Czy pracodawca musi naliczyć odsetki od nieterminowej wypłaty pensji

Jednak prawo do domagania się odsetek przez pracownika nie powoduje automatyzmu ich wypłaty przez pracodawcę. Jeśli strony umowy przemilczą kwestię zwłoki i pracodawca nie wykaże się dobrą wolą, a pracownik skutecznością w dochodzeniu wypłaty odsetek, to nie dochodzi do żadnych naruszeń, ponieważ obligatoryjnie wypłaca się je tylko na wniosek zatrudnionego.

Będzie automatyzm w naliczaniu odsetek

Ma to się niebawem zmienić za sprawą dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L Nr 275, str. 33), która powinna zostać zaimplementowana do polskiego porządku prawnego do 15 listopada 2024 r. Obecnie trwa jej wdrażanie. W kwietniu br. resort pracy na stronie RCL opublikował kolejną wersję projektu nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu. Ma ona zastąpić obecną, obowiązującą od 2002 r. Co prawda niektóre kwestie zostały w niej uszczuplone w stosunku do pierwotnego kształtu, jednak projektodawca nie zrezygnował z wprowadzenia wypłaty odsetek bez wniosku pracownika.

Nowy typ wykroczenia

Artykuł 27 projektu wprowadza do kodeksu pracy (dalej: k.p.) nowy typ wykroczenia, które jest związane z naruszeniem prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę, a także zawiera przepis przewidujący naliczanie odsetek za nieterminowe wypłacenie należnych pracownikom wynagrodzeń. Projekt ustawy podnosi również wysokość sankcji za obowiązujące już teraz w k.p. wykroczenia przeciwko prawom pracownika, w tym w zakresie wypłaty wynagrodzeń i świadczeń przysługujących pracownikowi lub uprawnionemu członkowi rodziny.

Nowy typ wykroczenia określony w art. 282 par. 4 k.p., penalizuje niewypłacanie przez okres co najmniej 3 miesięcy wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi, co podlega karze grzywny od 5 tys. zł do 50 tys. zł albo karze ograniczenia wolności. Można uznać, że jest to typ wykroczenia kwalifikowanego w stosunku do wykroczenia z art. 282 par. 1 pkt 1 k.p. Nowe wykroczenie z projektowanego art. 282 par. 4 k.p. zawiera wyższy stopień społecznej szkodliwości czynu z uwagi na dodatkowe znamię niewypłacania wynagrodzenia przez okres co najmniej trzech miesięcy, czego wyrazem jest surowsza sankcja karna, w tym możliwość orzeczenia kary ograniczenia wolności.

Projekt ustawy wprowadza w art. 85¹ k.p. pracy automatyzm w naliczaniu odsetek za czas opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za pracę bez konieczności wnioskowania przez pracownika, co pozwoli na realizację należnych mu uprawnień.

Odsetki w praktyce

Przypomnijmy, że prawo do odsetek powstaje od dnia, w którym powinna nastąpić wypłata wynagrodzenia, do dnia faktycznego uregulowania należności. Data rozpoczęcia naliczania odsetek zależy od terminu wskazanego w wewnętrznych regulacjach organizacji. Odsetki liczy się od kwoty brutto zaległego świadczenia.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 19 września 2002 r. (sygn. akt III PZP 18/02), odsetki za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia przysługują również od części odprowadzonych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz zaliczek na podatek dochodowy. W uchwale SN podkreślił, że „(...) jeśli się głosi pogląd, iż wynagrodzenie za pracę jest również w części podlegającej publicznoprawnym potrąceniom (odliczeniom) świadczeniem pieniężnym należnym pracownikowi, to tym samym trzeba konsekwentnie traktować je jako podstawę naliczenia odsetek za opóźnienie zapłaty. Oceny tej nie zmienia fakt, że odpowiednia część wynagrodzenia za pracę nie jest stawiana do dyspozycji pracownika, tylko przelewana bezpośrednio na bankowy rachunek organu skarbowego czy ZUS. Równie dobrze można bowiem wyobrazić sobie model, w którym pracownik najpierw otrzymuje „do rąk” całą wypłatę, po czym sam uiszcza z niej zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Ta różnica w sposobie regulowania należności publicznoprawnych ma jedynie techniczno-prawną doniosłość i nie wpływa na kwalifikację prawnego charakteru świadczenia należnego pracownikowi. Dla zasadności żądania różnicy pomiędzy odsetkami naliczonymi od wynagrodzenia netto oraz brutto bezprzedmiotowy jest też argument, że świadczenie główne zostało już – jak w niniejszej sprawie – spełnione po odliczeniu zaliczki na podatek oraz składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. (...)”.

Wzór na obliczenie odsetek ustawowych w skali roku jest następujący:

(kwota zaległości) × (liczba dni zwłoki) × (stopa odsetek rocznych) ÷ 365

Podczas obliczania odsetek ustawowych nie dokonuje się zaokrągleń do pełnych złotych. Wypłaca się je w kwocie wyliczonej dokładnie.

Odsetki te nie są opodatkowane (zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) ani oskładkowane.

Decyzja Rady Polityki Pieniężnej

Od 8 maja 2025 r. obniżyła się stawka procentowa ustawowych odsetek i wynosi ona obecnie w skali roku 10,75 proc. Wszystko za sprawą obniżenia stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej 7 maja br. Ich wysokość ogłasza Minister Sprawiedliwości w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Odsetki za nieterminowe wypłaty nalicza się w odniesieniu do okresów opóźnienia, dlatego trzeba znać ich wysokość na przełomie trzech ostatnich lat. [przykłady 1–2]

Przykład 1

PRZYKŁAD 2

Pracodawca, który opóźnia się z wypłatą wynagrodzenia, powinien liczyć się z odpowiedzialnością za wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Podmiot, który wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł (art. 282 par. 1 pkt 1 k.p.). ©℗