Pracownik socjalny zatrudniony w miejskim ośrodku pomocy społecznej 1 sierpnia 2021 r. przekazał dyrektorowi orzeczenie o zaliczeniu go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Czy może on łączyć uprawnienia do dodatkowego wypoczynku z dwóch tytułów?
Dodatkowe dni urlopu dla pracownika socjalnego oraz z tytułu niepełnosprawności nie podlegają sumowaniu, tzn. realizacja prawa do jednego z nich wyłącza w danym roku możliwość skorzystania z drugiego. Ale uwaga, w analizowanym przypadku pracownik nie nabył jeszcze prawa do dodatkowego urlopu z tytułu zaliczenia go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Uprawnienie do pierwszego dodatkowego urlopu wypoczynkowego osoba niepełnosprawna nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności.
Zgodnie z art. 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej u.r.z.) dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym przysługuje osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Osobie o orzeczonym lekkim stopniu niepełnosprawności uprawnienie to zatem nie przysługuje. Taki pracownik ma prawo jedynie do urlopu w zwykłym wymiarze, tj. 20 lub 26 dni (jeżeli jest zatrudnieny na pełen etat), w zależności od stażu pracy.
Zgodnie natomiast z art. 121 ust. 3 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca socjalna lub przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, jeżeli przepracował nieprzerwanie i faktycznie co najmniej trzy lata, przysługuje raz na dwa lata dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych. W związku z tym, że urlop dla pracownika socjalnego przysługuje raz na dwa lata, prawo do obu tych urlopów – albo w związku z zatrudnieniem (stanowiskiem pracy), albo z niepełnosprawnością – będzie w przypadku opisanego w pytaniu pracownika realizowane naprzemiennie. W każdym roku będzie miał on prawo do 10 dni urlopu dodatkowego.
W praktyce wątpliwości może budzić użyte przez ustawodawcę sformułowanie w art. 19 ust. 1 u.r.z. „po dniu zaliczenia do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności”. Czy zatem ten rok liczy się od uzyskania orzeczenia czy od przedstawienia go pracodawcy? Kwestię tę rozstrzygnął jednoznacznie Sąd Najwyższy w wyroku z 29 czerwca 2005 r. (sygn. akt II PK 339/04), stwierdzając, że prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu. Oznacza to, że przesłanką prawa do dodatkowego urlopu jest zaliczenie pracownika do odpowiedniego stopnia niepełnosprawności i przepracowanie jednego roku po dniu zaliczenia do jednego ze stopni niepełnosprawności. Artykuł 19 u.r.z. nie uzależnia prawa do urlopu wypoczynkowego od wniosku osoby niepełnosprawnej.
Podstawa prawna:
art. 19 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573)
art. 121 ust. 3 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 803)
