Ekspert z zakresu prawa oświatowego odpowiada na najważniejsze pytania m.in.: W jaki sposób oblicza się urlop wypoczynkowy dla nauczyciela zatrudnionego w przedszkolu w trakcie roku szkolnego? Na jakich zasadach nauczyciel mianowany przeniesiony na własny wniosek do szkoły w innej gminie może liczyć na prawo powrotu? Jak rozliczyć pensum łączone nauczyciela przedszkola i pedagoga specjalnego?

W jaki sposób oblicza się urlop wypoczynkowy dla nauczyciela zatrudnionego w przedszkolu w trakcie roku szkolnego

Nauczyciel był zatrudniony do 31 sierpnia 2025 r. w przedszkolu niepublicznym na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy i wykorzystał już proporcjonalnie przysługujący mu urlop w wymiarze 18 dni. Od 1 września 2025 r. zatrudnił się w publicznym przedszkolu samorządowym na podstawie umowy o pracę na czas określony w wymiarze 1/2 etatu. Jaki wymiar urlopu będzie przysługiwał nauczycielowi w okresie wrzesień–grudzień 2025 r.?

Zgodnie z art. 64 ust. 3 Karty nauczyciela (dalej: KN) nauczycielom zatrudnionym w szkołach i przedszkolach, w których nie przewidziano ferii, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 35 dni roboczych w skali roku. Jest to limit dla nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy.

W przypadku niepełnego etatu urlop oblicza się proporcjonalnie:

  • 35 dni × 1/2 etatu = 17,5 dnia,
  • po zaokrągleniu zgodnie z art. 1553 kodeksu pracy = 18 dni urlopu rocznego.

Ponieważ nauczyciel w nowym miejscu pracy jest zatrudniony od września do grudnia 2025 r. (cztery miesiące), należy urlop roczny podzielić proporcjonalnie:

  • 18 dni ÷ 12 miesięcy = 1,5 dnia za każdy miesiąc,
  • 1,5 dnia × 4 miesiące = 6 dni urlopu.

Ważne! Urlopu udziela się nauczycielowi w dniach, przy czym zgodnie z art. 1542 par. 1 k.p. rozlicza się go w godzinach, odpowiadających dobowemu wymiarowi czasu pracy.

Nauczyciel zatrudniony na 1/2 etatu realizuje 20 godzin tygodniowo. Zakładając, że pracuje dwa dni w tygodniu, to dzienny wymiar wynosi 20 godz. ÷ 2 dni = 10 godzin na dzień urlopu.

Ostatecznie nauczycielowi przysługuje:

  • 6 dni × 10 godzin = 60 godzin urlopu wypoczynkowego do wykorzystania w okresie wrzesień–grudzień 2025 r.

Podstawa prawna

• art. 64 ust. 3 i 5a, art. 91c ust. 1 ustawy z 23 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 986, ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 1189)

• art. 1542 par. 1, art. 1553 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277, ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871)

Na jakich zasadach nauczyciel mianowany przeniesiony na własny wniosek do szkoły w innej gminie może liczyć na prawo powrotu

Nauczycielka matematyki zatrudniona na podstawie mianowania w szkole podstawowej prowadzonej przez gminę X w czerwcu 2025 r. złożyła wniosek o przeniesienie do szkoły średniej w gminie Y. Dyrektor szkoły w gminie X wyraził zgodę na przeniesienie, a w gminie Y – po uzyskaniu opinii organu prowadzącego – szef placówki przyjął nauczycielkę od 1 września 2025 r. Czy po upływie dwóch lat pracy w nowej szkole będzie ona mogła automatycznie wrócić na swoje poprzednie stanowisko w gminie X, bez konieczności składania ponownego wniosku i uzyskiwania zgód zainteresowanych stron?

Nauczycielowi nie przysługuje automatyczne prawo powrotu. Ponowne zatrudnienie w dawnej placówce wymaga złożenia stosownego wniosku oraz zgody wszystkich stron – tj. dyrektora szkoły, do której nauczyciel miałby wrócić, oraz organu prowadzącego. Innymi słowy, powrót po dwóch latach nie nastąpi z mocy prawa, ale wyłącznie na podstawie uzgodnień kadrowych.

Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania w publicznej szkole prowadzonej przez gminę może zostać przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu, za jego zgodą, do innej szkoły. Przeniesienie to może obejmować zarówno inną placówkę w tej samej gminie, jak i szkołę w zupełnie innej miejscowości, prowadzoną przez inny samorząd.

W praktyce oznacza to, że ostateczna decyzja w sprawie przeniesienia należy do dyrektora szkoły, do której nauczyciel ma zostać skierowany, przy czym wymagana jest opinia organu prowadzącego tę szkołę oraz zgoda dyrektora placówki, w której nauczyciel był dotychczas zatrudniony. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja dotycząca nauczycieli religii (art. 18 ust. 5 Karty nauczyciela).

Ważne! Przeniesienie nie powoduje rozwiązania stosunku pracy – jest ono traktowane jako jego kontynuacja, tyle że u nowego pracodawcy.

Potwierdza to m.in. orzecznictwo Sądu Najwyższego (wyrok z 25 stycznia 2007 r., sygn. akt I PK 195/06). SN wskazał, że przeniesienie nauczyciela mianowanego nie skutkuje koniecznością wydania świadectwa pracy ani wypłatą odprawy.

Podstawa prawna

• art. 18 ustawy z 23 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 986, ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 1189)

Jak rozliczyć pensum łączone nauczyciela przedszkola i pedagoga specjalnego

W roku szkolnym 2025/2026 nauczycielka przedszkola zatrudniona w pełnym wymiarze zajęć (25/25) ma pracować dodatkowo przez cztery godziny w charakterze pedagoga specjalnego. Dyrektor szkoły ustalił, że zrealizuje ona 24 godziny jako nauczyciel przedszkola, jedną godzinę ponadwymiarową w tym samym charakterze oraz cztery godziny jako pedagog specjalny. Jak prawidłowo określić jej obowiązkowy wymiar zajęć oraz status zatrudnienia?

Zgodnie z art. 42 ust. 5c KN w sytuacji, gdy nauczyciel wykonuje obowiązki wynikające z różnych stanowisk (a każde ma inny tygodniowy wymiar godzin), stosuje się pensum łączone. Obliczenia są następujące:

  • pensum nauczyciela przedszkola: 25/25 = 1 etat,
  • pensum pedagoga specjalnego: 4/20 = 0,2 etatu,
  • łącznie daje to 1,2 etatu i 29 godzin,
  • (25+4) / (1+0,2) = 29/1,2 = 24,16, po zaokrągleniu – 24 godziny.

Oznacza to, że dla nauczycielki ustala się pensum 24 godziny, a pięć godzin pozostaje godzinami ponadwymiarowymi.

W praktyce nie ma potrzeby zmiany stanowiska w umowie na nauczyciela przedszkola i pedagoga specjalnego. Wystarczające będzie sporządzenie porozumienia zmieniającego na rok szkolny 2025/2026, w którym:

  • wskazane zostaną powierzone zajęcia na obu stanowiskach,
  • określone będzie pensum 24 godziny,
  • wyraźnie oznaczone będą godziny ponadwymiarowe (pięć godzin w ww. sytuacji).

Takie rozwiązanie zapewnia przejrzystość dla nauczyciela i zgodność z prawem, a jednocześnie pozwala na uniknięcie nadmiernego komplikowania dokumentacji kadrowej.

Podstawa prawna

• art. 42 ust. 5c ustawy z 23 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 986, ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 1189)

Kiedy dyrektor szkoły ma prawo do dnia wolnego za udział w uroczystości gminnej przypadającej w sobotę

Podczas obchodów święta gminy, które przypadło w sobotę 6 września 2025 r., dyrektor szkoły podstawowej nr 3 w gminie K. wraz z wicedyrektorem uczestniczyli w uroczystym otwarciu imprezy oraz wręczali nagrody laureatom konkursów szkolnych. Dyrektor pojawił się w imieniu szkoły, a jego zastępca prowadził część artystyczną. Czy przysługuje im dzień wolny za udział w uroczystości odbywającej się w dniu ustawowo wolnym od pracy?

Dyrektor i wicedyrektor szkoły są nauczycielami zatrudnionymi na podstawie Karty nauczyciela, którym powierzono dodatkowo funkcje kierownicze. Udział w uroczystościach gminnych, akademiach szkolnych czy innych wydarzeniach odbywających się w sobotę, niedzielę lub święto nie stanowi czasu pracy w rozumieniu przepisów prawa pracy – jeśli nie wiąże się z realizacją zajęć dydaktycznych, wychowawczych czy opiekuńczych. W takich sytuacjach dyrektor i wicedyrektor pełnią przede wszystkim funkcję reprezentacyjną, działając jako kadra zarządzająca szkołą.

Zgodnie z art. 42 ust. 2 KN czas pracy nauczyciela obejmuje trzy kategorie czynności:

  • prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,
  • inne zajęcia i czynności wynikające z realizacji zadań statutowych szkoły,
  • przygotowanie się do zajęć, doskonalenie zawodowe i samokształcenie.

Dodatkowo na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe dyrektor szkoły kieruje działalnością placówki i reprezentuje ją na zewnątrz. Z tego względu jego obecność podczas uroczystości nie jest traktowana jak praca ewidencjonowana w godzinach dydaktycznych, a raczej jako obowiązek reprezentacyjny. Tym samym dyrektorowi i wicedyrektorowi nie przysługuje dodatkowy dzień wolny ani rekompensata za obecność w takich wydarzeniach.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której w dniu wolnym dyrektor lub jego zastępca faktycznie prowadzą zajęcia dydaktyczne czy opiekuńcze z uczniami (np. warsztaty, lekcje otwarte, zajęcia wyrównawcze). Wtedy czas ten podlega ewidencji i – zgodnie z zasadami prawa pracy – może być zrekompensowany dniem wolnym.

Ważne! Ustawodawca, dostrzegając szczególny zakres obowiązków kadry kierowniczej, przewidział możliwość obniżenia pensum dydaktycznego albo całkowitego zwolnienia z jego realizacji.

Dzięki temu dyrektorzy mogą przeznaczyć więcej czasu na zadania organizacyjne i reprezentacyjne, które – choć odbywają się również poza standardowym tygodniem pracy – są naturalnym elementem sprawowania funkcji zarządczej w oświacie.

Podstawa prawna

• art. 42 ust. 2 ustawy z 23 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 986, ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 1189)

• art. 68 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1043, ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 1160)

W jaki sposób należy rozliczyć wyjazd nauczyciela opiekuna z uczniami na wydarzenie organizowane poza szkołą

Uczniowie klasy VI szkoły podstawowej wygrali ogólnopolski konkurs plastyczny. W nagrodę otrzymali zaproszenie na kilkudniowe wydarzenie artystyczne w innym mieście. Organizator zapewnia nocleg i wyżywienie, ale nie pokrywa kosztów przejazdu. W podróż z dziećmi miałby się udać nauczyciel plastyki jako opiekun grupy. Czy taki wyjazd należy potraktować jako podróż służbową nauczyciela oraz czy szkoła może z własnego budżetu pokryć koszty przejazdu uczniów i nauczyciela?

W opisanej sytuacji wyjazd nauczyciela nie spełnia kryteriów podróży służbowej w rozumieniu prawa pracy. Zgodnie z art. 775 k.p. podróż służbowa ma miejsce wtedy, gdy pracownik wykonuje zadanie służbowe zlecone przez pracodawcę poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub stałe miejsce pracy. Tymczasem w tym przypadku szkoła nie jest organizatorem ani współorganizatorem wydarzenia – a jedynie umożliwia uczniom odbiór nagrody.

Ważne! Wyjazd nauczyciela pełniącego rolę opiekuna ma charakter fakultatywny i nie stanowi realizacji obowiązków służbowych wykonywanych jako podróż służbowa.

Konsekwencją tego jest brak podstaw do rozliczania kosztów przejazdu nauczyciela w formie delegacji. Nie można też z budżetu szkoły pokrywać kosztów biletów uczniów ani opiekuna. Tego typu wydatki nie mieszczą się bowiem w katalogu wydatków publicznych związanych z działalnością szkoły. Dyrektor, który zdecydowałby się sfinansować przejazd z budżetu szkoły, naraża się na zarzut naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Możliwe są następujące rozwiązania:

  • organizator konkursu może – na wniosek szkoły lub rodziców – rozszerzyć zakres finansowania o transport,
  • koszty przejazdu mogą zostać pokryte przez rodziców uczniów (indywidualnie lub w ramach rady rodziców),
  • nauczyciel, jeśli zdecyduje się towarzyszyć uczniom, może uzyskać od dyrektora zgodę na nieobecność w pracy (urlop bezpłatny lub usprawiedliwiona nieobecność niepłatna).

Podsumowując: szkoła nie może potraktować wyjazdu jako podróży służbowej nauczyciela ani finansować transportu uczniów i opiekuna ze środków publicznych. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest przeniesienie ciężaru organizacyjnego i finansowego na rodziców lub organizatora konkursu. ©℗

Podstawa prawna

• art. 42 ustawy z 23 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 986, ost.zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 1189)

• art. 775 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277, ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871)