Emerytura stażowa 2026 — kto skorzysta i jakie warunki trzeba spełnić?

Zasadą polskiego systemu emerytalnego jest to, że emeryturę można nabyć po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego, tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Niektóre osoby mogą wcześniej zakończyć pracę zawodową i szybciej otrzymają świadczenia z ZUS. Dotyczy to jednak wąskiej grupy osób, takich jak nauczyciele lub górnicy, a także osób, które mają prawo do emerytury pomostowej.

Nie ma obecnie planów rządowych, aby wprowadzić powszechne prawo do emerytury stażowej, a więc przysługującej po przepracowaniu określonej liczby lat.

Emerytury pomostowe

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje osobie zatrudnionej na umowę o pracę, która spełnia łącznie następujące warunki:

• urodziła się po 31 grudnia 1948 r.;
• ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
• osiągnęła wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
• ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
• po 31 grudnia 2008 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Praca w szczególnych warunkach - definicja

Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, takie jak np. pracewykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy (np. w zimnym lub gorącym mikroklimacie). Wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Prace o szczególnym charakterze - definicja

Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Emerytura stażowa dla nauczycieli - warunki

Prawo do nowej wcześniejszej emerytury nauczycielskiej mają nauczyciele, którzy spełnią łącznie następujące warunki:

• rozwiążą na swój wniosek stosunek pracy albo dojdzie do jego rozwiązania lub wygaśnięcia w następujących okolicznościach:

- dyrektor szkoły w razie całkowitej likwidacji szkoły rozwiąże z nauczycielem stosunek pracy,

- dyrektor szkoły w razie częściowej likwidacji szkoły albo zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiąże z nim stosunek pracy,

- stosunek pracy wygaśnie, gdy skończy się sześciomiesięczny okres pozostawania nauczyciela w stanie nieczynnym,

- stosunek pracy wygaśnie, gdy nauczyciel pozostający w stanie nieczynnym odmówi podjęcia pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku,

• rozpoczęli przed 1 stycznia 1999 r. faktyczne wykonywanie pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego;
• mają co najmniej 30 lat okresu składkowego, w tym minimum 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, o których mowa w art. 1 Karty Nauczyciela, w brzmieniu obowiązującym w okresie faktycznego wykonywania pracy na tych stanowiskach (z wyjątkiem nauczyciela szkoły za granicą), w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
• wysokość tej emerytury nie jest niższa niż kwota najniższej emerytury określonej w ustawie emerytalnej.

Emerytura stażowa dla nauczycieli – harmonogram

Na nową emeryturę nauczycielską mogą przejść:

• od 1 września 2024 r. – nauczyciele urodzeni przed 1 września 1966 r.;
• od 1 września 2025 r. – nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1966 r., a przed 1 września 1969 r.;
• od 1 września 2026 r. – nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1969 r.

Warunki wymagane do przyznania nowej emerytury nauczycielskiej są takie same dla kobiet i mężczyzn.

Wniosek o nową emeryturę nauczycielską można złożyć przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Prawo do emerytury nauczycielskiej ustaje w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Emerytura górnicza

Emeryturę górniczą na zasadach, które obowiązują od 1 stycznia 2007 r., może uzyskać osoba, która:

• nie jest członkiem OFE lub za pośrednictwem ZUS złożyła wniosek, żeby środki na jego rachunku w OFE przekazać na dochody budżetu państwa, oraz
• ukończyła 55 lat i ma okres pracy górniczej, który wynosi łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn – w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej, albo
• ukończyła 50 lat i ma okres pracy górniczej, który wynosi łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn – w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej.

Emeryturę górniczą na zasadach, które obowiązują od 1 stycznia 2007 r., może również uzyskać bez względu na wiek osoba, która:

• nie jest członkiem OFE lub za naszym pośrednictwem ZUS złożyła wniosek, żeby środki na jego rachunku w OFE przekazać na dochody budżetu państwa, oraz
• ma staż co najmniej 25 lat pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.