rozwiń ›

Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy, uszczelniająca system otrzymywania przez cudzoziemców świadczeń na rzecz rodziny, została w poniedziałek, 29 września br. opublikowana w Dzienniku Ustaw. Przepisy m.in. wiążą prawo do świadczeń z uzyskiwaniem przez cudzoziemców co najmniej 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Chodzi o ustawę z 12 września 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców oraz o warunkach pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, podpisaną w piątek przez prezydenta Karola Nawrockiego.

Świadczenia, praca i 800+

Regulacja uszczelnia system otrzymywania świadczeń na rzecz rodziny przez cudzoziemców. Prawo do świadczeń powiązano z aktywnością zawodową rodzica oraz nauką dzieci w polskiej szkole, z wyjątkami dotyczącymi np. osób z niepełnosprawnościami. Dodatkowo prawo powiązano z uzyskiwaniem przez cudzoziemców co najmniej 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, co oznacza, że w 2025 r. będzie to 2333 zł brutto.

ZUS sprawdzi czy cudzoziemcy pracują

ZUS co miesiąc będzie sprawdzał, czy cudzoziemcy byli aktywni zawodowo. Jeżeli w danym miesiącu tak nie było, to świadczenie będzie wstrzymywane, a przelew nie zostanie wysłany. ZUS będzie też weryfikował w rejestrze komendanta głównego Straży Granicznej, czy dany cudzoziemiec nie wyjechał z Polski.

Obowiązkowy PESEL dla obywateli Ukrainy

Aby umożliwić lepszą identyfikację obcokrajowców ubiegających się o świadczenia oraz ich dzieci wprowadzony zostanie obowiązek posiadania numeru PESEL. Przy nadawaniu go weryfikowany będzie też pobyt dzieci na terytorium Polski. Nowe przepisy przewidują też integrację baz danych różnych instytucji, co ma pozwolić na skuteczniejsze monitorowanie uprawnień cudzoziemców oraz wyeliminować próby wyłudzania świadczeń.

Ustawa przedłuża okres obowiązywania tymczasowej ochrony w Polsce do 4 marca 2026 r.

Ponad 1,5 mln obywateli Ukrainy legalnie przebywa w Polsce

Rzecznik Urzędu do Spraw Cudzoziemców (UdsC) Jakub Dudziak pytany przez PAP o liczbę obywateli Ukrainy legalnie przebywających w Polsce wyjaśnił, że ważne zezwolenia posiada łącznie 1,58 mln obywateli Ukrainy. Większość z nich przebywa w Polsce, korzystając właśnie z ochrony czasowej, czego potwierdzeniem jest otrzymanie numeru PESEL zgodnie z ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy. Obecnie zarejestrowanych na tej podstawie jest 992 tys. osób.

Wygaszanie działań pomocowych

Ustawa przewiduje wygaszanie części działań pomocowych dla obywateli Ukrainy przebywających legalnie na terytorium Polski. Zakłada wykluczenie możliwości nadawania uprawnień tym, którzy krótkoterminowo przekraczają granicę na podstawie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego.

Nowe zasady identyfikacji

W odniesieniu do rejestru prowadzonego przez komendanta głównego Straży Granicznej ustawa wprowadza zmiany zakładające usunięcie własnoręcznego podpisu, doprecyzowanie obowiązku wpisywania danych z dokumentów stanowiących podstawę przekroczenia granicy oraz dodanie odcisków linii papilarnych w celu jednoznacznej identyfikacji osób.

Nowe zasady zbiorowego zakwaterowania i wykwaterowania uchodźców z Ukrainy

Podniesione zostaje wymagane minimum liczby mieszkańców, aby uznać ośrodek za obiekt zbiorowego zakwaterowania, z 10 do 20. Określono też termin zakończenia przyjmowania uchodźców wojennych z Ukrainy do ośrodków zbiorowego zakwaterowania na 31 października 2025 r. z wyjątkiem grup wrażliwych. Doprecyzowano przypadki, w których wojewoda może wykwaterować obywatela Ukrainy z ośrodka.

Rozszerzony zostaje katalog przesłanek do uchylenia zezwolenia na pobyt czasowy wydawanego na okres roku, gdy obywatel Ukrainy: złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje, zeznał nieprawdę lub zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w przypadku, gdy związek małżeński został zawarty w celu obejścia przepisów.

Rządowa ustawa ogranicza dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej poprzez ograniczenia katalogu świadczeń, z których korzystać będą mogli nieubezpieczeni dorośli obywatele Ukrainy. Chodzi m.in. o programy zdrowotne, rehabilitację leczniczą, leczenie stomatologiczne czy programy lekowe.

Zmiany w 800+ tylko dla pracujących

Ustawę przygotowano w związku z sierpniowym wetem Nawrockiego nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Swoją decyzję motywował on m.in. tym, że świadczenie 800 plus powinni dostawać tylko ci, którzy pracują w Polsce.

Szef prezydenckiej kancelarii Zbigniew Bogucki przekazał w piątek, że prezydent po raz ostatni podpisał ustawę dotyczącą szczególnej pomocy obywatelom Ukrainy.

Ustawa wejdzie w życie we wtorek, z wyjątkami.