Ta korzystna dla pracodawców informacja wynika z odpowiedzi, jaką PFRON przekazał Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (POPON). Jest ona związana z problemem, z którym od dłuższego czasu borykały się firmy, a mianowicie nieprawidłową w ich ocenie wykładnią przepisów dotyczących ZFRON, jaką stosował PFRON. Zgodnie z art. 33 ust. 6 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 44 ze zm.) oceną tego, czy pracodawca właściwie gospodaruje środkami ZFRON, zajmuje się właściwy dyrektor izby administracji skarbowej na podstawie przepisów ustawy o krajowej administracji skarbowej. Co istotne, od 2019 r. takie sprawdzenie nie ma formy kontroli, ale audytu, z którego po jego zakończeniu sporządzane jest sprawozdanie. Trafia ono potem nie tylko do pracodawcy, ale również do PFRON, który, jeśli w audycie stwierdzone zostały nieprawidłowości, wszczyna w tej sprawie postępowanie. Konsekwencje dla pracodawcy są zaś takie, że musi zwrócić źle wydane pieniądze ZFRON na jego konto i dodatkowo dokonać wpłaty 30 proc. tej kwoty do PFRON.

PFRON: audyt to nie kontrola i nie ma przedawnienia

Jednocześnie art. 49 ust. 1 ustawy o rehabilitacji stanowi, że do wspomnianej wpłaty mają zastosowanie przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.), a określone w niej uprawnienia organu podatkowego przysługują prezesowi PFRON. Jedną z takich regulacji jest art. 165b par. 1, który zakłada, że organ podatkowy wszczyna postępowanie w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie sześciu miesięcy od jej zakończenia. Gdy zostanie więc on przekroczony, dochodzi do przedawnienia. Jednak jeszcze do niedawna PFRON uznawał, że ten przepis go nie obowiązuje, bo u pracodawcy miał miejsce audyt, a nie kontrola. W efekcie pracodawcy otrzymywali pisma o wszczęciu postępowania, nawet gdy upłynęło pół roku od jego zakończenia.

W sprawie nieprawidłowego interpretowania przepisów przez fundusz, POPON interweniował w ubiegłym roku w Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych (BON). Organizacja uzyskała wtedy jego stanowisko wskazujące na konieczność stosowania do postępowań art. 165b par. 1 ordynacji podatkowej, także wtedy, gdy był prowadzony audyt ZFRON. Jednak mimo to PFRON dalej wszczynał postępowanie po upływie sześciu miesięcy od zakończenia audytu. Dlatego POPON zwrócił się teraz bezpośrednio do funduszu z pytaniem, czym jest to spowodowane, biorąc pod uwagę, że jest to sprzeczne ze stanowiskiem BON.

PFRON zmienia stanowisko

Okazuje się, że PFRON postanowił zmienić swoje podejście i obecnie uwzględnia wykładnię przepisów przedstawioną przez BON oraz orzecznictwo sądów w tej kwestii, które również uznaje zasadność stosowania przepisów o przedawnieniu w stosunku do audytu ZFRON. Co więcej, ma to miejsce również w przypadku toczących się już postępowań i jeśli były wszczęte po upływie sześciu miesięcy, fundusz je umarza.

– Jest to bardzo dobra wiadomość dla pracodawców, zwłaszcza że chodzi tutaj o przepis służący ochronie ich interesów – mówi Mateusz Brząkowski, radca prawny prowadzący własną kancelarię.

Dodaje, że skoro przepisy stawiają przedsiębiorcom wysokie wymagania związane z prowadzeniem ZFRON, za których nieprzestrzeganie grożą im sankcje, to należy oczekiwać, że również PFRON, podejmując działania związane ze wszczynaniem postępowań, będzie dochowywał ciążących na nim wymagań, w tym terminu, w którym może to robić. ©℗

Pomoc dla niepełnosprawnych pracowników

ZFRON jest obowiązkowo prowadzony przez pracodawców posiadających status zakładu pracy chronionej. Na wyodrębnionym rachunku tego funduszu gromadzą oni pieniądze pochodzące m.in. z części miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy oraz zwolnień podatkowych. Z tej puli finansowana jest potem rehabilitacja zawodowa, społeczna i lecznicza. Zgodnie z przepisami pieniądze ZFRON mogą być wydane np. na wyposażenie stanowiska pracy i przystosowanie jego otoczenia do potrzeb niepełnosprawnego pracownika, pokrycie kosztów szkoleń i transportu do pracy. Osoby niepełnosprawne mogą zaś otrzymać wsparcie z ZFRON na zakup leków, sprzętu rehabilitacyjnego, wyrobów medycznych czy wyjazd do sanatorium.