Zwolnienie pracownika po wyczerpaniu okresu zasiłkowego? Lepiej poczekać na decyzję ZUS

Ile wynosi okres zasiłkowy?

Pracownik może pobierać wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy przez łącznie 182 dni. Jeśli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży, limit ten wydłuża się do 270 dni. Jest tzw. okres zasiłkowy.

Do okresu zasiłkowego wliczane są wszystkie okresy nieprzerwanej choroby lub niemożności wykonywania pracy (np. kwarantanny), nawet jeśli były wystawiane na nie różne zwolnienia lekarskie.

Ile dni musi wynosić przerwa między niezdolnościami?

Do okresu zasiłkowego wliczane są również okresy choroby lub niemożności wykonywania pracy po przerwie, jeśli przerwa nie przekroczyła 60 dni. Dopiero przerwa wynosząca minimum 61 dni pozwala na rozpoczęcie naliczania okresu zasiłkowego od nowa. Wyjątkiem jest sytuacja kobiety w ciąży. Jeśli między zwolnieniami lekarskimi wystąpiła jakakolwiek przerwa (nawet jeden dzień), a drugie zwolnienie przypada w trakcie ciąży (zawiera kod B), należy rozpocząć jej naliczanie okresu zasiłkowego od nowa.

Komu przysługuje świadczenie rehabilitacyjne?

Jeśli pracownik jest nadal niezdolny do pracy, a wyczerpał już okres zasiłkowy, może wystąpić do ZUS o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.

ZUS przyznaje je na okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

Jaki jest status pracownika oczekującego na decyzję?

Między wyczerpaniem okresu zasiłkowego a przyznaniem świadczenia rehabilitacyjnego może jednak upłynąć wiele tygodni, ponieważ postępowanie przed ZUS obejmuje m.in. także badanie przez lekarza orzecznika. Dlatego ZUS radzi, aby składać wniosek o świadczenie rehabilitacyjne na kilka tygodni przed wyczerpaniem okresu zasiłkowego, gdy przewiduje się przedłużenie choroby.

W przeciwnym razie w okresie przed wydaniem przez ZUS decyzji przyznającej świadczenie rehabilitacyjne pracownik nie otrzymuje żadnych świadczeń ani wynagrodzenia za pracę, ponieważ nie pracuje. Jest to jednak usprawiedliwiona nieobecność w pracy.

Kiedy można zwolnić chorego pracownika bez wypowiedzenia?

Przedłużająca się nieobecność w pracy może być podstawą do rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika, nawet jeśli spowodowana jest chorobą. Pozwala na to art. 53 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy.

Zgodnie z nim pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

• dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;
• dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.

W pierwszym przypadku sytuacja jest dość prosta – krótko zatrudniony pracownik może zostać zwolniony już po 3 miesiącach choroby, mimo że jest to usprawiedliwiona nieobecność w pracy w żaden sposób przez niego niezawiniona.

Jednak drugi przypadek, gdy pracownik jest zatrudniony co najmniej 6 miesięcy lub pobiera świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, może rodzić pewne wątpliwości.

Nie ma przerwy między pobieraniem zasiłku a świadczeniem rehabilitacyjnym

Jasna jest sytuacja, gdy pracownik po zakończeniu okresu zasiłkowego (182 albo 270 dni) od razu przechodzi na świadczenie rehabilitacyjne, bo wystąpił o nie z odpowiednim wyprzedzeniem. W takiej sytuacji zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu gdy po 3 miesiącach pobierania świadczenia pracodawca może rozwiązać z nim umowę bez wypowiedzenia. Nie wpływa to na prawo do dalszego pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Nie może jednak rozwiązać w ten sposób umowy z pracownikiem, gdy po 3 miesiącach pobierania świadczenia stawił się do pracy.

Czy można zwolnić pracownika w trakcie przerwy między świadczeniami?

Problem w zastosowaniem art. 53 par. 1 pkt 1 pojawia się, gdy pracownik wystąpił o świadczenie rehabilitacyjne zbyt późno i jest w okresie niepłatnej usprawiedliwionej nieobecności w oczekiwaniu na wydanie decyzji ZUS. A trzeba pamiętać, że przedłużająca się i powtarzająca się nieobecność z powodu choroby może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem (Sąd Najwyższy w wyroku z 24 października 2017 r., sygn., akt I PK 290/16).

Pojawia się pytanie, czy pracodawca może go zwolnić w zwykłym trybie, czy jednak pracownik jest chroniony jeszcze przez 3 miesiące, licząc od końca okresu zasiłkowego, na podstawie wspomnianego art. 53 par. 1 pkt 1 k.p.

SN stoi na stanowisku, że możliwość zwolnienia uzależniona jest od tego, czy ZUS przyzna świadczenie czy nie. W postanowieniu z 19 listopada 2024 r., sygn.. akt I PSK 58/24, stwierdził, że jeżeli pracownik wystąpił z wnioskiem o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego, to ocena zgodności z prawem rozwiązania umowy o pracę w okresie między upływem okresu pobierania zasiłku chorobowego a rozstrzygnięciem wniosku pracownika o świadczenie rehabilitacyjne zależy od treści rozstrzygnięcia tego wniosku. Przyznanie pracownikowi prawa do świadczenia od pierwszego dnia po dniu wyczerpaniu okresu zasiłkowego będzie oznaczać bezprawność rozwiązania umowy. Pracodawca rozwiązując umowę o pracę, nie czekając na rozstrzygnięcie ZUS, ryzykuje więc naruszenie przepisów. Powinien poczekać na decyzję ZUS przyznająca lub odmawiająca świadczenie rehabilitacyjnego.

Co może zrobić pracodawca po otrzymaniu decyzji ZUS?

Gdy ZUS świadczenie przyzna, pracownik jest chroniony przez 3 miesiące pobierania świadczenia, więc gdy zostało przyznane na dłużej, pracodawca po 3 miesiącach może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia.

Jeśli ZUS odmówił świadczenia, a pracownik wciąż jest na zwolnieniu, pracodawca może go zwolnić w zwykłym trybie z powodu przedłużających się nieobecności.

Pracownik odwołał się do sądu

Może się również zdarzyć, że pracownik otrzymał decyzję odmową, ale odwołał się do sądu. Postępowanie sądowe może potrwać wiele miesięcy, a nawet lata. To oznacza, że pracownik przez cały czas byłby zatrudniony, ale znajdowałby się w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Także w tym przypadku lepiej byłoby, aby pracodawca poczekał na ostateczne rozstrzygnięcie sądu w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego. Jeśli je przyzna, zwolnienie pracownika okaże się bezprawne.

art. 53 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)

art. 8 i 18 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 501).