Święta to czas, który kojarzy się z obfitymi stołami i celebracją w gronie rodzinnym. Niestety, jest to okres, w którym ogromne ilości jedzenia trafiają do kosza. Jak pokazują badania, w Polsce w dniach 23–30 grudnia marnuje się aż 62 tysiące ton żywności, na każdego Polaka przypada 1,6 kilograma wyrzuconych produktów w 8 dni. Jak zmienić nasze podejście i uczynić święta bardziej zrównoważonymi?

Skala problemu

Marnowanie żywności to problem, który dotyczy nie tylko producentów czy sklepów, ale przede wszystkim nas samych – konsumentów. Badania przeprowadzone przez Too Good To Go wykazały, że 60% żywności marnowanej w Polsce pochodzi z gospodarstw domowych. W okresie świątecznym skala tego zjawiska wzrasta jeszcze bardziej. Najczęściej wyrzucamy:
1. Owoce i warzywa, które szybko się psują.
2. Zupy oraz napoje.
3. Przetworzone potrawy, których przygotowujemy zbyt dużo.


Dlaczego marnujemy żywność?
• Nadmierne zakupy – wiele osób kupuje produkty w nadmiarze, nie planując dokładnie świątecznego menu.
• Problemy z przechowywaniem – brak wiedzy o tym, jak prawidłowo przechowywać jedzenie.
• Niewykorzystane resztki – obierki, pozostałości po potrawach czy produkty z krótkim terminem ważności trafiają do kosza.
• Nieumiejętność oceny świeżości – wiele produktów wyrzucamy, choć nadal nadają się do spożycia.



Największe świąteczne błędy

Wigilia jest dniem, w którym marnujemy najwięcej jedzenia – aż 10 tysięcy ton. Wynika to głównie z przygotowywania potraw „na zapas” oraz kulturowego przekonania, że na stole muszą znaleźć się wszystkie tradycyjne potrawy, nawet jeśli część z nich pozostanie nietknięta.

Jak zmniejszyć marnowanie żywności?

1. Planowanie menu i zakupów
Przed świętami warto dokładnie przemyśleć, ile osób zasiądzie przy stole i jakie potrawy są naprawdę potrzebne. Sporządzenie listy zakupów ograniczy ryzyko zakupu zbyt dużej ilości produktów.
2. Wykorzystanie resztek
Zamiast wyrzucać jedzenie, możemy przygotować z niego nowe dania. Na przykład z wigilijnej kapusty zrobić pierogi, a z czerstwego chleba – grzanki. Resztki można też zamrozić lub podzielić się nimi z gośćmi.
3. Przechowywanie żywności
Warto nauczyć się odpowiednio przechowywać jedzenie, aby przedłużyć jego świeżość. Produkty, które szybko się psują, można zamrozić.
4. Edukacja na temat dat ważności
Wiele produktów opatrzonych jest informacją „najlepiej spożyć przed”, co nie oznacza, że po tej dacie jedzenie jest niejadalne. Warto sprawdzić, czy produkt nadal nadaje się do spożycia, zanim trafi do kosza.
5. Dzielmy się jedzeniem
Pozostałości świątecznych potraw można oddać do jadłodzielni lub podzielić się nimi z sąsiadami. To nie tylko ograniczy marnowanie, ale również sprawi, że więcej osób będzie mogło cieszyć się świątecznymi smakami.








Zmiany kulturowe i nowe podejście do świąt

Coraz więcej Polaków rezygnuje z przygotowywania 12 tradycyjnych potraw, uznając, że nie są one niezbędne do świętowania. To dobra tendencja, która może pomóc w ograniczeniu marnowania żywności. Jak podkreśla Anna Podkowińska-Tretyn z Too Good To Go, warto zastanowić się, co naprawdę lubimy i na tej podstawie zaplanować świąteczne menu.

Świadomość ekologiczna jako klucz do zmiany

Świadomość ekologiczna w Polsce rośnie. Coraz więcej osób rozumie, że marnowanie jedzenia to nie tylko problem etyczny, ale także ekologiczny. Produkcja żywności wiąże się z dużym zużyciem zasobów, takich jak woda czy energia. Ograniczenie marnowania może więc znacząco zmniejszyć nasz wpływ na środowisko.

Święta to czas radości, ale także moment, w którym powinniśmy pamiętać o odpowiedzialnym podejściu do jedzenia. Planowanie, dzielenie się jedzeniem i edukacja mogą pomóc nam ograniczyć marnowanie żywności. Dzięki temu nasze święta staną się nie tylko smaczniejsze, ale i bardziej ekologiczne.