Nielegalne zatrudnianie cudzoziemców. Jakie kary grożą pracodawcy i cudzoziemcowi

1 czerwca weszła w życiu ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: ustawa). Ustawa zaostrza kary za naruszenie przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Jak uzasadniają to autorzy niedopełnieni, pracodawcy uwzględniali w kosztach prowadzonej działalności wysokość potencjalnych kar i świadomie łamią prawo.

Jaka kara grozi za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców?

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy kto nielegalnie powierza pracę cudzoziemcowi, podlega karze grzywny od 3000 zł do 50 000 zł.

Nielegalne powierzenie pracy oznacza powierzenie pracy cudzoziemcowi:

• który nielegalnie przebywa na terytorium Polski;
• którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy;
• bez zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy, jeżeli są wymagane;
• na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w odpowiednim zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu o powierzeniu pracy, chyba że przepisy prawa dopuszczają ich zmianę lub cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na innej podstawie;
• na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pobyt czasowy, chyba że przepisy prawa dopuszczają ich zmianę lub cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na innej podstawie;
• bez zawarcia umowy w formie pisemnej, z wyjątkiem przypadku, gdy cudzoziemiec będzie pełnił funkcję w zarządzie osoby prawnej albo będzie reprezentował spółkę komandytową lub komandytowo-akcyjną lub prowadził sprawy takiej spółki, albo będzie pełnił funkcję prokurenta.

Karę grzywny wymierza się w kwocie nie niższej niż 3000 zł za jednego cudzoziemca.

Kto uniknie kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców?

Ustawa przewiduje specjalne wyłączenie karalności pracodawcy, który nielegalnie powierzył pracę cudzoziemcowi nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski. Pracodawca nie będzie podlegał karze, jeśli zatrudniając cudzoziemca, spełnił łącznie następujące warunki:

• zażądał od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium polski i przechował kopię tego dokumenty (obowiązki, o których mowa w art. 4 ust. 2 i 4 ustawy), chyba że wiedział, że przedstawiony dokument został sfałszowany;
• zgłosił cudzoziemca, którego zatrudnił, do ubezpieczeń społecznych, o ile obowiązek taki wynika z obowiązujących przepisów.

Jaka kara grozi cudzoziemcowi za nielegalne wykonywanie pracy?

Z kolei zgodnie z art. 84 ust. 2 ustawy cudzoziemiec, który nielegalnie wykonuje pracę, podlega karze grzywny nie niższej niż 1000 zł.

Nielegalne wykonywanie pracy oznacza wykonywanie pracy przez cudzoziemca:

• który nielegalnie przebywa na terytorium Polski;
• którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy;
• który nie posiada odpowiedniego zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, jeżeli są wymagane.

Jaka kara grozi za żądanie łapówki?

Grzywna od 6000 zł do 50 000 zł grozi osobie, która za pomocą wprowadzenia cudzoziemca w błąd, wyzyskania błędu, wykorzystania zależności służbowej lub niezdolności do należytego pojmowania danego działania doprowadza cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy.

Ustawa penalizuje też żądanie korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy. Taka osoba podlega karze grzywny od 6000 zł do 50 000 zł.

Zabronione jest także doprowadzanie innej osoby do nielegalnego zatrudnienia za pomocą wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania danego działania. Taka osoba podlega karze grzywny od 6000 zł do 50 000 zł.

Karę grzywny w tych przypadkach wymierza się w kwocie nie niższej niż 6000 zł za jednego cudzoziemca.

Jaka kara grozi za niedopełnienie formalności przy zatrudnianiu cudzoziemca?

Ustawa przewiduje niższą górną granicę grzywny za popełnienie wykroczeń mniejszej wagi. Grzywna od 1000 zł do 3000 zł grozi za:

• nieprzekazanie cudzoziemcowi, który nie posługuje się językiem polskim, umowy w wersji dla niego zrozumiałej (niedopełnienie obowiązku określonego w art. 5 ust. 2 ustawy);
• nieprzekazanie organowi, który wydał zezwolenie na pracę, kopii umowy o pracę zawartej z cudzoziemcem (niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w 17 ust. 1 pkt 2 ustawy);
• nieprzekazanie organowi, który wpisał oświadczenie o powierzeniu pracy do ewidencji, kopii umowy o pracę zawartej z cudzoziemcem (niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w 68 ust. 1 pkt 2 ustawy).

Zezwolenie o pracę. Jaka kara grozi za nieprzekazanie powiadomień?

Grzywną nie niższą niż 500 zł (ustawa nie określa górnej granicy) zagrożone jest niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 18 ust. 2 ustawy, a więc niezawiadomienie organu, który wydał zezwolenie na prace, o następujących zmianach:

• siedziby lub miejsca pobytu stałego, nazwy lub formy prawnej pracodawcy, podmiotu, do którego pracownik jest delegowany przez podmiot zagraniczny lub pracodawcy użytkownika;
• nastąpiło przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę;
• nastąpiła zmiana nazwy stanowiska pracy bez zmiany zakresu obowiązków cudzoziemca.

Taka sama grzywna grozi za niedopełnienie obowiązku określonego w art. 19 ustawy, tj. niezawiadomienie organu, który wydał zezwolenie na pracę, jeżeli:

• cudzoziemiec nie podjął pracy w okresie 2 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę;
• cudzoziemiec przerwał pracę na okres przekraczający 2 miesiące;
• cudzoziemiec zakończył pracę wcześniej niż 2 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę.

Jaka kara grozi za naruszenie przepisów o zakwaterowaniu cudzoziemca?

Grzywną od 500 zł do 2000 zł zagrożone jest niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 59 ust. 1 i ust. 3, związanego z zakwaterowaniem cudzoziemca wykonującego pracę sezonową, któremu pracodawca oferuje zakwaterowanie.

Pracodawca jest w takim przypadku zobowiązany:

• zawrzeć z cudzoziemcem odrębną umowę w formie pisemnej określającą warunki najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej (art. 59 ust. 1 ustawy);
• tak ustalić czynsz najmu, aby nie był wygórowany w stosunku do wynagrodzenia netto, które otrzymuje cudzoziemiec w okresie najmu, biorąc pod uwagę standard zakwaterowania i stawki rynkowe (art. 59 ust. 3 ustawy).

Jaka kara grozi za niepowiadomienie starosty?

Grzywna w kwocie od 500 do 5000 zł grozi za dopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 70 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy, tj. niepowiadomienie starosty, który dokonał wpisu oświadczenia o powierzeniu pracy do ewidencji oświadczeń, o podjęciu pracy przez cudzoziemca lub niepodjęciu pracy przez cudzoziemca w określonych w umowie terminach.

Taka sama grzywna grozi za przekazanie nieprawdziwych informacji o podjęciu, niepodjęciu lub zakończeniu pracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia.

Jaka kara grozi za naruszanie przepisów o zatrudnianiu pracowników tymczasowych?

Ustawa penalizuje również naruszenia zasad zatrudniania pracowników tymczasowych.

Grzywną nie niższą niż 6000 zł zagrożone jest skierowanie cudzoziemca do wykonywania pracy przez podmiot niebędący agencją zatrudnienia. Karę grzywny wymierza się w kwocie nie niższej niż 6000 zł za jednego cudzoziemca

Z kolei grzywną nie niższą niż 3000 zł zagrożone jest skierowanie cudzoziemca do wykonywania pracy na rzecz i pod kierownictwem innego podmiotu na innej podstawie niż umowa przewidująca wykonywanie pracy tymczasowej.