Celem raportu „Oszczędzanie i inwestowanie na cele emerytalne oczami młodego pokolenia” zrealizowanego w ramach Programu Analityczno-Badawczego Warszawskiego Instytutu Bankowości we współpracy z EFPA Polska, PFR SA oraz PFR Portal PPK było poznanie postaw, przekonań, wiedzy oraz zachowań młodych Polaków w zakresie budowania zabezpieczenia finansowego na przyszłość, w szczególności emeryturę.

Rozbieżność między oczekiwaniami a realną emeryturą

Jak podkreślili autorzy badania, według ZUS w perspektywie 2060 r. stosunek wysokości emerytury do ostatniego wynagrodzenia wyniesie 24,6 proc. Tymczasem z badania wynika, że aż 83 proc. ankietowanych przeszacowuje przyszłą stopę zastąpienia swoich świadczeń emerytalnych w stosunku do tych prognoz.

„Połowa badanych szacuje, że ich przyszła emerytura będzie stanowić co najmniej 53 proc. ostatniego wynagrodzenia, natomiast 31 proc. spodziewa się, że świadczenie wypłacane z ZUS będzie równe lub wyższe od ich ostatniej pensji” - czytamy w raporcie.

Zaledwie 1 proc. ankietowanych zadeklarowało, że emerytura w wysokości 25 proc. ostatniego wynagrodzenia byłaby wystarczająca, aby utrzymać akceptowalny poziom życia. Połowa młodych dorosłych uważa natomiast, że wystarczające byłoby świadczenie odpowiadające wysokości ostatniej pensji.

Młodzi odkładają, ale z opóźnieniem

Ankietowani wybierali również pomiędzy dwoma stwierdzeniami: „Nie wiem co mnie czeka, więc warto odkładać na emeryturę” oraz „Nie ma sensu odkładać na emeryturę, bo jutro może mnie już nie być”. Pierwsze stwierdzenie wybrało 73 proc. osób, a drugie 27 proc.

Co czwarta osoba planuje zacząć oszczędzać dopiero po 40. roku życia. 77 proc. respondentów zgodziło się również ze stwierdzeniem, że warto oszczędzać nawet niewielkie kwoty. Zdaniem 61 proc. badanych odkładanie na emeryturę ma sens, nawet jeśli nie zapewni to w przyszłości wymarzonego poziomu życia.

Na emeryturę świadomie odkłada obecnie 27 proc. respondentów. Autorzy badania podkreślili jednak, że liczba ta w rzeczywistości może być większa, ponieważ „część młodych uczestniczy w programach takich jak PPK, nie zdając sobie z tego sprawy”.

Większość młodych dorosłych (75 proc.) uważa kwestie związane z zabezpieczeniem finansowym na czas emerytury za trudne. Dla pozostałych 25 proc. są one łatwe. Zaledwie 6 proc. ogółu ankietowanych aktywnie szuka informacji na temat emerytalnych instrumentów finansowych i systemu emerytalnego. Pozostałe osoby zgłębiają wiedzę dopiero po natrafieniu na ciekawy wątek (43 proc.), a inni bazują jedynie na informacjach, pozyskanych z radia, telewizji czy rozmów ze znajomymi (51 proc.).

Z badania wynika jednak, że większość młodych dorosłych ma przynajmniej podstawową wiedzę na temat poszczególnych instrumentów finansowych z III filaru systemu emerytalnego - IKE (90 proc.), PPK (92 proc.), IKZE (84 proc.) oraz PPE (83 proc.). Są to dobrowolne formy oszczędzania uzupełniające ZUS i OFE. Indywidualne oszczędzanie, np. w ramach IKE, wiąże się z ulgami podatkowymi – w tym zwolnieniem z podatku od zysków kapitałowych.

Edukacja i zmiana perspektywy kluczem do oszczędzania

Zdaniem wiceprezesa PFR, współtwórcy ustawy o PPK Mariusza Jaszczyka, cytowanego w informacji prasowej przesłanej PAP, wyniki raportu potwierdzają, że w popularyzacji nawyku oszczędzania kluczowa jest edukacja. Jak podkreślił, temat emerytury wciąż bywa wypierany jako „odległy”, a oczekiwania młodych często rozmijają się z realnymi prognozami. Zaznaczył, że w kontekście oszczędzania należy mówić nie przez pryzmat obowiązku, lecz wolności i sprawczości — budowania przyszłej niezależności finansowej.

„Nowe pokolenie ma inne wartości i perspektywę: ceni elastyczność, autentyczność i sens. Chcemy jako sektor finansowy odpowiadać na to prostymi produktami, jasną komunikacją i codziennym wsparciem w podejmowaniu decyzji” – podkreślił.

Autorką badania jest dr hab. Katarzyna Sekścińska z katedry Psychologii Biznesu i Aplikacji Społecznych Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Badanie przeprowadzono na reprezentatywnej ze względu na płeć i wiek, zróżnicowanej pod względem wykształcenia i miejsca zamieszkania grupie 1100 Polaków w wieku 18-29 lat, w terminie 8–20 września 2025 r., metodą CAWI.(PAP)

kblu/ agz/