Bez wspólności małżeńskiej nie będzie renty wdowiej

Warunkiem wypłaty renty rodzinnej łącznie z własnym świadczeniem jest to, aby osoba, która się o to ubiega, pozostawała we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka

Ustawa emerytalna nie zawiera definicji wspólności małżeńskiej. Jednak na podstawie orzecznictwa sądowego przyjmuje się, że oznacza ona rzeczywisty związek łączący małżonków, który obejmuje wspólne zamieszkiwanie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, wspólne pożycie, wierność i współdziałanie dla dobra rodziny.

Co się składa na wspólność małżeńską

Na wspólność małżeńską składają się różnego rodzaju więzi, nie tylko natury fizycznej i majątkowej, lecz także duchowa, osobista, emocjonalna i uczuciowa. Pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka oznacza więc wspólne zamieszkiwanie lub prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, lub inny rodzaj więzi łączącej małżonków.

Osoba, która ubiega się o wypłatę renty wdowiej, musi złożyć oświadczenie, że pozostawała we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci współmałżonka (art. 95a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej; t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.). Informację taką podaje zgodnie z prawdą i potwierdza podpisem. Jeśli istnieją wątpliwości co do pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka, ZUS może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.

Może dojść do takich sytuacji, że wdowa lub wdowiec uprawnieni do renty rodzinnej nie nabędą prawa do renty wdowiej. A to dlatego, że warunki uzyskania prawa do renty rodzinnej nie są tożsame z wymogami, jakie trzeba spełnić do wypłaty połączonych świadczeń w ramach renty wdowiej. Co do zasady – tak jak w przypadku renty wdowiej – jednym z kryteriów nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę lub wdowca jest pozostawanie do dnia śmierci małżonka we wspólności małżeńskiej. Jednak zgodnie z ustawą emerytalną rentę rodzinną może otrzymywać również małżonka lub małżonek rozwiedziony albo wdowa lub wdowiec, którzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej, jeżeli spełniają wszystkie ustawowe warunki i mieli w dniu śmierci współmałżonka prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. Prawo do renty rodzinnej ma również małżonka rozwiedziona lub pozostająca w separacji, jeżeli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na podstawie porozumienia między rozwiedzionymi lub separowanymi (nie dotyczy to mężczyzny). Ustawa emerytalna nie przewiduje możliwości przyznania renty wdowiej tej grupie uprawnionych do renty rodzinnej.

Kolejne małżeństwo a prawo do świadczenia

Jednym z warunków wymaganych do wypłaty renty wdowiej jest niepozostawanie w związku małżeńskim. Wdowie lub wdowcowi przysługuje bowiem wypłata połączonych świadczeń wyłącznie po „ostatnim” małżonku, z którym pozostawała lub pozostawał we wspólności małżeńskiej ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o rentę wdowią. W razie zawarcia związku małżeńskiego po ustaleniu renty wdowiej wypłata drugiego świadczenia ustaje z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego. Nie ma znaczenia, gdzie związek małżeński został zawarty (w Polsce czy za granicą).

Osoba ubiegająca się o rentę wdowią musi też złożyć oświadczenie, że nie pozostaje w nowym związku małżeńskim. Zainteresowany, który będzie miał ustalone prawo do wypłaty renty wdowiej, będzie z kolei musiał niezwłocznie poinformować w oświadczeniu o zawarciu nowego związku małżeńskiego. W razie jakichkolwiek wątpliwości organ rentowy może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i wystąpić o stosowne dokumenty. ©℗ Oprac. RM