Jak termin wypłaty wynagrodzeń wpływa na ustalanie podstawy wymiaru zasiłku?

Zgodnie z art. 36 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) podstawę wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym wystąpiło określone zdarzenie, np. niezdolność do pracy z powodu choroby lub porodu. Podstawa wymiaru może być też ustalona z okresu krótszego, jeśli okres ubezpieczenia (zatrudnienia) nie sięga 12 miesięcy wstecz. Wówczas stanowi ją przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia. Przy czym miesiąc, w którym pracownik został zatrudniony od pierwszego roboczego dnia miesiąca, traktuje się jako pełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia i wynagrodzenie za ten miesiąc przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Za wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku uważa się zaś przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe, finansowanych ze środków pracownika (łącznie 13,71 proc.).

Podstawę zasiłkową tworzy wynagrodzenie wypłacone „za okres”, czyli za odpowiednią liczbę miesięcy (12 lub mniej). Oznacza to, że:

• na ustalenie podstawy wpływa termin wypłaty wynagrodzenia i jego składników, przyjęty w zakładzie pracy zgodnie z przepisami kodeksu pracy (dalej: k.p.);
• do podstawy wchodzą wyłącznie wynagrodzenia wypłacone na dzień sporządzania listy zasiłkowej/listy wypłat.

Terminy wypłat wynagrodzeń określa art. 85 k.p. Zgodnie z nim pracodawca wypłaca wynagrodzenie za pracę co najmniej raz w miesiącu – w stałym i ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie to wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, to wypłaca się je w dniu poprzedzającym. Składniki wynagrodzenia za pracę przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc wypłaca się z dołu w terminach określonych w przepisach prawa pracy (np. regulaminie wynagradzania).

W zakładach pracy, które wyznaczyły termin wypłat na określony dzień następnego miesiąca za miesiąc poprzedni (np. 5., 10. dzień), przy ustalaniu podstawy zasiłkowej trzeba uwzględniać wynagrodzenia za miesiące, z których ta podstawa jest liczona, ale wypłacone w miesiącach kolejnych.

przykład 1

przykład 2

przykład 3

przykład 4

przykład 5

przykład 6

Analogicznie jest w przypadku innych składników wynagrodzeń. I tak premie i inne składniki wynagrodzenia podlegające uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, przysługujące za okresy:

• miesięczne – wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru danego zasiłku;
• kwartalne – wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku w wysokości 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy;
• roczne, do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania zasiłków – uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Zdarza się, że u pracodawcy obowiązuje więcej niż jeden termin wypłat wynagrodzeń i ich składników. Przykładowo wynagrodzenia są płatne na bieżąco, w miesiącu, za który są należne, a składniki dodatkowe, takie jak premie, prowizje, w terminie późniejszym, po ustaleniu ich wysokości. [przykład 2]

Składniki jeszcze niewypłacone

Jeżeli składniki wynagrodzenia uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku przysługują, ale nie zostały wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków, wówczas do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej za poprzednie okresy (art. 42 ust. 5 ustawy zasiłkowej). W takich przypadkach wypłata premii lub innych składników wynagrodzenia po ustaleniu podstawy wymiaru zasiłków nie powoduje ponownego obliczenia tej podstawy. [przykład 3]

Jeżeli dodatkowe składniki wynagrodzenia uwzględniane w podstawie zasiłkowej nie zostaną wypłacone również za okresy poprzednie, podstawę wymiaru zasiłku ustala się bez tych składników. Jednak po ich wypłaceniu podstawę wymiaru zasiłku należy przeliczyć – uwzględnić te składniki, oraz wyrównać wysokość zasiłku.

Pracownik ze zleceniem

W przypadku pracowników będących jednocześnie zleceniobiorcami dla swojego pracodawcy w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Zatem wynagrodzenie z dodatkowej umowy zlecenia jest u pracownika niejako składnikiem wynagrodzenia ze stosunku pracy, który wchodzi również do podstawy wymiaru zasiłków. ZUS uznaje, że do takiego wynagrodzenia nie stosuje się przepisu dotyczącego składników przysługujących do określonego terminu (art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Jeśli więc umowa zlecenia w okresie trwania choroby już nie obowiązuje, wynagrodzenie z niej i tak podlega ujęciu w podstawie zasiłku. Wynagrodzenie z tego tytułu należy uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania. [przykłady 4–6] ©℗