Dodatek dla asystenta rodziny wlicza się do podstawy zasiłku

Dodatek ten został wypłacony na mocy uchwały Rady Ministrów nr 245 z 8 grudnia 2023 r., która ustanowiła rządowy program wspierania rodziny „Asystent rodziny w 2024 r.”. Jego celem jest pomoc w realizacji zadań wykonywanych przez asystentów rodziny, w tym również w zakresie poradnictwa dotyczącego:

• przezwyciężania trudności w pielęgnacji i wychowaniu dziecka;
• wsparcia psychologicznego;
• pomocy prawnej, w szczególności w zakresie praw rodzicielskich i uprawnień pracowniczych;
• dostępu do rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz świadczeń opieki zdrowotnej (art. 8 ust. 2 i 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”).

Asystent rodziny- dofinansowanie dla gmin

W ramach programu gminy otrzymały dofinansowanie:

• dodatków do wynagrodzenia asystentów rodziny w wysokości do 2400 zł (jest podzielone na 12 części odpowiadających miesiącom zatrudnienia, wynosi do 200 zł za każdy przepracowany miesiąc proporcjonalnie do wymiaru etatu);
• wynagrodzenia dla asystentów rodziny w wysokości nieprzekraczającej 30 proc. wynagrodzenia (wraz z pochodnymi) ponoszonego od 1 stycznia do 31 grudnia 2024 r.

Dodatek do wynagrodzenia wypłacono wstecz za cały rok w grudniu 2024 r. Jest to nowy składnik wynagrodzenia dla pracowników gminy zatrudnionych jako asystenci rodziny. Zawsze w takich przypadkach pojawia się pytanie, czy i na jakich zasadach ten składnik uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłków. Z prośbą o udzielenie odpowiedzi zwróciliśmy się do ZUS.

Asystent rodziny- składnik miesięczny

Z uchwały RM wynika, że dofinansowanie dodatku do wynagrodzenia za dany miesiąc może być przyznane asystentowi rodziny, który:

• jest zatrudniony w gminie na stanowisku asystenta rodziny w dniu złożenia zapotrzebowania przez gminę o środki lub realizuje zadania asystenta rodziny na podstawie obowiązującej w tym dniu umowy zlecenia,
• przepracował w miesiącu, za który przyznany jest dodatek, co najmniej 120 godzin (co stanowi równowartość 15 dni w 8-godzinnym dniu pracy) – w odniesieniu do zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, a jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze – proporcjonalnie mniej.

Wypłata dodatku zależy więc od liczby przepracowanych dni. W niektórych miesiącach pracownik może zatem dodatku nie otrzymać, bo nie przepracował wymaganej liczby godzin.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Zatem w podstawie zasiłku, który jest wypłacany w miesiącu, w którym pracownik i tak otrzyma dodatek, nie jest on uwzględniany. Jednak w miesiącach, w których pracownik dodatku nie otrzyma, należy go wliczyć do podstawy. Takie stanowisko zajął ZUS w odpowiedzi na pytanie DGP.

• za luty 2024 r.: wynagrodzenie za luty 2023 r. – styczeń 2024 r. wraz z dodatkiem za styczeń 2024 r. (po wypłacie zbiorczej dodatku w grudniu 2024 r. należy pracownikowi przeliczyć zasiłek i wypłacić wyrównanie);
• za czerwiec 2024 r.: wynagrodzenie za czerwiec 2023 r. – maj 2024 r. wraz z dodatkiem za styczeń 2024 r. oraz marzec–maj 2024 r., dodatek za luty nie został wypłacony, więc w związku z nieproporcjonalnym pomniejszaniem dodatku nie uzupełniamy go i przyjmujemy w kwocie faktycznie wypłaconej, czyli 0 zł (również przeliczamy całość zasiłku za czerwiec i wypłacamy wyrównanie);
• za październik 2024 r.: pracownik i tak otrzymał dodatek, zatem nie wchodzi on do podstawy wymiaru zasiłku, nie należy więc dokonywać żadnych przeliczeń i wypłat wyrównania;2) pracownik uprawniony do dodatku za 2024 r. choruje w lutym 2025 r.:
• dodatek za 2024 r. należy traktować jak składnik przyznany do określonego terminu, a więc nie jest uwzględniany w podstawie wymiaru za luty 2025 r.;
• załóżmy, że pracownicy otrzymają wstecznie dodatek na takich samych zasadach w 2025 r., a wypłata znowu będzie w grudniu. W takiej sytuacji płatnik będzie musiał przeliczyć podstawę zasiłku za luty 2025 r., ale do podstawy mógłby przyjąć tylko dodatek za styczeń 2025 r. wypłacony na mocy nowej uchwały. Dodatek przyznany za 2024 r. (w tym przypadku za luty–grudzień 2023 r.) wypłacony w grudniu 2024 r. byłby pominięty.

Kolejna wątpliwość, jaka może się pojawić, to charakter tego dodatku – czy jest to składnik roczny, bo jest wypłacany za cały rok z dołu (podobnie jak np. trzynastka), czy też może składnik miesięczny, ponieważ przysługuje za każdy odrębny miesiąc, a jedynie wypłacany jest zbiorczo w grudniu 2024 r.

ZUS poinformował, że dodatek ten należy traktować jak składnik miesięczny, a więc jest uwzględniany w wynagrodzeniu za poszczególne miesiące brane pod uwagę do obliczeń zasiłku za dany miesiąc np. choroby.

Skoro jednak składnik ten został wypłacony zbiorczo za wszystkie miesiące 2024 r. w grudniu 2024 r., to podstawy wymiaru zasiłków wypłaconych w 2024 r. należy przeliczyć. Potwierdza to ZUS w swoim stanowisku: „W przypadku natomiast gdy składnik wynagrodzenia jest pomniejszany na podstawie przepisów płacowych za okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy oraz nie został przyjęty do podstawy wymiaru zasiłku z uwagi na to, że jego wypłata nastąpiła dopiero w grudniu 2024 r., to po jego wypłaceniu podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przelicza się, uwzględniając ten składnik oraz wyrównując wysokość zasiłku chorobowego. Składnik ten powinien zostać pracownikowi zrekompensowany w podstawie wymiaru zasiłku poprzez przyjęcie go w pełnej kwocie wynikającej z uchwały, wynoszącej 200 zł za miesiąc”.Gdyby w miesiącach poprzedzających chorobę pracownik nie otrzymał dodatku z powodu usprawiedliwionej nieobecności, dodatek należy uzupełnić. Tak stwierdził ZUS w przesłanym nam stanowisku. Czytamy w nim, że „gdy dodatek z rządowego programu wspierania rodziny «Asystent rodziny w 2024» nie zostanie wypłacony, ponieważ asystent rodziny nie przepracuje w danym miesiącu liczby godzin wymaganej do jego wypłaty, a będzie to spowodowane jego niezdolnością do pracy z powodu choroby lub macierzyństwa, składnik ten powinien zostać pracownikowi zrekompensowany w podstawie wymiaru zasiłku – poprzez przyjęcie go w pełnej kwocie wynikającej z uchwały, wynoszącej 200 zł miesięcznie”.

przykład 1

przykład 2

Trzeba jednak pamiętać, że niektóre miesiące są całkowicie wyłączane z podstawy wymiaru zasiłku, zatem nie będzie potrzeby uzupełniania dodatku. Zgodnie bowiem z art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej, jeżeli w okresie przyjmowanym do obliczenia zasiłku ubezpieczony będący pracownikiem nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:

• wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;
• przyjmuje się, po uzupełnieniu (według zasad określonych w art. 37 ust. 2, wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy. [przykład 3]

Tylko do określonego terminu

Wśród wielu wątpliwości, jakie pojawiły się w odniesieniu do dodatku, jest kwestia wliczania go do podstawy wymiaru zasiłku w kolejnych miesiącach, tj. 2025 r. Zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej składników wynagrodzenia przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres po tym terminie. Dlatego dodatek ten nie będzie uwzględniany w podstawie wymiaru zasiłku za styczeń 2025 r. Potwierdza to ZUS.

przykład 3

przykład 4

przykład 5

Przypomnijmy, że za 2023 r. asystenci otrzymali też dodatek, ale przyznawany na zupełnie innych zasadach – nie był on wliczany do podstawy wymiaru zasiłku. Można się jednak spodziewać, że w 2025 r. dodatek zostanie przyznany na podobnych zasadach jak za 2024 r. Zdaniem ZUS „w przypadku gdyby dodatek dla asystenta rodziny był też przyznany na takich samych zasadach w 2025 r., wówczas należy go traktować jako kontynuację dodatku z 2024 roku. W takiej sytuacji przeliczeniu będzie podlegała podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, który powstał w 2025 r. przy jednoczesnym uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku kwoty dodatku z 2024 r.”. Gdyby zatem asystenci rodziny otrzymali dodatek za 2025 r., konieczne będzie ponowne przeliczenie zasiłku wypłaconego za ten rok.©℗