Skarżący się na postanowienia ZUS i KRUS dotyczące egzekucji spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych będą zwolnieni z obowiązku uiszczania kosztów sądowych. Tak samo będą traktowane sprawy dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego. Tak wynika z wczorajszej uchwały siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Powodem zajęcia się tematem był wniosek prezesa NSA, który wskazał na konieczność usunięcia rozbieżności w sposobie wykładni art. 239 pkt 1 lit. e ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.).
Zgodnie z tym przepisem sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są zwolnione z kosztów sądowych. Wątpliwości jednak dotyczyły kwestii, czy skargi na postanowienia organów egzekucyjnych wydane w toku egzekucji administracyjnej dotyczącej tytułów wykonawczych wystawianych przez organy rentowe zaliczają się do kategorii spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. Podobne niejasności dotyczyły postępowań z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego. Część sądów administracyjnych twierdziła, że w tego typu sprawach nie należy stosować zwolnień z kosztów sądowych, a część była przeciwnego zdania – składy orzekające uznawały bowiem, że skarga na postanowienia organów egzekucyjnych stanowi kolejny etap działań mających na celu ściągnięcie niezapłaconych składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.
W rezultacie sędziowie uznali wczoraj, że każda sprawa sądowo-administracyjna dotycząca roszczenia organu rentowego kwalifikuje się do ustawowego uwolnienia skarżącego od kosztów sądowych. Przy czym już w czasie rozpatrywania sprawy sędziowie zwrócili uwagę na orzeczenia NSA (wyrok z 16 grudnia 2004 r., sygn. akt FZ 226/04 oraz wyrok z 25 maja 2012 r., sygn. akt II GZ 173/12).
Wczorajsza uchwała wskazuje także, że do spraw z zakresu ubezpieczenia społecznego (a tym samym objętych zwolnieniem z opłat sądowych) należą również postępowania egzekucyjne odnoszące się do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Sędziowie zwrócili uwagę, że co prawda obowiązek opłacania składek zdrowotnych wynika z ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowej ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 581 ze zm.), ale konstrukcja tej daniny jest taka sama jak ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczenie to jest bowiem oparte na obowiązkowej składce, która na zasadzie solidaryzmu społecznego służy realizacji podstawowych potrzeb wszystkich członków społeczeństwa. Tym samym sprawy z tego zakresu będą zwolnione z opłat sądowych. Przy czym warto zauważyć, że taką linię orzeczniczą NSA przyjął już, wydając postanowienie z 18 grudnia 2012 r. (sygn. akt II GZ 481/12). Niestety, nie wszyscy się za nią opowiadali. Uchwała likwiduje więc dotychczasowe rozbieżności polegające na niejednolitym stosowaniu normy prawnej wynikającej z tego przepisu.
ORZECZNICTWO
Uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 maja 2016 r., sygn. akt II GPS 2/15.
