Gdy wejdzie w życie nowelizacja, która zastąpi rozporządzenie ministra finansów z 7 stycznia br., księgowi nie będą już mieli wyjścia – będą musieli liczyć i porównywać ze sobą zaliczki na podatek dochodowy według starych zasad, tj. z 2021 r., i nowych, czyli według Polskiego Ładu.
TEMAT: Nowelizacja Polskiego Ładu
PROBLEM: W jak sposób wyliczyć wynagrodzenia przy zmieniających się przepisach
Jest nadzieja, że do tego czasu programiści zdążą oddać użytkownikom zmodyfikowane oprogramowania płacowe. Chyba że Ministerstwo Finansów znów zaskoczy swoją wykładnią, która zmusi do kolejnych przeróbek programów komputerowych, jak stało się po ukazaniu się broszury MF w sprawie naliczania pracownikom ulgi dla klasy średniej (ministerstwo nakazało w niej pracodawcom zliczać narastająco przychody pracownika i przestać stosować ulgę dla klasy średniej, gdy przekroczą one w trakcie roku 133 692 zł, choć przepisy ustawy o PIT milczą o takim obowiązku).
Dotychczas księgowi mogli jeszcze próbować ignorować obowiązek dwukrotnego obliczania zaliczek (według starych i nowych zasad), sięgając po argument o wyższości ordynacji podatkowej i ustawy o PIT nad rozporządzeniem ministra. Gdy wejdzie w życie nowelizacja, nie będzie już można zasłaniać się tym tłumaczeniem. Mowa o ustawie zmieniającej trzy ustawy: o podatku dochodowym od osób fizycznych, o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o podatku od wydobycia niektórych kopalin. Sejm przyjął ją 27 stycznia 2022 r., ale data jej uchwalenia może się jeszcze zmienić, gdy posłowie odniosą się do ewentualnych poprawek Senatu (druk senacki 624). Najbliższe posiedzenie Senatu zaplanowano na 16 i 17 lutego (w chwili oddawania tego dodatku do druku nie był jeszcze znany porządek obrad tego posiedzenia).
Od kiedy
Trudno przewidzieć, kiedy dokładnie zakończy się cały proces legislacyjny, a posiedzenie Senatu odbędzie się zaledwie kilka dni przed terminem odprowadzania zaliczek na PIT do urzędu skarbowego za styczeń. Ale przy ich obliczaniu płatnicy mają kierować się jeszcze rozporządzeniem ministra finansów z 7 stycznia 2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (Dz.U. poz. 28). Natomiast nowelizacja ma być stosowana dopiero przy obliczaniu zaliczek na PIT za miesiące od lutego do grudnia 2022 r. (nowy art. 53a ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 64; dalej: ustawa o PIT). Ma ona wejść w życie już z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Do czasu, kiedy nowelizacja nie zostanie opublikowana, płatnicy powinni stosować rozporządzenie z 7 stycznia br., ponieważ zgodnie z jego par. 3 ma ono zastosowanie do przychodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. Przepis ten zostanie zastąpiony przez art. 53a ust. 1 ustawy o PIT - dodawany w nowelizacji - dopiero wówczas, gdy zacznie ona obowiązywać. Do nadwyżki zaliczki niepobranej za styczeń 2022 r. będą mieć już zastosowanie przepisy nowelizacji. Innymi słowy, żeby wiedzieć, jak postępować w kolejnych miesiącach roku z nadwyżką zaliczki niepobranej za styczeń br., trzeba będzie sięgać już wprost do nowelizacji (nowy art. 53a ust. 5 ustawy o PIT). Ona sama w dużej mierze powtarza rozwiązania z rozporządzenia, ale zakłada też pewne zmiany.
Którzy płatnicy, jakie dochody
Oba akty prawne dotyczą tego samego grona płatników. Chodzi o:
- zakłady pracy wypłacające przychody ze: stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej (art. 31 ustawy o PIT);
- organy rentowe, np. ZUS (art. 34 ust. 1);
- płatników pobierających i przekazujących do urzędu skarbowego zaliczki na PIT z tytułu umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 (art. 41 ust. 1 ustawy o PIT).
Tylko do 12 800 zł
Nowe zasady liczenia zaliczek - za styczeń według rozporządzenia, a od lutego według nowelizacji - należy stosować tylko wtedy, jeżeli w danym miesiącu podatnik uzyskał od płatnika wyżej wymienione przychody w wysokości nieprzekraczającej 12 800 zł. Chodzi wyłącznie o przychody podlegające opodatkowaniu, a więc nie należy uwzględniać przychodów zwolnionych z podatku.
Limit 12 800 zł stosuje się odrębnie dla każdego źródła ww. przychodów, a więc przykładowo: odrębnie dla umów zlecenia, odrębnie dla wynagrodzenia z pracy i zasiłków z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez pracodawcę, a osobno dla zasiłków z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez ZUS.
Przykład 1
Pensja i zasiłek
Podatnik otrzyma w lutym wynagrodzenie z pracy w kwocie 12 000 zł oraz 1000 zł zasiłku chorobowego wypłaconego przez zakład pracy. Pensja i zasiłek z ubezpieczenia społecznego wypłacony przez zakład pracy stanowią łącznie jedno źródło przychodów.
Zatem, obliczając, czy nie został przekroczony miesięczny limit przychodów 12 800 zł, księgowy musi zsumować obie kwoty. W tym wypadku limit zostanie przekroczony, więc księgowy pobierze i odprowadzi do urzędu skarbowego zaliczkę obliczoną według Polskiego Ładu.
Przykład 2
Pracownik w wieku 26 lat
Podatnik otrzyma w lutym dwie wypłaty ze stosunku pracy: 10 lutego wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 10 000 zł, a 27 lutego premię w kwocie 3000 zł. Łączny miesięczny przychód pracownika ze stosunku pracy wyniesie 13 000 zł, ale 20 lutego podatnik ukończy 26 lat.
Ustalając, czy nie został przekroczony miesięczny limit 12 800 zł, księgowy musi wziąć pod uwagę tylko przychody podlegające opodatkowaniu. W tym przypadku opodatkowane będzie jedynie 3000 zł i tylko od tej kwoty księgowy będzie musiał obliczyć zaliczki na dwa sposoby, tj. według Polskiego Ładu i według zasad z 2021 r.
Przykład 3
Trzy wypłaty w miesiącu
Podatnik otrzyma w lutym trzy wypłaty ze stosunku pracy: wynagrodzenie, honorarium autorskie i dodatek motywacyjny. Każda wypłata będzie w innym terminie, ale ich suma przekroczy 12 800 zł.
Do pierwszych dwóch wypłat księgowy zastosował już rozporządzenie (nowelizacja nie weszła jeszcze w życie), a więc pobrał niższą zaliczkę na PIT, niż wynikałoby to z Polskiego Ładu.
Co ma zrobić w sytuacji, gdy trzecia wypłata w lutym spowoduje przekroczenie limitu 12 800 zł? Podstawą obliczenia miesięcznej zaliczki na PIT jest miesięczny przychód. Zatem każda kolejna wypłata w danym miesiącu musi uwzględniać wcześniejsze wypłaty w tym samym miesiącu, a każda kolejna zaliczka musi uwzględniać wcześniej pobraną zaliczkę.
Skoro suma przychodów ze stosunku pracy w lutym przekroczy 12 800 zł, to od całości tych przychodów księgowy powinien obliczyć zaliczkę według Polskiego Ładu. Tym samym przy ostatniej wypłacie, która spowoduje przekroczenie limitu 12 800 zł, należy obliczyć zaliczkę na PIT narastająco od całości dochodu uzyskanego w lutym i pomniejszyć go o zaliczki pobrane w tym samym miesiącu według poprzednich list płac.
Przykład 4
Ulga dla rodzin 4+
Podatnik otrzyma 7 marca wynagrodzenie w wysokości 9000 zł, a 28 marca premię w kwocie 4000 zł. 15 marca żona podatnika urodzi ich czwarte dziecko. Najstarsze z pozostałej trójki ma 16 lat. Nazajutrz, 16 marca podatnik złoży pracodawcy oświadczenie, że spełnia warunki do stosowania „ulgi dla rodzin 4+” (czyli zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT). Księgowy chce uwzględnić to oświadczenie już w tym miesiącu (powinien je uwzględnić najpóźniej od następnego miesiąca od otrzymania oświadczenia - art. 32 ust. 1g ustawy o PIT). Skoro uwzględni je już w marcu, to zwolnienie zastosuje do przychodu wypłaconego po otrzymaniu tego oświadczenia, czyli do premii w kwocie 4000 zł. Nie pobierze już od niej zaliczki na PIT. Natomiast księgowy nie koryguje wcześniej pobranej zaliczki od wynagrodzenia wypłaconego 7 marca - wynika z objaśnień ministra finansów z 20 stycznia 2022 r.
24 zaliczki
Jeżeli przychód pracownika lub zleceniobiorcy nie przekracza z danego źródła 12 800 zł, to księgowy za każdy miesiąc musi dwukrotnie liczyć zaliczkę na PIT - według starych zasad z 2021 r. i według Polskiego Ładu, czyli ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2469). W efekcie - jak pisaliśmy na łamach DGP - mimo że rok podatkowy ma 12 miesięcy, to księgowy musi obliczyć 24 zaliczki na podatek od dochodów każdego pracownika i zleceniobiorcy. Cel jest taki, żeby podatnicy nie tracili na Polskim Ładzie. Część zaliczki na PIT od swojego wynagrodzenia zapłacą później - w miesiącach, w których na Polskim Ładzie zaczną korzystać, a nie tracić.
Jak liczyć podwójne zaliczki? Warto kierować się tu instrukcją Ministerstwa Finansów opublikowaną 8 stycznia br. Będzie ona aktualna także po wejściu w życie nowelizacji - zapewniono w uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej. Najkrócej mówiąc, księgowi mają za każdy miesiąc obliczać zaliczki na PIT na dwa sposoby: według Polskiego Ładu i według zasad obowiązujących w 2021 r. Jeżeli wyższa okaże się zaliczka według Polskiego Ładu, to mają nie potrącać nadwyżki i nie odprowadzać jej do urzędu skarbowego. Nadwyżkę tę powinni pobrać z wynagrodzenia w tym miesiącu (miesiącach), w którym wystąpi ujemna różnica, czyli zaliczka według Polskiego Ładu będzie niższa (a nie wyższa) od zaliczki obliczonej według zasad z 2021 r. [ramka]
Jak liczyć zaliczki na PIT - krok po kroku
WYNAGRODZENIE Z PRACY
Krok 1. Księgowy pracodawcy oblicza zaliczkę według Polskiego Ładu
przychód - KUP - składki ZUS - ulga dla klasy średniej = podstawa zaliczki
podstawa zaliczki x 17 proc. - 1/12 kwoty zmniejszającej podatek = zaliczka według Polskiego Ładu
Wyjaśnienie pojęć:
przychód - wynagrodzenie wypłacane w danym miesiącu 2022 r. do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 12 800 zł
KUP - kwotowe koszty pracownicze w wysokości podstawowej lub podwyższonej, stosowane przez płatnika (z mocy ustawy lub na wniosek pracownika)
składki ZUS - składki na ubezpieczenia społeczne
ulga dla klasy średniej - jest uwzględniana, jeżeli przysługuje pracownikowi i płatnik ją stosuje
1/12 kwoty zmniejszającej podatek - 425 zł (1/12 z 5100 zł) odliczane pod warunkiem, że płatnik otrzymał od pracodawcy oświadczenie PIT-2
Krok 2. Księgowy oblicza zaliczkę według zasad z 2021 r.
Obliczając zaliczkę według zasad z 2021 r., płatnik bierze pod uwagę:
- pracownicze koszty uzyskania przychodu i kwotę zmniejszającą podatek w wysokości obowiązującej w ub.r.; wysokość kosztów pracowniczych była wtedy taka sama, jak obecnie (co do zasady 250 zł miesięcznie), ale kwota zmniejszająca podatek była dużo niższa,
- stan faktyczny występujący u konkretnego podatnika na dzień obliczania zaliczki w 2022 r.
przychód - KUP - składki ZUS = podstawa zaliczki
podstawa zaliczki x 17 proc. - 1/12 kwoty zmniejszającej podatek - składka zdrowotna = zaliczka według zasad z 2021 r.
Wyjaśnienie pojęć:
przychód - wynagrodzenie wypłacane w danym miesiącu 2022 r. do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 12 800 zł
KUP - kwotowe koszty pracownicze w wysokości podstawowej lub podwyższonej, stosowane przez płatnika (z mocy ustawy lub na wniosek pracownika)
składki ZUS - składki na ubezpieczenia społeczne
1/12 kwoty zmniejszającej podatek - 43,76 zł (1/12 z 525,12 zł), odliczane pod warunkiem, że płatnik otrzymał od pracodawcy oświadczenie PIT-2
składka zdrowotna - składka na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości 7,75 proc. podstawy jej wymiaru
Krok 3. Księgowy oblicza nadwyżkę zaliczki
Jeżeli zaliczka według Polskiego Ładu jest wyższa od zaliczki obliczonej według zasad z 2021 r., pojawia się nadwyżka. Płatnik nie pobiera jej w miesiącu jej obliczenia, ponieważ rozporządzenie, a następnie nowelizacja (od dnia wejścia jej w życie) przedłużają termin poboru tej nadwyżki do miesiąca, w którym wystąpi ujemna różnica. Innymi słowy, nadwyżki nie należy potrącać aż do miesiąca, w którym podatnik zacznie korzystać na Polskim Ładzie względem rozwiązań obowiązujących w 2021 r.
Krok 4. Księgowy sprawdza, czy wystąpiła ujemna różnica
Ujemna różnica występuje, gdy zaliczka obliczona według Polskiego Ładu jest niższa od zaliczki obliczonej według zasad z 2021 r.
Krok 5. Księgowy potrąca nadwyżkę
W miesiącu, w którym wystąpi ujemna różnica, księgowy pobiera z wynagrodzenia kwotę nadwyżki z poprzednich okresów rozliczeniowych. Płatnik nie może pobrać nadwyżki z przychodów, które nie podlegają opodatkowaniu.
Uwaga: nadwyżkę należy pobrać tylko wtedy, gdy wystąpi ujemna różnica, i tylko w takiej części, aby nie przekroczyć wysokości tej ujemnej różnicy.
Jeżeli kwota ujemnej różnicy nie pokryje w całości nadwyżki z poprzednich okresów rozliczeniowych, to pozostałą część nadwyżki księgowy pobierze w kolejnych miesiącach, wtedy gdy również wystąpi ujemna różnica. Nadwyżkę - do wysokości ujemnej różnicy - należy przekazać do urzędu skarbowego w terminie przekazania zaliczki od wynagrodzenia uzyskanego w miesiącu, w którym wystąpiła ujemna różnica.
Przykład
Moment przekazania nadwyżki do US
Przy obliczaniu zaliczki za luty płatnik stwierdza, że zaliczka według Polskiego Ładu jest wyższa o 500 zł od zaliczki wyliczonej według zasad z 2021 r. Wystąpiła więc nadwyżka w wysokości 500 zł, której płatnik nie pobiera. Dzięki temu podatnik otrzyma wynagrodzenie wyższe o 500 zł, niż wynikałoby to z nowych zasad Polskiego Ładu.
Jeżeli w sierpniu wystąpi ujemna różnica w wysokości 300 zł, to z wynagrodzenia za sierpień płatnik pobierze:
- zaliczkę obliczoną według zasad Polskiego Ładu od przychodów uzyskanych w sierpniu, i
- 300 zł nadwyżki z lutego.
Pozostałą część nadwyżki z lutego (tj. 200 zł) płatnik pobierze na takich samych zasadach w kolejnych miesiącach, w których wystąpi kolejna ujemna różnica. Kwotę nadwyżki pobraną w sierpniu do wysokości ujemnej różnicy (tj. 300 zł) płatnik przekaże do urzędu skarbowego do 20 września (tj. w terminie przekazania zaliczki od przychodów uzyskanych w sierpniu).
WYNAGRODZENIE ZE ZLECENIA
Krok 1. Księgowy zleceniodawcy oblicza zaliczkę według Polskiego Ładu
przychód - KUP - składki ZUS = podstawa zaliczki
podstawa zaliczki x 17 proc. = zaliczka według Polskiego Ładu
Wyjaśnienie pojęć:
przychód - wynagrodzenie wypłacane w danym miesiącu 2022 r. do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 12 800 zł
KUP - koszty wynoszące 20 proc. przychodu pomniejszonego o składki ZUS
składki ZUS - składki na ubezpieczenia społeczne
Krok 2. Księgowy oblicza zaliczkę według zasad z 2021 r.
przychód - KUP - składki ZUS = podstawa zaliczki
podstawa zaliczki x 17 proc. - składka zdrowotna = zaliczka według zasad z 2021 r.
Wyjaśnienie pojęć:
przychód - wynagrodzenie wypłacane w danym miesiącu 2022 r. do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 12 800 zł
KUP - koszty wynoszące 20 proc. przychodu pomniejszonego o składki ZUS
składki ZUS - składki na ubezpieczenia społeczne
składka zdrowotna - składka na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości 7,75 proc. podstawy jej wymiaru
Krok 3. Księgowy oblicza nadwyżkę zaliczki
Jeżeli zaliczka według Polskiego Ładu jest wyższa od zaliczki obliczonej według zasad z 2021 r., pojawia się nadwyżka. Płatnik nie pobiera jej w miesiącu jej obliczenia, ponieważ rozporządzenie, a następnie nowelizacja (od dnia wejścia jej w życie) przedłużają termin poboru tej nadwyżki do miesiąca, w którym wystąpi ujemna różnica.
Krok 4. Księgowy sprawdza, czy wystąpiła ujemna różnica
Ujemna różnica występuje, gdy zaliczka obliczona według Polskiego Ładu jest niższa od zaliczki obliczonej według zasad z 2021 r.
Krok 5. Księgowy potrąca nadwyżkę
W miesiącu, w którym wystąpi ujemna różnica, księgowy pobiera z wynagrodzenia kwotę nadwyżki z poprzednich okresów rozliczeniowych. Płatnik nie może pobrać nadwyżki z przychodów, które nie podlegają opodatkowaniu.
Uwaga: nadwyżkę należy pobrać tylko wtedy, gdy wystąpi ujemna różnica, i tylko w takiej części, aby nie przekroczyć wysokości tej ujemnej różnicy.
Jeżeli kwota ujemnej różnicy nie pokryje w całości nadwyżki z poprzednich okresów, to pozostałą część nadwyżki księgowy pobierze w kolejnych miesiącach, wtedy gdy również wystąpi ujemna różnica. Nadwyżkę - do wysokości ujemnej różnicy - należy przekazać do urzędu skarbowego w terminie przekazania zaliczki od wynagrodzenia uzyskanego w miesiącu, w którym wystąpiła ujemna różnica. ©℗
Co po zakończeniu 2022 r.
Zasadą jest, że płatnik potrąca z wynagrodzenia zaliczki na PIT za dany rok podatkowy tylko do 31 grudnia 2022 r. Zatem ostatnim terminem, w którym będzie mógł wpłacić do urzędu skarbowego niepobraną wcześniej nadwyżkę, jest 20 stycznia 2023 r. A co w sytuacji, gdy księgowy do końca roku nie pobierze tej nadwyżki, ponieważ nie wystąpi ujemna różnica albo będzie ona niższa od nadwyżki niepobranej w poprzednich miesiącach? Może np. zdarzyć się, że w trakcie roku płatnik rozwiąże umowę o pracę z pracownikiem, u którego w pierwszych miesiącach 2022 r. wystąpiła nadwyżka. Inny przykład: nadwyżka pojawi się przy obliczaniu zaliczki za luty od wynagrodzenia za zlecenie, a potem do końca 2022 r. zleceniobiorca nie wykona już więcej świadczeń na rzecz tego samego zleceniodawcy. Odpowiedź na pytanie, co w takiej sytuacji zrobić, kryje się w nowym art. 53a ust. 10 ustawy o PIT. Wynika z niego wprost, że płatnik będzie zwolniony z obowiązku poboru i wpłacenia nadwyżki zaliczki niepobranej do 31 grudnia 2022 r. - w części, w jakiej nie pobrał jej ze względu na niewystąpienie ujemnej różnicy. Zwolnienie płatnika nie oznacza jednak, że podatek nie zostanie uregulowany. Niedopłatę (wynikającą z zaniżenia zaliczek w trakcie 2022 r.) będzie musiał wpłacić już sam podatnik w rozliczeniu rocznym, czyli do 30 kwietnia 2023 r., chyba że uda mu się ją skompensować zastosowanymi w zeznaniu rocznym ulgami i odliczeniami.
W grę wchodzi też inna możliwość, ale ona zależy już od zrealizowania obietnicy złożonej przez premiera Mateusza Morawieckiego. Sprowadzała się ona do tego, że po zakończeniu roku podatnicy o przychodach nieprzekraczających miesięcznie 12 800 zł nie musieliby regulować niedopłaty podatku wynikającej z zaniżenia zaliczek w trakcie 2022 r. Innymi słowy, mieliby oddać fiskusowi tyle, ile zapłaciliby podatku według zasad z 2021 r. Czy tak się stanie? - czas pokaże.
Niezwłocznie zwrócić
W rozporządzeniu i w nowelizacji (nowy art. 53a ust. 8 ustawy o PIT) napisano, że jeżeli płatnik pobrał już zaliczkę na PIT w części odpowiadającej nadwyżce, ale nie przekazał tej zaliczki na rachunek urzędu skarbowego, to powinien niezwłocznie zwrócić tę nadwyżkę podatnikowi.
Księgowi często pytają, co znaczy „niezwłocznie”. Szczególnie zaniepokoili się tym sformułowaniem zaraz po wejściu w życie rozporządzenia z 7 stycznia br. - Czy to oznacza, że mamy ręcznie liczyć zaliczki i porównywać ich wysokość? - pytali księgowi, nie mając jeszcze dostępu do zaktualizowanego oprogramowania płacowego. Ręczne liczenie zaliczek mogłoby być ryzykowne, bo przy takim tempie zmiany przepisów nietrudno o pomyłkę. A przecież obowiązkiem płatnika jest pobrać zaliczkę w prawidłowej wysokości i księgowi mają tego pełną świadomość. Do tej kwestii odniósł się minister finansów w objaśnieniach podatkowych z 20 stycznia 2022 r. (objaśnienia są aktualne także po wejściu w życie nowelizacji - zapewniono w uzasadnieniu do jej projektu). Otóż wyjaśnił w nich, że przez „niezwłocznie” należy rozumieć „w najkrótszym możliwym do realizacji terminie”.
Czy zatem można poczekać, aż programiści dokończą prace nad oprogramowaniem i zwrócić nadwyżkę pracownikom i zleceniobiorcom dopiero wtedy, gdy wysokość zaliczek obliczy oraz porówna program komputerowy? Odpowiedź na to pytanie zawarto wprost w uzasadnieniu do projektu nowelizacji. Napisano w nim: „Art. 53a ust. 8 ustawy o PIT umożliwi płatnikowi pobór zaliczki według zasad Polskiego Ładu w przypadku, gdy wykorzystywane oprogramowanie nie będzie gotowe przed wejściem w życie przepisów i następnie dokonanie zwrotu nadwyżki zaliczki podatnikowi niezwłocznie po obliczeniu zaliczki według mechanizmu opisanego w art. 53a ust. 1 ustawy o PIT. Tym samym dodawane przepisy zapewniają płatnikowi przygotowanie się do wdrożenia omawianej regulacji. Kilkutygodniowy okres na dostosowanie się do zmienionych przepisów został więc zagwarantowany płatnikowi”.
Innymi słowy, nie ma przymusu, by działać pochopnie, ryzykując błędem w ręcznych obliczeniach. Do czasu, aż oprogramowanie nie będzie gotowe, wystarczy liczyć, potrącać i wpłacać do urzędu zaliczki obliczone według Polskiego Ładu. Potem jednak - „w najkrótszym możliwym do realizacji terminie” - trzeba będzie zwrócić nadwyżkę podatnikowi. Ale czy zwrócona nadwyżka będzie dla niego przychodem podlegającym opodatkowaniu? Nie. Zwrócona nadwyżka nie jest przychodem podatnika, nie wpływa zatem na limit przychodu ustalany na potrzeby rozporządzenia (nowelizacji) i nie należy jej opodatkowywać - wyjaśnił minister finansów w ww. objaśnieniach z 20 stycznia 2022 r.
Kiedy nie trzeba
Jeżeli wynagrodzenie pracownika lub zleceniobiorcy przekracza z danego źródła przychodów 12 800 zł, należy liczyć zaliczkę na PIT wyłącznie według nowych zasad obowiązujących od 1 stycznia 2022 r., a wynikających z Polskiego Ładu. Tak samo należy postępować, jeżeli podatnik złoży (bądź już złożył) płatnikowi wniosek o niepobieranie zaliczek według zasad z 2021 r. (a ściślej: o nieprzedłużanie terminów pobrania i wpłaty zaliczki za 2022 r.). Wówczas płatnik nie stosuje przepisów rozporządzenia ani nowelizacji najpóźniej od miesiąca następnego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Nie ma urzędowego wzoru takiego wniosku. Podatnik, który go złoży, będzie więc płacił zaliczki według Polskiego Ładu, a rozliczenie za 2022 r. nastąpi w zeznaniu podatkowym składanym do 30 kwietnia 2023 r. Ale uwaga: podatnik może złożyć wniosek tylko temu płatnikowi, który nie odlicza miesięcznie 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (czyli obecnie 425 zł). Mowa więc o zleceniobiorcach, a także o pracownikach, którzy nie złożyli danemu płatnikowi formularza PIT-2, czyli oświadczenia uprawniającego płatnika do potrącania 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.
Jeżeli pracownik złożył PIT-2 w jednym zakładzie pracy, a w drugim go nie złożył (bo nie powinien, gdyż przysługuje tylko jedna kwota wolna od podatku), to wniosek o niestosowanie rozporządzenia z 7 stycznia br. lub nowelizacji może złożyć tylko temu drugiemu - który nie uwzględnia 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.
PIT-2 także później
Nowelizacja zmienia też zasady składania samego PIT-2. Pracownik będzie mógł złożyć to oświadczenie płatnikowi w trakcie roku podatkowego. W takiej sytuacji płatnik zacznie odliczać 1/12 kwoty zmniejszającej podatek najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie (nowy ust. 3aa w art. 32 ustawy o PIT). Obecnie - do czasu wejścia w życie nowelizacji - przepisy nie pozwalają złożyć formularza PIT-2 w trakcie roku. Z art. 32 ust. 3 ustawy o PIT wynika jasno, że pracownik może to zrobić tylko „przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym”. Nie zmieni się natomiast zasada, że oświadczenia nie składa się, jeżeli zostało ono złożone w poprzednich latach, a wynikający z niego stan faktyczny nie zmienił się (art. 32 ust. 3a ustawy o PIT). Oświadczenia PIT-2 złożone na dotychczasowych wzorach zachowują moc. W związku z tym podatnicy nie muszą, z powodu samej nowelizacji, ponownie składać PIT-2. Wynika to z przepisu przejściowego (art. 4 ustawy zmieniającej).
Często księgowi pytają, czy pracownik może w trakcie roku wycofać złożony PIT-2. Jest to możliwe. W takiej sytuacji - jak wyjaśnił minister finansów w objaśnieniach z 20 stycznia br. - obliczając zaliczkę na dwa sposoby, płatnik uwzględnia to, że podatnik poinformował go o rezygnacji z odliczania od zaliczki na podatek 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.
