Trzeba poinformować komornika o przeszkodzie w dokonaniu potrącenia z zajętego wynagrodzenia

Wpłynęło do nas zajęcie wynagrodzenia pracownika od komornika sądowego. Przekazujemy komornikowi wynagrodzenie ponad kwotę wolną od zajęcia. We wrześniu tego roku pracownik uzyska jednak nagrodę jubileuszową w wysokości 2000 zł. Jak ona wpłynie na wysokość przekazywanej komornikowi kwoty?

Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) komornik prowadzący egzekucję wzywa pracodawcę, aby nie wypłacał dłużnikowi poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia, lecz:

• przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie, albo
• przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.

Zasady ogólne

W orzecznictwie sądowym akcentuje się zaś, że nagroda lub gratyfikacja jubileuszowa jest świadczeniem przyznawanym pracownikowi w związku z upływem określonego czasu pozostawania w zatrudnieniu, czyli uzyskaniem określonego stażu pracy. Nie jest to świadczenie powszechne, a więc większość pracodawców nie ma obowiązku wprowadzania u siebie takiej nagrody. Stanowi ona jednak element systemu wynagradzania pracowników i dlatego zasady przyznawania nie mogą być dowolne i muszą uwzględniać standardy prawa pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 26 września 2019 r., sygn. akt III AUa 2051/18).

W opisywanej w pytaniu sytuacji kluczowe znaczenie ma art. 87 kodeksu pracy (dalej: k.p.). Zgodnie z jego par. 1 z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne.

Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia,
• w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia.

Jak zaś wynika z art. 87 par. 5 k.p., nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.

Warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z 19 lutego 2004 r., sygn. akt I PK 217/03. Sąd wyjaśnił, że odprawy emerytalne i nagrody jubileuszowe należy zaliczać do szeroko pojętego wynagrodzenia, które obejmuje ochrona polegająca na ograniczeniu stosowania doń potrąceń. Zdaniem SN ochronna funkcja art. 87 par. 1 k.p. daje podstawę do przyjęcia, że w ujęciu tego przepisu wynagrodzenie za pracę oznacza nie tylko wynagrodzenie za pracę w ścisłym znaczeniu, lecz także inne świadczenia związane z pracą o charakterze zbliżonym do wynagrodzenia za pracę, czyli takie składniki szeroko pojmowanego wynagrodzenia, które nie są w ścisłym znaczeniu wynagrodzeniem za pracę, jednak są traktowane przez ustawodawcę na porównywalnych zasadach.

Kolejne warunki dokonywania potrąceń zostały zawarte w art. 871 k.p., gdzie ustawodawca uregulował mechanizm tzw. kwoty wolnej od potrąceń, która zależy od wysokości aktualnego minimalnego wynagrodzenia. [tabela]

Kwota wolna od potrąceń to:

• minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów, przysługujące pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz ewentualnych wpłat na Pracownicze Plany Kapitałowe – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• 75 proc. powyższej kwoty – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi oraz
• 90 proc. powyższej kwoty – przy potrącaniu kar pieniężnych.

Podsumowanie

Po lekturze wspomnianych przepisów mogłoby się na pierwszy rzut oka wydawać, że w opisywanej sytuacji pracodawca powinien przekazać komornikowi pełną kwotę nagrody jubileuszowej. Tak jednak nie będzie, bo pracodawca musi uwzględnić kwotę wolną do zajęcia, która jest wyższa niż kwota nagrody. W praktyce oznacza to, że skoro pracownikowi ma przysługiwać nagroda w wysokości 2000 zł, to pracodawca nie może przekazać jej komornikowi.

Trzeba jednak dodać, że pracodawca powinien o tym poinformować komornika. Jak bowiem wynika z art. 882 par. 1 pkt 3 k.p.c., dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, komornik wzywa ponadto pracodawcę, aby w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę w ciągu tygodnia złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli. W opisywanej sytuacji po wypłacie nagrody dojdzie właśnie do zaistnienia takiej przeszkody w przekazaniu komornikowi wynagrodzenia (jego składnika). ©℗