kontroli przysługującego każdemu akcjonariuszowi na podstawie przepisów k.s.h. i to niezależnie od tego, czy w spółce została powołana rada nadzorcza (kwestia indywidualnego prawa kontroli została opisana w część dotyczącej uprawnień kontrolnych).
Powołanie i odwołanie członków
O ile nic innego nie wynika z umowy spółki PSA, członkowie rady nadzorczej są powoływani i odwoływani przez walne zgromadzenie w drodze uchwały. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by uprawnienie do powołania wszystkich lub niektórych członków tego organu przyznać indywidualnym akcjonariuszom. W takim wypadku powołanie członka rady nadzorczej następuje na podstawie oświadczenia. W PSA możliwe jest całkowite pozbawienie walnego zgromadzenia prawa odwoływania członków rady nadzorczej, o ile takie uprawnienie zostanie przyznane indywidualnym akcjonariuszom. Możliwe jest również ograniczenie możliwości ich odwołania do ważnych powodów.

rada dyrektorów

Zupełną nowością jest możliwość powierzenia prowadzenia spraw PSA, jej reprezentacji oraz sprawowania nadzoru radzie dyrektorów (dodany od 1 lipca br. art. 30073 k.s.h. i nast.). Przy wybraniu tego modelu wykluczone jest dodatkowe powołanie rady nadzorczej – rada dyrektorów powinna skupiać w sobie zarówno kompetencje zarządcze, jak i nadzorcze.
W skład rady dyrektorów musi wchodzić co najmniej jedna osoba, aczkolwiek dopiero powołanie większej liczby dyrektorów umożliwi skorzystanie z pełnych możliwości tego modelu organizacyjnego PSA.
•Kto i w jaki sposób powołuje dyrektorów?
Dyrektorów powołują akcjonariusze uchwałą, przy czym możliwe jest przyznanie takiego uprawnienia np. konkretnemu akcjonariuszowi. Walne zgromadzenie zawsze ma jednak uprawnienie do jego odwołania w drodze uchwały, chyba że zostanie ono wyraźnie wyłączone lub ograniczone w umowie spółki PSA (np. do ważnych powodów).
Jeżeli w PSA powołano więcej niż jednego dyrektora, to zasadą jest, że każdy z nich ma obowiązek prowadzić wszystkie sprawy spółki. Umowa spółki lub regulamin rady dyrektorów może jednak dzielić kompetencje pomiędzy poszczególnych dyrektorów. Niektórzy z nich mogą być dyrektorami wykonawczymi (zarządzanie PSA) a inni dyrektorami niewykonawczymi (nadzór nad PSA). przykład 19

Przykład 19

Utworzenie rady dyrektorów
W PSA zostało powołanych czterech dyrektorów. Pierwszemu z nich w umowie spółki zostało powierzone zajmowanie się sprawami marketingowymi oraz kontaktami z klientami (dyrektor wykonawczy). Drugi ma wykonywać pozostałe czynności związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (dyrektor wykonawczy). Ostatnim dwóm dyrektorom powierzono sprawowanie stałego nadzoru nad wszystkimi ww. czynnościami (dyrektorzy niewykonawczy). Dla usprawnienia procesów decyzyjnych i wymiany informacji dyrektorzy wykonawczy mogą utworzyć komitet wykonawczy, dyrektorzy niewykonawczy zaś komitet rady dyrektorów. Dyrektorzy niewykonawczy będą mogli np. badać wszystkie dokumenty PSA oraz żądać od dyrektorów wykonawczych wyjaśnień.
Uchwała wszystkich czterech dyrektorów będzie jednak wymagana w następujących sprawach: podejmowanie decyzji o strategicznym znaczeniu dla spółki, ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych oraz ustalenie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa spółki i ukształtowanie podstawowych funkcji związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Za zgodą wszystkich dyrektorów w tym modelu również może zostać powołany prokurent. Każdy z dyrektorów będzie ponosił odpowiedzialność za należyte prowadzenie spraw spółki.
Niezależnie od powyższego podziału, każdy z dyrektorów będzie mógł reprezentować PSA na ogólnych zasadach reprezentacji wynikających z umowy PSA lub przepisów.

okres powołania członków zarządu i rady dyrektorów

Z chwilą powołania członek zarządu (rady dyrektorów) oraz rady nadzorczej otrzymuje uprawnienie do pełnienia funkcji, określane jako mandat. Okres, na jaki członkowie organów zostają powołani do pełnienia funkcji, może zostać ustalony na dwa sposoby – na czas nieoznaczony lub na konkretny okres (np. pięć lat). W tym drugim przypadku mówimy o powołaniu na kadencję.
Okres powołania powinien wynikać z umowy spółki. W przypadku gdy umowa spółki nie określa kadencji członka organu ani też nie przewiduje powołania go na czas nieoznaczony – mandat danej osoby wygasa z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego pierwszy pełny rok obrotowy przypadający po dniu powołania. przykład 20

Przykład 20

Wygaśnięcie mandatów, gdy umowa nie precyzuje trwania kadencji
Rok obrotowy w pewnej PSA odpowiada rokowi kalendarzowemu. Członkowie działającej w niej rady dyrektorów zostali powołani do pełnienia funkcji 1 sierpnia 2021 r. Umowa spółki nie określa kadencji członka organu ani też nie przewiduje powołania go na czas nieoznaczony. Pierwszy pełny rok obrotowy przypada na 2022 r. Oznacza to, że mandaty członków rady dyrektorów wygasną po odbyciu zwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ten rok, które powinno odbyć się do 30 czerwca 2023 r.
Jeżeli członek zarządu (rady dyrektorów) lub rady nadzorczej został powołany do pełnienia funkcji na czas nieoznaczony, to przeprowadzenie walnego zgromadzenia akcjonariuszy zatwierdzającego roczne dokumenty finansowe nie spowoduje wygaśnięcia jego mandatu.
W przypadku natomiast gdy umowa spółki PSA będzie przewidywała, że członek zarządu (rady dyrektorów) lub rady nadzorczej jest powołany na konkretny okres (kadencja), to będzie on zasadniczo liczony w latach obrotowych. W takim przypadku mandat członka organu wygaśnie z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok kadencji członka organu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. przykład 21

Przykład 21

Gdy powołanie na kilka lat
Rok obrotowy w PSA odpowiada rokowi kalendarzowemu. Członkowie zarządu zostali powołani na trzyletnią kadencję 1 sierpnia 2021 r. Ponieważ kadencję liczy się w pełnych latach obrotowych, to będzie ona obejmowała lata 2022, 2023 oraz 2024. Oznacza to, że pomimo zakończenia kadencji w 2024 r. mandat członka zarządu (jego umocowanie do pełnienia funkcji) ulegnie przedłużeniu i wygaśnie dopiero na walnym zgromadzeniu zatwierdzającym sprawozdanie finansowe za ostatni rok kadencji a zatem rok obrotowy 2024, które powinno odbyć się do 30 czerwca 2025 r.
Członkowie organów mogą zostać powołani na kadencję wspólną lub indywidualną. W przypadku kadencji wspólnej mandat członka organu powołanego przed upływem danej kadencji organu wygaśnie równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałych członków organu. przykład 22

Przykład 22

Jeśli członkowie są wybierani w różnym terminie
Dwóch członków rady nadzorczej zostało powołanych w 1 sierpnia 2021 r. Zgodnie z umową spółki kadencja członków rady nadzorczej jest wspólna i trwa trzy lata. Jeżeli 10 grudnia 2022 r. do rady nadzorczej zostanie powołana kolejna osoba, to jej mandat wygaśnie w tym samym terminie, co pozostałych członków rady nadzorczej. Oznacza to, że mandaty wszystkich trzech członków rady nadzorczej wygasną na walnym zgromadzeniu zatwierdzającym sprawozdanie finansowe za ostatni rok kadencji ‒ rok obrotowy 2024, które powinno odbyć się do 30 czerwca 2025 r.
Mandat członka organu wygaśnie również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania. W przypadku gdy w wyniku rezygnacji członka zarządu (dyrektora) żaden mandat w zarządzie (radzie dyrektorów) nie byłby obsadzony, taki członek zarządu (dyrektor) powinien doręczyć swoją rezygnację akcjonariuszom. Jednocześnie powinien także zwołać walne zgromadzenie, chyba że co innego wynika z umowy spółki. Oświadczenie o rezygnacji zostanie załączone do zawiadomienia o zwołaniu walnego zgromadzenia. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano walne zgromadzenie.

podejmowanie uchwał

O ile umowa spółki nie zawiera odmiennych postanowień, uchwały zarządu (rady dyrektorów) i rady nadzorczej mogą być podejmowane w sposób tradycyjny (na posiedzeniu, na którym członkowie organu stawią się osobiście), w sposób elektroniczny (przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość) oraz pisemnie (w ttrybie obiegowym). Zasadą jest, że uchwała może zostać podjęta, jeżeli wszyscy członkowie organu zostali prawidłowo zawiadomieni o sposobie oraz terminie posiedzenia/podejmowania uchwały. W odniesieniu do rady nadzorczej oraz rady dyrektorów dla podjęcia uchwały konieczne jest również, by w posiedzeniu albo głosowaniu na piśmie uczestniczyła co najmniej połowa jego członków (surowsze wymagania mogą natomiast wynikać z umowy spółki PSA).

ograniczenia dla zarządu lub rady dyrektorów

Wobec PSA członkowie zarządu i dyrektorzy podlegają ograniczeniom ustanowionym w umowie spółki oraz, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, w uchwałach akcjonariuszy. Jest to reguła podobna jak w spółce z o.o. oraz spółce akcyjnej i uzasadniona tym, że w ostatecznym rozrachunku to wspólnicy ponoszą ekonomiczne skutki decyzji podejmowanych przez organy zarządcze.
W praktyce akcjonariusze mają dużą swobodę we wprowadzaniu ww. ograniczeń dla członków zarządu (dyrektorów). Przykładem takiego ograniczenia w umowie spółki jest konieczność uzyskania uprzedniej zgody walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej na podjęcie określonych czynności (np. nabycie mienia lub zaciągnięcie zobowiązania o określonej wartości) lub obowiązek konsultacji (przedstawienia do zaopiniowania) danej kwestii z radą nadzorczą.
Alternatywą jest wprowadzenie zakazów i nakazów dla zarządu (rady dyrektorów) bezpośrednio w uchwałach akcjonariuszy. Taka uchwała może np. nakazywać zawarcie określonej umowy lub zakazywać sprzedaży określonego mienia po cenie niższej niż wskazana w uchwale. W przeciwieństwie do pozostałych spółek kapitałowych akcjonariusze w uchwałach mogą wydawać wiążące polecenia zarządowi (radzie dyrektorów – ale tylko w zakresie prowadzenia spraw PSA). Nie można jednak zapominać, że zasadnicze zarządzanie spółką należy do zarządu (rady dyrektorów), a organ ten nie może zostać pozbawiony faktycznej możliwości działania. Umowa spółki PSA może wyłączać obowiązek stosowania się zarządu (rady dyrektorów) do uchwał walnego zgromadzenia – takie rozwiązanie umocni pozycję tego organu w stosunku do jej właścicieli.
Ograniczenia ze strony umowy spółki lub akcjonariuszy nie mogą natomiast zostać nałożone na członków rady nadzorczej ani odnosić się do sprawowania nadzoru przez radę dyrektorów. Dodatkowo wykluczone jest wprowadzenie ograniczeń, które wpływałyby na możliwość wykonywania przez zarząd (radę dyrektorów) uprawnień korporacyjnych, takich np. jak zwoływanie walnego zgromadzenia lub wyrażanie zgody na zbycie akcji.
Podobnie jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych umowa spółki może przewidywać, że określone czynności członków zarządu wymagają zgody rady nadzorczej. Jednak istotną odmiennością regulacji dotyczącej PSA jest to, że rada nadzorcza PSA może również określić w swojej uchwale czynności, które zarząd może podjąć dopiero po uzyskaniu jej zgody. Przyznanie radzie nadzorczej PSA uprawnienia do samodzielnego decydowania o tym, jakiego rodzaju czynności zarządu wymagają jej zgody, ułatwia wykonywanie czynności nadzorczych i wzmacnia pozycję tego organu. W praktyce do pełnego korzystania z powyższego uprawnienia przez radę nadzorczą niezbędna będzie bieżąca komunikacja pomiędzy radą a zarządem. Określanie czynności zarządu wymagających zgody rady nadzorczej w jej uchwałach wymagać będzie od członków tej ostatniej dogłębnej i bieżącej wiedzy o sprawach spółki. Rada nadzorcza nie powinna przy tym nadużywać swoich kompetencji – niedopuszczalne jest np. podjęcie uchwały, w której rada zakaże podejmowania przez zarząd jakiejkolwiek decyzji bez jej zgody.
Jednocześnie taka kompetencja rady nadzorczej jest dość szeroka i może nie być odpowiednia dla każdego modelu biznesowego (np. w przypadku gdy większościowy akcjonariusz wchodzi w skład zarządu i chce pozostawić sobie jak największą swobodę na zarządzanie spółką). W związku z tym możliwe jest całkowite wyłączenie powyższego uprawnienia rady nadzorczej w umowie spółki.
Bezterminowa ochrona tajemnic PSA
Członkowie zarządu (rady dyrektorów) oraz rady nadzorczej są z mocy przepisów zobowiązani do bezterminowego zachowania w poufności tajemnic PSA (np. nieujawnionych do wiadomości publicznej danych finansowych, planów inwestycyjnych, informacji technologiczne, organizacyjne). Obowiązek ten nie wygasa z chwilą wygaśnięcia mandatu członka organu.
Pomimo powyższego ustawowego obowiązku poufności w praktyce wskazane jest zawieranie z członkami zarządu (rady dyrektorów) oraz rady nadzorczej odrębnych umów o zachowaniu otrzymanych informacji w poufności. Z umowy powinno wynikać m.in., że dana osoba zobowiązuje się do zachowania w ścisłej poufności wszystkich informacji dotyczących spółki i zobowiązuje się do ich niewykorzystywania do jakichkolwiek celów innych niż związane z zarządzaniem/nadzorem nad PSA. W umowie można również zawrzeć dodatkowe zobowiązania zabezpieczające spółkę, np. zakaz zatrudniania pracowników PSA, obowiązek zwrotu wszystkich otrzymanych informacji po wygaśnięciu mandatu, a także wprowadzić kary umowne za naruszenia poufności (co w praktyce znacząco ułatwi spółce ewentualne dochodzenie roszczeń wobec członka organu).
Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej
Członkowie zarządu (rady dyrektorów) nie mogą bez zgody organu, który powołał daną osobę, prowadzić działalności konkurencyjnej wobec spółki lub uczestniczyć w podmiocie konkurencyjnym wobec spółki jako m.in. wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu innej spółki kapitałowej. Członek zarządu (rady dyrektorów) nie może także m.in. posiadać 10 proc. lub więcej ogólnej liczby głosów, udziałów lub akcji w konkurencyjnej spółce kapitałowej. Akcjonariusze mogą jednak zmodyfikować zakaz konkurencji już w umowie spółki PSA i np. uzupełnić go o dodatkowe podmioty objęte zakazem lub całkowicie zwolnić członków organu z zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej.

regulaminy organów oraz możliwość ustalenia wewnętrznych komitetów

W celu szczegółowego uregulowania zasad funkcjonowania każdy organ PSA może ustanowić swój regulamin. Kompetencja do przyjęcia takiego dokumentu dla innego organu może zostać także przyznana w umowie spółki (np. walne zgromadzenie akcjonariuszy może mieć uprawnienie do określenia regulaminu rady nadzorczej). W praktyce regulaminy występują raczej w większych spółkach posiadających wieloosobowe organy. Regulamin może być przy tym przydatny do opisania technicznych aspektów przeprowadzania posiedzeń (zgromadzeń) za pośrednictwem bezpośrednich sposobów komunikacji (np. w jaki sposób nawiązywana jest komunikacja pomiędzy uczestnikami, jak przebiega ich identyfikacja i jakie środki komunikacji mogą zostać użyte).
Nowym rozwiązaniem jest możliwość ustanowienia w umowie spółki lub w regulaminie organu wewnętrznych komitetów, które mają pełnić funkcje doradcze lub wykonywać zadania z zakresu przygotowania lub wykonania uchwał. Komitet, podobnie jak sam organ, również może działać na podstawie własnego regulaminu, który jest przyjmowany przez organ. W skład każdego komitetu musi wchodzić co najmniej dwóch członków organu, a mogą zostać do niego dołączone także inne osoby. Rozwiązanie z wprowadzeniem komitetów sprawdzi się w organach o dużej liczbie członków. Dobrym pomysłem wydaje się również włączenie do komitetu np. kadry menedżerskiej PSA w charakterze doradców.

uchwały akcjonariuszy

Akcjonariusze PSA podejmują uchwały na walnym zgromadzeniu oraz poza zgromadzeniem.
Zasadniczo uchwały akcjonariuszy są wymagane w standardowych sprawach, m.in. takich jak rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu (rady dyrektorów) z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków, zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, nabycie i zbycie nieruchomości.
Dodatkowe czynności wymagające uchwały akcjonariuszy mogą zostać także wskazane w umowie spółki PSA.
Walne zgromadzenie
Akcjonariusze mogą uczestniczyć w walnych zgromadzeniach osobiście, przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej (np. wideokonferencja) oraz za pośrednictwem pełnomocnika. Pełnomocnictwo może być sporządzone w formie pisemnej lub dokumentowej (np. e-mailowej lub nawet SMS-owej, co jednak nie wydaje się być rozwiązaniem praktycznym, ponieważ kopia pełnomocnictwa musi zostać załączona do księgi protokołów ze zgromadzeń). Aby móc uczestniczyć w walnym zgromadzeniu, akcjonariusz powinien być wpisany do rejestru akcjonariuszy na trzy dni przed dniem zgromadzenia. Uchwały walnego zgromadzenia PSA powinny być umieszczone w protokole. Odmiennie jednak niż przy spółce akcyjnej nie wszystkie uchwały zgromadzenia muszą zostać zawarte w protokole sporządzonym przez notariusza. Taki obowiązek dotyczy jedynie najistotniejszych uchwał (m.in. zmiany umowy spółki PSA, połączenia, podziału lub przekształcenia PSA).
Możliwość uczestniczenia w walnym zgromadzeniu za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej powinna zostać przewidziana w umowie spółki PSA. W umowie powinny zostać także opisane szczegółowe zasady przeprowadzania takich zgromadzeń oraz sposób uczestnictwa w nich akcjonariuszy. Tego typu regulacje mogą także zostać zawarte w regulaminie walnego zgromadzenia.
W celu uproszczenia i ułatwienia zwołania walnego zgromadzenia PSA zawiadomienia o zgromadzeniu (obejmujące m.in. informację o terminie, miejscu i przedmiocie obrad) można przesłać do akcjonariuszy na ich adresy e-mailowe ujawnione w rejestrze akcjonariuszy.
•Czy akcjonariusze mogą podejmować uchwały poza walnym zgromadzeniem?
O ile przepisy lub umowa spółki wyraźnie nie zastrzegają, że uchwała musi zostać podjęta na zgromadzeniu (tak jak np. przy zatwierdzaniu rocznych sprawozdań finansowych), akcjonariusze mogą podejmować uchwały również: (a) w głosowaniu pisemnym polegającym na przesyłaniu po kolei do wszystkich akcjonariuszy projektu uchwały (np. za pośrednictwem poczty e-mail) i zbieraniu w ten sposób ich podpisów pod dokumentem, lub (b) przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Wszyscy akcjonariusze powinni jednak najpierw wyrazić zgodę w formie dokumentowej na taki tryb głosowania, chociaż w tym drugim przypadku nie będzie ona wymagana, jeżeli konkretne środki komunikacji (np. dwustronna komunikacja w czasie rzeczywistym) zostały wskazane już w samej umowie PSA.
Jak założyć PSA – procedura krok po kroku
W założeniu zawiązanie PSA ma być prostym i stosunkowo odformalizowanym procesem. Ten rodzaj spółki będzie można założyć przez internet, korzystając z portalu S24, albo tradycyjnie – przed notariuszem. Aby było jak najprościej i jak najszybciej, nacisk położony jest na samo zawarcie umowy spółki bez konieczności wyrażania przez akcjonariuszy dodatkowych zgód na jej treść (inaczej niż ma to miejsce w przypadku spółki akcyjnej). Jednocześnie odroczony został obowiązek wnoszenia pełnych wkładów na pokrycie akcji nawet do trzech lat.
▶Krok 1. Zawarcie umowy spółki PSA
PSA można założyć samodzielnie lub z innymi osobami (w tym prawnymi, przy czym wyjątkowo założycielem PSA nie może być jednoosobowa spółka z o.o.). W pierwszej kolejności akcjonariusze powinni zawrzeć umowę spółki (nazywaną aktem założycielskim w przypadku gdy w spółce występuje tylko jeden akcjonariusz). Może to nastąpić na dwa sposoby ‒ przy udziale notariusza (w takim przypadku umowa będzie miała formę aktu notarialnego) albo za pośrednictwem systemu S24 przy wykorzystaniu udostępnionego tam wzorca umowy.
Przed notariuszem
Zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego daje znacznie większą swobodę w zakresie ukształtowania postanowień umowy oraz umożliwia wprowadzenie do niej bardziej skomplikowanych konstrukcji prawnych i niestandardowych postanowień. Takie postanowienia i konstrukcje nie są przewidziane we wzorze umowy przygotowanym w systemie S24.
W przeciwieństwie do umowy spółki zawartej na wzorze, w przypadku umowy w formie aktu notarialnego akcjonariusze mogą pokryć akcje pierwszej emisji nie tylko wkładami pieniężnymi, lecz także niepieniężnymi. W szczególności możliwe jest w takim przypadku skorzystanie z nowego rodzaju wkładu w postaci świadczenia pracy i usług.
Z innej jednak strony wybór formy aktu notarialnego jest rozwiązaniem droższym i bardziej czasochłonnym. Wymaga on udziału notariusza i poniesienia związanych z tym kosztów notarialnych.
Po zawarciu umowy PSA konieczne jest również złożenie wniosku do KRS oraz oczekiwanie na jego rozpoznanie. Zasadniczo tego typu wnioski są rozpatrywane według kolejności wpływu. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez pracowników Biur Obsługi Interesantów w sądach rejestrowych w kilku największych polskich miastach obecnie czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku o rejestrację spółek kapitałowych wynosi około miesiąca. Dodatkowo opłata sądowa od wniosku o rejestrację składanego przez spółkę zawiązaną z wykorzystaniem aktu notarialnego będzie o połowę wyższa niż dla spółek zawartych przy wykorzystaniu wzoru.
Umowa spółki PSA w formie aktu notarialnego może zostać sporządzona wyłącznie przez polskiego notariusza na terenie Polski. Jednocześnie nie ma przeszkód, aby akcjonariusze byli reprezentowani przy zawarciu umowy przez swoich przedstawicieli ustawowych albo pełnomocników legitymujących się pełnomocnictwem sporządzonym w formie aktu notarialnego.
Za pośrednictwem systemu S24
Alternatywnie akcjonariusze mogą zdecydować się na zawarcie umowy PSA przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie S24 (https://ekrs.ms.gov.pl/s24/). Podstawową zaletą takiego rozwiązania jest uproszczenie i przyspieszenie procesu założenia PSA. Polega ono na wypełnieniu formularza udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzeniu umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym przez wszystkich akcjonariuszy. Przy zakładaniu PSA w ten sposób odpada więc konieczność samodzielnego konstruowania postanowień umowy (co dla wielu może stanowić spore ułatwienie). Jednocześnie nie będzie to rozwiązanie odpowiadające na potrzeby tych akcjonariuszy, którzy chcieliby mieć większą swobodę w ustaleniu treści umowy oraz zawrzeć w niej bardziej kompleksowe rozwiązania zabezpieczające ich interesy (w tym wnieść wkłady niepieniężne).
W praktyce zawarcie umowy PSA przy wykorzystaniu wzorca jest więc rozwiązaniem przeznaczonym dla spółek, które przynajmniej na początku swojej działalności będą realizowały proste przedsięwzięcia na podstawie standardowych postanowień umowy spółki.
Co istotne, jednocześnie z wypełnieniem i podpisaniem formularza do KRS automatycznie kierowany jest wniosek o rejestrację PSA, który powinien zostać rozpoznany w terminie jednego dnia od dnia wpływu.
Problemem praktycznym, który może wystąpić przy zawieraniu umowy PSA w powyższy sposób, jest złożenie podpisów elektronicznych przez akcjonariuszy będących obcokrajowcami. W tym celu muszą oni bowiem zakupić podpis elektroniczny lub uzyskać numer PESEL, a następnie stworzyć profil zaufany.
Zawarcie umowy PSA przy wykorzystaniu wzorca nie wyklucza późniejszej zmiany umowy spółki w formie aktu notarialnego i wprowadzenia do niej dodatkowych postanowień. W przeciwieństwie natomiast do spółki z o.o. zawartej przy użyciu wzorca nie jest możliwa zmiana umowy PSA zawartej przy wykorzystaniu wzorca za pośrednictwem systemu S24. W przypadku chęci zmodyfikowania takiej umowy konieczne jest dokonanie zmiany w formie aktu notarialnego.
Niezależnie od sposobu zawarcia umowy z chwilą jej sporządzenia powstaje PSA w organizacji, co oznacza, że spółka może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania (np. podpisywać umowy), pozywać i być pozywana.
Co w treści
Cechą charakterystyczną PSA jest zapewnienie akcjonariuszom stosunkowo dużej swobody w kształtowaniu jej struktury oraz zasad funkcjonowania. W konsekwencji umowa spółki, oprócz postanowień obligatoryjnych wskazanych poniżej, może zawierać również dodatkowe postanowienia.
Umowa spółki PSA musi zawierać co najmniej następujące elementy:
  • firmę i siedzibę spółki (firma może być wybrana dowolnie, ale powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „prosta spółka akcyjna”),
  • przedmiot działalności spółki,
  • liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowanie, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz cenę emisyjną akcji,
  • jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne ‒ przedmiot tych wkładów, serie i numery akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje,
  • jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług ‒ rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług,
  • organy spółki,
  • liczbę członków zarządu i rady nadzorczej, jeżeli została ustanowiona, albo co najmniej minimalną i maksymalną liczbę członków tych organów,
  • czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
W praktyce przy konstruowaniu umowy warto również zwrócić uwagę na poniższe ważne kwestie.
1. Termin wniesienia wkładów. W umowie mogą zostać określone terminy wniesienia wkładów albo upoważnienie do ich określenia w uchwale akcjonariuszy. Brak wskazania tego terminu lub sposobu jego ustalenia powoduje, że termin określa zarząd spółki.
2. Zakaz wskazywania wysokości kapitału akcyjnego. Kapitał akcyjny ma zmienny charakter. Aby zapewnić w tym zakresie elastyczność, zakazane jest wskazywanie wysokości kapitału akcyjnego w umowie spółki.
3. Opis wkładów niepieniężnych. W odniesieniu do wkładów niepieniężnych konieczne jest ich precyzyjne opisanie, aby możliwe było dokonanie weryfikacji, czy wkład faktycznie został wniesiony (a w przypadku wkładów zaliczanych na kapitał akcyjny ‒ czy został pokryty). Dotyczy to w szczególności wkładu w postaci świadczenia pracy i usług, którego opis może uwzględniać np. zakres wykonywanych czynności, efekt, jaki ma zostać osiągnięty oraz czas, w jakim świadczenie będzie wykonywane (kwestia ta została szerzej opisana w części poświęconej wkładom w postaci świadczenia pracy i usług).
4. Zarząd czy rada dyrektorów. Na etapie formułowania zapisów umowy spółki akcjonariusze powinni także podjąć decyzję co do modelu organizacyjnego spółki. Akcjonariusze mogą powierzyć prowadzenie spraw spółki zarządowi (i opcjonalnie powołać radę nadzorczą do sprawowania nadzoru) lub powołać wyłącznie radę dyrektorów skupiającą uprawnienia zarządcze i nadzorcze.
W przypadku wprowadzenia zarządu i rady nadzorczej trzeba przede wszystkim wskazać liczbę ich członków, przy czym zalecane jest jej widełkowe określenie (tj. wskazanie minimalnej i maksymalnej liczby). Warto również określić długość kadencji. Dodatkowo można rozważyć inne fakultatywne postanowienia – np. szczególne kompetencje, sposób podejmowania uchwał czy też kwestie związane ze sposobem wynagradzania członków organów.
W razie wprowadzenia do PSA rady dyrektorów oprócz obowiązkowego wskazania liczby jej członków można dokonać ich podziału na dyrektorów wykonawczych i niewykonawczych. Brak wprowadzenia takiego podziału spowoduje, że wszyscy dyrektorzy będą mieli takie same kompetencje.
▶Krok 2. Ustanowienie organów PSA
Następnym krokiem po zawarciu umowy spółki jest powołanie członków wszystkich organów przewidzianych w umowie, tj. członków zarządu oraz rady nadzorczej (o ile ma zostać ustanowiona) albo członków rady dyrektorów.
O ile uprawnienie do powołania członków organów przysługuje akcjonariuszom, to mogą oni powołać członków pierwszych organów już w akcie notarialnym obejmującym zawarcie umowy spółki. Możliwe jest także powołanie członków organów już po zawarciu umowy spółki – w braku odmiennych postanowień umowy w tym zakresie członkowie zarządu (lub rady dyrektorów) powinni zostać powołani na podstawie uchwały akcjonariuszy (dla której podjęcia wystarczające jest zachowanie zwykłej formy pisemnej) albo na podstawie uchwały rady nadzorczej (jeżeli została ustanowiona).
W przypadku gdy uprawnienie do powołania członka organu zostało przyznane np. konkretnemu akcjonariuszowi, powinien on złożyć oświadczenie w formie pisemnej w przedmiocie powołania określonej osoby do pełnienia funkcji.
▶Krok 3. Wniesienie wkładów
Kolejnym krokiem w procesie założenia PSA jest wniesienie wkładów na pokrycie akcji co najmniej w kwocie 1 zł. Z uwagi na niską wartość czynność ta ma charakter raczej symboliczny, niemniej jednak jest warunkiem powstania PSA. Obowiązkowym elementem zgłoszenia PSA do KRS jest złożenie przez zarząd (radę dyrektorów) oświadczenia o wniesieniu wkładów na pokrycie akcji w części przewidzianej w umowie spółki.
Oczywiście nie można zapominać, że wszyscy akcjonariusze są zobowiązani do wniesienia wkładów w pełnej wysokości wynikającej z umowy spółki w terminie określonym w umowie spółki, uchwale walnego zgromadzenia lub uchwale zarządu. W żadnym wypadku nie może to nastąpić później niż w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru. Wniesienie przez akcjonariusza całości wkładu jest potwierdzane przez zarząd (radę dyrektorów) PSA w uchwale.
▶Krok 4. Zgłoszenie PSA do KRS
Kolejnym krokiem w procesie założenia PSA jest zgłoszenie PSA do KRS. W tym celu zarząd (rada dyrektorów) PSA musi złożyć do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę PSA wniosek sporządzony na odpowiednim ustandaryzowanym formularzu. Wniosek podpisują wszyscy członkowie zarządu (lub rady dyrektorów).
•Jak dokonać zgłoszenia w przypadku umowy PSA zawartej w formie aktu notarialnego?
Do zgłoszenia PSA do sądu rejestrowego muszą zostać dołączone:
  • umowa spółki,
  • oświadczenie wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów) o wysokości kapitału akcyjnego, ustalonej na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów pieniężnych i niepieniężnych, przeznaczonych na kapitał akcyjny,
  • oświadczenie wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów), że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki,
  • jeżeli o powołaniu członków organów spółki nie stanowi akt notarialny zawierający umowę spółki – dowód ich ustanowienia z wyszczególnieniem składu osobowego,
  • adresy do doręczeń albo adresy do doręczeń elektronicznych członków zarządu (rady dyrektorów) ‒ przy czym w praktyce może to być adres siedziby PSA,
  • oświadczenia wszystkich osób reprezentujących PSA (członków zarządu lub rady dyrektorów oraz prokurentów) zawierające zgodę na ich powołanie, o ile nie zachodzą przesłanki zwalniające z takiego obowiązku,
  • podpisaną przez wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów) listę akcjonariuszy z podaniem nazwiska i imienia lub firmy (nazwy) oraz liczby akcji objętych przez każdego z nich,
  • dowód uiszczenia opłaty sądowej od wniosku KRS w wysokości 500 zł (w przypadku zgłoszenia PSA do rejestru przedsiębiorców KRS) oraz opłaty za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w wysokości 100 zł.
Co istotne, wraz z wejściem w życie regulacji dotyczących PSA 1 lipca 2021 r. wprowadzone zostają nowe zasady składania wniosków do KRS. W przypadku podmiotów podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS wszystkie wnioski mogą zostać złożone wyłącznie online (za pośrednictwem systemu teleinformatycznego KRS).
•Jak wygląda procedura zgłoszenia do KRS, w przypadku gdy umowę PSA zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy poprzez system S24?
Zgłoszenie spółki do KRS będzie przekazywane automatycznie wraz ze sporządzeniem (tj. uzupełnieniem i podpisaniem formularza) umowy spółki na wzorze udostępnionym w systemie S24. Nie zwalnia to oczywiście z obowiązku dołączenia do zgłoszenia dokumentów wskazanych powyżej. Takie załączniki powinny jednak zostać sporządzone na formularzach udostępnianych w systemie teleinformatycznym i zostać opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Opłata sądowa za rejestrację podmiotu w KRS wyniesie 250 zł, a opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym 100 zł.
▶Krok 5. Zawarcie umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy
PSA powinna zawrzeć umowę o prowadzenie rejestru akcjonariuszy z uprawnionym do tego podmiotem (art. 30032 k.s.h.). Rejestr mogą prowadzić podmioty, które na podstawie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi są uprawnione do prowadzenia rachunków papierów wartościowych, w tym domy maklerskie czy banki prowadzące działalność maklerską (art. 30031 k.s.h.). W przypadku PSA rozszerzono dodatkowo zakres podmiotów uprawnionych do prowadzenia rejestrów o notariuszy.
Rejestr akcjonariuszy będzie zawierał informacje takie jak seria, numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji, a także będzie pełnił kluczową rolę w procesie rozporządzania akcjami.
Z zawarciem umowy o prowadzenie rejestru oczywiście będą wiązały się koszty. Z reguły wynagrodzenie podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy będzie obejmowało stałą opłatę abonamentową (miesięczną lub roczną) oraz opłatę za dokonywanie pojedynczych czynności (np. za wpis kupującego akcje do rejestru). Niewykluczona jest też opłata początkowa za samo założenie rejestru. Ponieważ stawki za prowadzenie rejestru kształtują się na rynku bardzo różnie, to trudno jest wskazać na ten moment precyzyjnie, z jakim kosztem powinna się liczyć nowopowstała PSA. Zasadniczo jednak im większa liczba akcjonariuszy spółki, tym wyższa będzie opłata abonamentowa.
Znane są już natomiast stawki maksymalne, jakie za wykonywanie usług z zakresu prowadzenia rejestru akcjonariuszy będą mogli pobierać notariusze:
  • za prowadzenie rejestru akcjonariuszy PSA w stosunku maksymalna stawka wynosi 1200 zł,
  • za dokonanie wpisu w rejestrze akcjonariuszy PSA maksymalna stawka wynosi 100 zł,
  • za udzielenie informacji z rejestru akcjonariuszy PSA maksymalna stawka wynosi 50 zł.
Przed zawarciem umowy na prowadzenie rejestru akcjonariuszy zarząd (rada dyrektorów) musi uzyskać zgodę akcjonariuszy na wybór podmiotu, który będzie go prowadził. Zgoda może w sposób konkretny wskazywać dane takiego podmiotu lub wskazywać po prostu jego rodzaj – np. obejmować możliwość zawarcia umowy z dowolnym domem maklerskim lub notariuszem. Dopuszczalne jest także wyrażenie zgody w sposób blankietowy, tj. poprzez wprowadzenie upoważnienia dla zarządu PSA do wyboru konkretnego podmiotu. Treść zgody nie musi natomiast szczegółowo odnosić się do planowanych warunków zawieranej umowy.
Oczywiście na dalszych etapach prowadzenia działalności PSA ma możliwość dokonania zmiany podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy i rozwiązania dotychczasowej umowy. W każdym przypadku będzie to wymagało zgody akcjonariuszy wyrażonej w uchwale oraz będzie mogło zostać dokonane jedynie pod warunkiem zawarcia nowej umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy.
Ważne! Rejestr akcjonariuszy PSA będzie mógł prowadzić m.in. notariusz.
Jak przeprowadzić emisję nowych akcji spółki
Każda emisja nowych akcji wymaga zmiany umowy spółki PSA. Jeżeli jednak w umowie zostało zawarte upoważnienie dla akcjonariuszy do podjęcia uchwały o emisji nowych akcji, to przebieg takiej emisji oraz zmiany umowy spółki PSA jest uproszczony. Upoważnienie, o którym mowa, musi przewidywać maksymalną liczbę akcji i termin ich emisji.

uproszczona emisja

W takim przypadku procedury przebiegają następująco:
1. Akcjonariusze podejmują uchwałę o emisji nowych akcji zgodnie z ww. upoważnieniem (w podjęciu uchwały o emisji nowych akcji nie musi uczestniczyć notariusz oraz zasadniczo wystarczające jest głosowanie „za” przez więcej niż połowę głosujących). Nie jest przy tym konieczne podejmowanie odrębnej uchwały o zmianie umowy spółki PSA.
2. PSA zawiera z akcjonariuszami umowy objęcia akcji.
3. Uchwała wraz z nowym tekstem jednolitym umowy spółki jest zgłaszana do KRS.
4. Wpisu akcji nowej emisji do rejestru akcjonariuszy dokonuje podmiot prowadzący ten rejestr.

tryb zwykły

Przeprowadzenie emisji nowych akcji PSA w zwykłym trybie standardowo obejmuje następujące kroki:
1. Podjęcie przez walne zgromadzenie akcjonariuszy uchwały o emisji akcji (określającej m.in. liczbę, serię i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowania, cenę emisyjną lub sposób jej ustalenia oraz termin i sposób wnoszenia wkładów).
2. Podjęcie przez walne zgromadzenie akcjonariuszy uchwały o zmianie umowy spółki PSA (odzwierciedlającej emisję nowych akcji).
3. Przeprowadzenie procedury prawa poboru (obejmującą korzystanie przez uprawnionych akcjonariuszy z prawa objęcia nowych akcji proporcjonalnie do liczby swoich dotychczasowych akcji) – o ile wystąpi.
4. Zawarcie przez PSA z akcjonariuszami umów objęcia akcji.
5. Zgłoszenie i dokonanie rejestracji zmian w KRS.
6. Wpis akcji nowej emisji do rejestru akcjonariuszy dokonywanej przez podmiot prowadzący ten rejestr.

autoryzowana emisja

Co istotne, analogicznie jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych możliwe jest również przeprowadzenie emisji przez zarząd na podstawie udzielonego mu upoważnienia w umowie spółki. Nie może być ono udzielone na okres dłuższy niż pięć lat.
Emisja akcji realizowana przez zarząd podlega jednak następującym ograniczeniom:
  • liczba akcji emitowanych przez zarząd nie może przekraczać 1/4 ogólnej liczby akcji wyemitowanych przez spółkę z dnia udzielenia upoważnienia, przykład 23
  • akcje emitowane przez zarząd nie mogą być akcjami uprzywilejowanymi, jak również nie mogą przyznawać akcjonariuszom uprawnień indywidualnych,
  • akcje emitowane w ramach emisji mogą być pokrywane wyłącznie wkładami pieniężnymi (chyba że umowa stanowi inaczej).

Przykład 23

Ilościowe ograniczenia wiążą zarząd
W ramach PSA 1 stycznia 2021 r. wyemitowano 1000 akcji. W umowie spółki udzielono zarządowi upoważnienia do przeprowadzenia autoryzowanej emisji nie więcej niż 250 akcji w terminie do 1 stycznia 2024 r. Do momentu przeprowadzenia takiej emisji przez zarząd akcjonariusze nie mogą udzielić zarządowi kolejnego upoważnienia do emisji akcji, limit upoważnienia jest już bowiem „wyczerpany”. Liczba akcji emitowanych przez zarząd nie może bowiem przekraczać 1/4 ogólnej liczby akcji wyemitowanych przez spółkę z dnia udzielenia upoważnienia.

warunkowa emisja akcji

Akcje w PSA mogą być również emitowane w ramach warunkowej emisji akcji, która w PSA stanowi instytucję analogiczną do warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego w spółce akcyjnej. W uproszczeniu można powiedzieć, że celem obu instytucji jest przyznanie akcjonariuszom prawa pierwszeństwa nabycia akcji, przy czym wykonanie takiego prawa następuje na warunkach wynikających z uchwały o warunkowej emisji lub uchwały o warunkowym podwyższeniu.
Prawo do objęcia akcji w oparciu o warunkową emisję może zostać przyznane wyłącznie następującym podmiotom:
  • obligatariuszom obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa, przykład 24
  • osobom, które uzyskały te prawa na podstawie umowy zawartej ze spółką, przykład 25
  • posiadaczom warrantów subskrypcyjnych, tj. papierów wartościowych wyemitowanych przez spółkę, uprawniających ich posiadacza do objęcia akcji. przykład 26

Przykład 24

Obligacje zamienne
PSA pozyskała inwestora. Jest gotowy dokapitalizować spółkę, jednak wyłącznie poprzez finansowanie dłużne (chce być wierzycielem spółki, a nie jej akcjonariuszem). Jednocześnie inwestor chce mieć zagwarantowaną możliwość objęcia akcji w przyszłości. Wobec tego PSA emituje na rzecz inwestora oprocentowane obligacje zamienne na akcje. Jednocześnie spółka warunkowo emituje akcje w celu umożliwienia inwestorowi realizacji prawa do zamiany obligacji na akcje. Inwestor nabywa obligacje, jednocześnie może dokonać zamiany obligacji na akcje poprzez złożenie spółce oświadczenia o zamianie. Emisja akcji ma charakter warunkowy, ponieważ dojdzie do skutku dopiero z chwilą zamiany obligacji na akcje.

Przykład 25

Przyznanie bonusu na podstawie umowy zawartej z podmiotem
PSA prowadzi działalność w zakresie tworzenia i wdrażania oprogramowania. PSA chciałoby zmotywować do pracy swojego kluczowego członka zarządu, jednak nie posiada wystarczających środków finansowych. Wobec tego PSA zawarła z nim umowę opcji menedżerskich, na podstawie której w przypadku osiągnięcia przez spółkę określonych wyników finansowych zostanie mu przyznana odpowiednia pula akcji. Jednocześnie PSA warunkowo emituje akcje w celu umożliwienia członkowi zarządu realizacji przyznanego prawa do objęcia akcji. Emisja akcji ma charakter warunkowy, ponieważ dojdzie do skutku dopiero po osiągnięciu przez spółkę wyników finansowych określonych w umowie opcji menedżerskiej oraz z chwilą objęcia akcji przez członka zarządu.

Przykład 26

Akcje objęte w zamian za warranty subskrypcyjne
PSA pozyskała inwestora niefinansowego, którego głównym wkładem do spółki będzie udzielenie wsparcia poprzez delegację odpowiednio przygotowanych osób do zarządu lub rady nadzorczej. Jednocześnie zyskiem inwestora będzie możliwość objęcia puli akcji, które zostaną zbyte w ramach tzw. wspólnego wyjścia (sprzedaży całości lub części akcji na rzecz osoby trzeciej). Wobec tego PSA emituje na rzecz inwestora papiery wartościowe w postaci warrantów subskrypcyjnych, na podstawie których inwestor będzie uprawniony do objęcia akcji w przyszłości. Jednocześnie spółka warunkowo emituje akcje w celu umożliwienia inwestorowi realizacji prawa do objęcia akcji w przyszłości. Emisja akcji ma charakter warunkowy, ponieważ dojdzie do skutku dopiero z chwilą objęcia akcji w wykonaniu praw z warrantów.
W porównaniu z regulacjami dotyczącymi spółki akcyjnej nowością jest wyżej wymieniona możliwość przyznania akcji osobom, które uzyskały te prawa na podstawie umowy zawartej z PSA.
Ustawodawca nie określa charakteru umowy z PSA – może być to zatem zarówno umowa o pracę, jak i umowa cywilnoprawna. Nie istnieje również wymóg istnienia stosunku podstawowego, uzasadniającego przyznanie praw do akcji. W rezultacie ustalenia dotyczące prawa do objęcia akcji mogą zostać uwzględnione zarówno jako element szerszego stosunku prawnego (jako wynagrodzenie w umowie o pracę), jak i w ramach samoistnej umowy regulującej wyłącznie przyznanie takich praw (takiej jak umowa opcji). Ustawodawca nie wprowadza również ograniczeń w odniesieniu do osób, którym możliwe jest przyznanie prawa do objęcia akcji na podstawie zawartej umowy.
W konsekwencji umowy zawierane z PSA mogą być bardzo ciekawym rozwiązaniem przy wdrażaniu w spółkach programów opcyjnych, w tym w szczególności holdingowych programów opcyjnych, na podstawie których menedżerowie spółek córek będą mogli uzyskać akcje spółki matki.
Co jeśli pomysł na firmę nie wypali, czyli jak rozwiązać spółkę
Statystyki dotyczące start-upów wskazują, że większość z nich niestety kończy swój krótki żywot niepowodzeniem. Wydaje się, że ustawodawca dostrzegł ten problem. W rezultacie oprócz często długotrwałej i kosztownej likwidacji zdecydował się na przyjęcie rozwiązania, które umożliwia przejęcie całego majątku spółki przez jednego z akcjonariuszy z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy.
W rezultacie rozwiązanie PSA możliwe jest m.in:
  • w trybie zwykłym – wskutek przeprowadzenia likwidacji oraz
  • w trybie uproszczonym – wskutek przejęcia całego majątku spółki przez jej akcjonariusza z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy.

rozwiązanie w trybie zwykłym: likwidacja

Likwidacja PSA opiera się na mechanizmach analogicznych do likwidacji spółki akcyjnej. Proces można przedstawić w kilku krokach.
▶Krok 1. Otwarcie likwidacji
Rozpoczęcie likwidacji następuje wskutek powzięcia przez walne zgromadzenie uchwały o rozwiązaniu spółki lub innej przyczyny (np. wskutek wyroku sądu). Od tej chwili PSA musi się posługiwać firmą z dodatkowym oznaczeniem „w likwidacji”, a do jej reprezentowania uprawnieni są likwidatorzy (prokurenci nie mają prawa reprezentowania spółki, ponieważ ich umocowanie wygasa). Jeżeli umowa spółki lub uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu PSA nie stanowią inaczej, to likwidatorami automatycznie stają się członkowie zarządu (rada dyrektorów). W związku z tym nie jest konieczne ich dodatkowe powołanie. Sposób reprezentacji PSA w okresie likwidacji wynika z umowy spółki, uchwały walnego zgromadzenia albo orzeczenia sądu.
▶Krok 2. Zgłoszenie otwarcia likwidacji do KRS
Likwidatorzy zgłaszają do KRS otwarcie likwidacji, dane likwidatorów oraz sposób reprezentacji spółki przez likwidatorów. Zgłoszenie może zostać dokonane przez każdego z likwidatorów i powinno nastąpić w terminie 7 dni od otwarcia likwidacji.
▶Krok 3. Ogłoszenie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji
W kolejnym kroku likwidatorzy powinni zamieścić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszenie o rozwiązaniu i otwarciu likwidacji PSA, wzywając przy tym wierzycieli spółki do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od tej daty. Wierzyciele, którzy zgłoszą swoje wierzytelności po upływie ustawowego terminu, nadal będą mogli żądać zaspokojenia swoich wierzytelności przez spółkę. Jednakże w takim przypadku zostaną one zaspokojone jedynie z majątku PSA jeszcze niepodzielonego pomiędzy akcjonariuszy.
Likwidatorzy powinni również sporządzić bilans otwarcia likwidacji oraz przedłożyć go walnemu zgromadzeniu do zatwierdzenia.
▶Krok 4. Czynności likwidacyjne
W ramach tych czynności likwidatorzy m.in. upłynniają majątek spółki oraz zaspokajają jej wierzycieli. Jeżeli do otwarcia likwidacji nie wszyscy akcjonariusze pokryli w pełni objęte przez siebie akcje, a majątek spółki nie wystarcza na pokrycie jej zobowiązań, to likwidatorzy muszą także ściągnąć wpłaty należności na akcje od akcjonariuszy. Dodatkowo sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia znanych PSA wierzycieli, którzy nie zgłosili się lub których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne, likwidatorzy składają do depozytu sądowego.
Co istotne, w toku likwidacji zakazane jest zbycie jakiegokolwiek majątku PSA na rzecz likwidatora oraz jego osób najbliższych (m.in. współmałżonka i krewnych). Jednocześnie zbycie składników majątku spółki na rzecz byłego członka zarządu, rady nadzorczej lub biegłego rewidenta wymaga uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością trzech czwartych głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji.
▶Krok 5. Podział majątku PSA
Majątek PSA może zostać podzielony dopiero po zaspokojeniu wierzycieli lub ich zabezpieczeniu (chodzi tu o zapewnienie możliwości zaspokojenia wszystkich wierzycieli, którzy są znani PSA, niezależnie od tego, czy zgłosili swoje wierzytelności w terminie). Co do zasady majątek jest dzielony pomiędzy akcjonariuszy proporcjonalnie do posiadanych przez nich akcji. Jeżeli natomiast wkłady nie zostały wniesione w całości, to majątek jest dzielony w stosunku do wartości wniesionych wkładów. W pierwszej kolejności PSA spłaca akcje uprzywilejowane korzystające z prawa pierwszeństwa przy podziale majątku, a dopiero później pozostałe akcje. Umowa PSA może przy tym inaczej regulować zasady podziału majątku.
▶Krok 6. Zatwierdzenie sprawozdania likwidacyjnego
Po zakończeniu podziału majątku likwidatorzy sporządzają:
  • sprawozdanie finansowe obrazujące stan spółki na dzień poprzedzający podział między akcjonariuszy majątku (tzw. sprawozdanie likwidacyjne) oraz
  • sprawozdanie finansowe na dzień zamknięcia likwidacji.
Następnie likwidatorzy przedstawiają oba dokumenty walnemu zgromadzeniu do zatwierdzenia. Po zatwierdzeniu likwidatorzy ogłaszają sprawozdanie likwidacyjne w siedzibie PSA oraz zgłaszają je do KRS wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru.
Po przeprowadzeniu likwidacji rozwiązanie PSA nastąpi z chwilą wykreślenia spółki z KRS.
Zmiana umowy
W PSA zmiana umowy w każdym wypadku wymaga podjęcia uchwały przez walne zgromadzenie oraz zgłoszenia do KRS, które musi nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od dnia podjęcia uchwały. Zasadniczo dla podjęcia uchwały o zmianie umowy spółki PSA konieczna jest większość trzech czwartych głosów, a uchwała musi zostać zaprotokołowana przez notariusza. Zmiana umowy zaczyna obowiązywać od momentu jej zarejestrowania w KRS. ©℗

tryb uproszczony rozwiązania psa

Ciekawą alternatywą w stosunku do likwidacji jest rozwiązanie PSA poprzez przejęcie jej całego majątku przez jednego z akcjonariuszy z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy. W praktyce procedura ta może być szybsza i tańsza niż standardowa likwidacja spółki (wymagającej przecież złożenia co najmniej dwóch wniosków do KRS oraz oczekiwania przez trzy miesiące na zgłoszenie wierzytelności przez wierzycieli). Zaletą tego rozwiązania jest także to, że w jego efekcie majątek PSA zostaje w rękach jednej osoby, która potencjalnie może kontynuować działalność z wykorzystaniem tego majątku.
Rozwiązanie PSA w tym trybie przebiega w kilku krokach.
▶Krok 1. Uchwała walnego zgromadzenia
Walne zgromadzenie większością 3/4 głosów w obecności co najmniej 50 proc. ogólnej liczby akcji podejmuje uchwałę wskazującą, że cały majątek spółki zostanie przejęty przez oznaczonego w niej akcjonariusza z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy. Co istotne, po podjęciu uchwały przez walne zgromadzenie zarząd może dokonywać jedynie czynności niezbędnych do ochrony majątku spółki i wykreślenia spółki z rejestru. W stosunkach wewnętrznych zarząd jest zobowiązany stosować się do uchwał walnego zgromadzenia.
▶Krok 2. Wniosek do sądu o wyrażenie zgody na przejęcie majątku spółki
Zarząd (rada dyrektorów) składa do sądu rejestrowego wniosek o wyrażenie zgody na przejęcie majątku spółki. Do wniosku dołącza listę wierzycieli spółki wraz ze wskazaniem rodzaju i wysokości wierzytelności oraz dokumentami przedstawiającymi majątek spółki i sytuację majątkową akcjonariusza przejmującego.
▶Krok 3. Ogłoszenie sądowe
Sąd rejestrowy ogłasza o podjęciu uchwały i wzywa wierzycieli do zgłaszania sprzeciwu w terminie nie krótszym niż trzydzieści dni od dnia ogłoszenia. Wierzyciel PSA może złożyć sprzeciw co do przejęcia majątku spółki, ale musi uprawdopodobnić, że przejęcie majątku może doprowadzić do jego pokrzywdzenia. W przypadku wniesienia sprzeciwu sąd rejestrowy rozstrzyga sprawę na posiedzeniu jawnym.
▶Krok 4. Zezwolenie sądu na przejęcie majątku przez akcjonariusza
Sąd wydaje zezwolenie na przejęcie majątku spółki przez akcjonariusza, jeżeli PSA uprawdopodobni, że nie doprowadzi to do pokrzywdzenia wierzycieli ani akcjonariuszy spółki. W postanowieniu sąd może jednak uzależnić zezwolenie od ustanowienia zabezpieczenia. Co istotne, sąd zbada, czy warunki zezwolenia zostały spełnione niezależnie od tego, czy uchwała walnego zgromadzenia została zaskarżona.
▶Krok 5. Wykreślenie z KRS
Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu zezwalającego na przejęcie majątku zarząd (rada dyrektorów) składa do KRS wniosek o wykreślenie PSA z KRS.
Z dniem wykreślenia spółki z KRS akcjonariusz przejmujący wstępuje co zasady we wszystkie prawa i obowiązki wykreślonej spółki, co oznacza, że jest zobowiązany do spłaty wszystkich pozostałych akcjonariuszy oraz wierzycieli spółki.
Kancelaria Doktór Jerszyński Pietras Adwokaci i Radcowie Prawni Spółka Partnerska