Jest wiele propozycji zmian do ustawy o sygnalistach

Naruszenie prawa, zgłaszane przez sygnalistę, w związku z którym uzyska on ochronę, powinno dotyczyć nie prawa pracy jako gałęzi prawa, ale pracy samej w sobie, bez względu na podstawę jej świadczenia. Biuro Legislacyjne Senatu (BLS) wniosło o taką zmianę w ustawie o ochronie sygnalistów, uchwalonej przez Sejm 23 maja, którą Senat zajmie się na rozpoczynającym się dziś posiedzeniu.

Senaccy legislatorzy wskazali, że użycie nazwy gałęzi prawa ograniczy zastosowanie ustawy tylko do stosunku pracy, podczas gdy powinna ona być stosowana także m.in. w odniesieniu do stosunków cywilnoprawnych. W czasie wczorajszych obrad senackiej komisji praw człowieka i praworządności uwaga ta nie została jednak uwzględniona. Doktor hab. Sebastian Gajewski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, wskazał, że intencją projektodawcy było jednak ograniczenie tej regulacji tylko do stosunków pracy. Z kolei Konfederacja Lewiatan wnioskowała w ogóle o wykreślenie „prawa pracy” z ustawy, jako zbyt obszernej dziedziny, której będą mogły dotyczyć zgłoszenia (obejmującej też np. przepisy o związkach zawodowych), co zachęci do dokonywania nawet nieuzasadnionych zgłoszeń w celu uzyskania ochrony.

Istotne zastrzeżenie BLS odnosi się też do terminu vacatio legis. Ustawa, zgodnie z jej obecnym brzmieniem, wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Natomiast po upływie sześciu miesięcy zaczną obowiązywać jej wybrane przepisy, w tym rozdział 4 ustawy, regulujący zasady dokonania przez sygnalistę zgłoszenia zewnętrznego.

– Wejście w życie kompleksu przepisów o zgłoszeniu zewnętrznym po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy spowoduje, iż wchodząca w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia ochrona sygnalisty dokonującego ujawnienia publicznego (rozdział 5) będzie iluzoryczna dopóty, dopóki nie zaczną obowiązywać przepisy rozdziału 4. Sygnalista dokonujący ujawnienia publicznego podlega bowiem ochronie, jeżeli uprzednio dokona zgłoszenia zewnętrznego – alarmuje BLS. Niezależnie od tego nie wszystkie przepisy dotyczące zgłoszenia zewnętrznego zostały objęte tym późniejszym terminem wejścia w życie. Zdaniem wiceministra Gajewskiego regulacje te jednak nie wymagają zmian.

Wątpliwości BLS dotyczą też przepisów karnych. Między innymi w art. 54 jest penalizowane wyłącznie uniemożliwianie lub istotne utrudnianie dokonania zgłoszenia przez sygnalistę, ale już nie uniemożliwianie lub istotne utrudnianie ujawnienia publicznego. Resort pracy nie poparł jednak tej zmiany.

Zastrzeżenia do regulacji ma także strona społeczna. Związki zawodowe podnosiły, by konsultacje procedury zgłoszeń wewnętrznych zastąpić uzgodnieniami. A także by wydłużyć termin na ich dokonanie do 30 dni – tak aby związkowcy mogli mieć realny wpływ na kształt procedury (ich zdaniem obecny termin wynoszący od 5 do 10 dni nie jest wystarczający).

W odpowiedzi na to strona pracodawców podniosła, że nieustanowienie tej procedury jest, zgodnie z ustawą, karalne. A wobec tego zamiana konsultacji na uzgodnienia wymagałaby ustalenia również odpowiedzialności związków zawodowych za obstrukcję takich uzgodnień.

Ze strony senackiej komisji zostały zgłoszone tylko trzy poprawki o charakterze doprecyzowującym, które zostały poparte przez rząd. Pierwsza dotyczyła wyeliminowania błędów gramatycznych i stylistycznych w definicji postępowania prawnego. Druga odnosiła się do regulacji, w myśl której ustawy nie stosuje się do informacji objętych tajemnicą związaną z wykonywaniem zawodów medycznych oraz prawniczych. Poprawka polega na zastąpieniu sformułowania „tajemnicą związaną z wykonywaniem” wyrazami „tajemnicą zawodową”. Uzasadnieniem tej zmiany jest to, że obecne określenie jest szersze niż używane w pragmatykach zawodowych pojęcie tajemnicy zawodowej, co mogłoby być źródłem wątpliwości interpretacyjnych. Ostatnia dotyczyła zmiany ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, tak aby owa pomoc i poradnictwo przysługiwało sygnaliście bez względu na to, w jakiej sytuacji materialnej się znajduje.

Senatorowie zastrzegli, że kolejne poprawki mogą zgłosić jeszcze przed posiedzeniem Senatu. ©℗