Przyznane przez ZUS świadczenia przedemerytalne nie zawsze będą wypłacane. Ustawa o świadczeniach przedemerytalnych przewiduje bowiem możliwość ich zawieszenia w ściśle określonych przez nią sytuacjach. Najczęstszą okolicznością wywołującą taki skutek jest osiąganie przez osobę pobierającą świadczenie przedemerytalne przychodu z tytułu wykonywania działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (a więc np. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy pracę, umowy zlecenia, umowy agencyjnej, prowadzenia pozarolniczej działalności, w tym działalności gospodarczej).
Dodatkowe przychody
Obowiązują dwa progi zarobkowe, których przekroczenie ma bardzo istotne skutki dla wypłaty świadczenia przedemerytalnego. Pierwszy z nich to tzw. dopuszczalna kwota przychodu stanowiąca 50 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji (obecnie 1190,20 zł), a druga to tzw. graniczna kwota przychodu wynosząca 70 proc. wspomnianego wynagrodzenia (obecnie 1666,20 zł).
Jeśli miesięczny przychód wraz z kwotą świadczenia przedemerytalnego przekracza dopuszczalną kwotę przychodu, ale jest niższy od granicznej kwoty przychodu, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę tego przekroczenia pomniejszoną o składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego i ustalone od kwoty przekroczenia.
Natomiast zawieszenie świadczenia przedemerytalnego związane z osiąganiem przychodu następuje w dwóch przypadkach. Po pierwsze, ma to miejsce wówczas, gdy wysokość miesięcznego przychodu przekracza graniczną kwotę przychodu, a po drugie, gdy świadczenie przedemerytalne przekracza tzw. dopuszczalną kwotę przychodu. W drugiej sytuacji zawieszenie świadczenia przedemerytalnego następuje wskutek osiągania jakiegokolwiek przychodu - bez względu na jego wysokość.
Przychód osób pobierających świadczenia przedemerytalne jest ostatecznie rozliczany po zakończeniu roku rozliczeniowego, który trwa od 1 marca danego roku kalendarzowego do ostatniego dnia lutego następnego roku kalendarzowego. Jeśli kwota przychodu osiągniętego w minionym roku rozliczeniowym przekracza graniczną kwotę przychodu, ZUS stwierdza, że świadczenie w całym rozliczanym roku podlegało zawieszeniu. Jeśli wcześniej było wypłacane, ustala kwotę nienależnie pobranych świadczeń i dochodzi ich zwrotu.
Kwoty przychodu wpływające na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń i zasiłków przedemerytalnych w okresie rozliczeniowym od 1 marca 2007 do 29 lutego 2008 r.:
  • dopuszczalna miesięczna kwota przychodu 1190,20 zł
  • graniczna miesięczna kwota przychodu 1666,20 zł
  • dopuszczalna roczna kwota przychodu 14 282,40 zł
  • graniczna roczna kwota przychodu 19 994,40 zł
Nabycie prawa do renty
Świadczenia przedemerytalne podlegają zawieszeniu również w przypadku nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Chodzi przy tym o każdą rentę o takim charakterze (w tym również rentę szkoleniową) przyznaną na podstawie:
  • ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
  • ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.),
  • ustawy z 30 października 2002 r.o zaopatrzeniu z tytułu wypadków przy pracy powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. nr 199, poz. 1674 z późn. zm.),
  • ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych, wojskowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 87 z późn. zm.),
  • ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U.z 2002 r. nr 44, poz. 371 z późn. zm.),
  • ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 7, poz. 25 z późn. zm.).
Zawieszenie prawa do świadczenia przedemerytalnego następuje również wskutek nabycia prawa do renty inwalidzkiej. Przykładowo może to być wojskowa renta inwalidzka przysługująca na podstawie ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 66 z późn. zm.) lub policyjna renta inwalidzka przyznawana w oparciu o przepisy ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 8, poz. 67 z późn. zm.).
W przypadku nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy lub do renty inwalidzkiej ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia przedemerytalnego od dnia nabycia prawa do takiej renty.
PRZYKŁAD
PRZYCHÓD ZE ZLECENIA WPŁYWA NA WYSOKOŚĆ ŚWIADCZENIA
Adam P. otrzymywał z ZUS świadczenie przedemerytalne w wysokości 1320 zł, a więc wyższej od dopuszczalnej kwoty przychodu, która wynosi 1190,20 zł. Od 1 lipca 2007 r. wykonuje umowę zlecenia, z tytułu której otrzymuje miesięczny przychód w granicach 400-500 zł. Mimo że przychód ten nie przekracza granicznej kwoty przychodu, ZUS zawiesił mu prawo do świadczenia przedemerytalnego od lipca 2007 r.
PRZYKŁAD
WAŻNA DATA ZŁOŻENIA WNIOSKU
Kobieta uprawniona do świadczenia przedemerytalnego w wysokości 711,54 zł od 1 kwietnia 2007 r. podjęła zatrudnienie. Ponieważ miesięczne wynagrodzenie, które z tego tytułu osiągała, wynosiło 2000 zł brutto i było wyższe od granicznej kwoty przychodu, ZUS zawiesił jej świadczenie. Od 1 sierpnia 2007 r., wskutek zmniejszenia wymiaru czasu pracy do 1/2 etatu, obniżeniu uległa również kwota wynagrodzenia (do 1000 zł). Uprawniona poinformowała o tym ZUS dopiero we wrześniu 2007 r., składając wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia. W związku z tym ZUS podjął tę wypłatę począwszy od września 2007 r.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ulega również zawieszeniu w przypadku podjęcia wypłaty renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej. ZUS wstrzymuje wówczas wypłatę tego świadczenia od dnia podjęcia wypłaty renty.
Przywrócenie wypłaty
Prawo do świadczenia przedemerytalnego zostaje odwieszone wówczas, gdy ustanie przyczyna, która je spowodowała. Jeśli zatem osoba uprawniona do świadczenia przedemerytalnego przestanie osiągać przychód w wysokości powodującej zawieszenie tego świadczenia, powinna powiadomić o tym ZUS, składając wniosek o podjęcie jego wypłaty. ZUS wypłaca świadczenie od miesiąca, w którym zaprzestano osiągania przychodu w wysokości powodującej zawieszenie świadczenia, ale nie wcześniej niż od miesiąca złożenia wniosku.
Jeśli natomiast osoba uprawniona do zawieszonego świadczenia przedemerytalnego utraciła np. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, podjęcie wypłaty tego pierwszego świadczenia następuje już od dnia przypadającego po dniu, w którym ustało prawo do renty.
MAREK OPOLSKI
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
■ Ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. nr 120 poz. 1252).