Do obliczenia zasiłku trzeba uzupełnić wynagrodzenie powodziowe

Pracownikowi w takiej sytuacji przysługuje prawo do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika (art. 8 ust. 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi; dalej: ustawa powodziowa). Dla wielu pracowników takie brzmienie przepisów oznacza obniżenie wynagrodzenia za miesiąc, w którym z uwagi na powódź nie mogli pracować. Pojawiły się zatem pytania, jak należy traktować takie wynagrodzenie przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przysługującego za dalsze miesiące.

Zasady ogólne

Zgodnie z generalną zasadą wynikającą z art. 36 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jak natomiast wynika z art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej, jeżeli w okresie, który jest brany pod uwagę do ustalenia podstawy, pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:

• wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy;
• przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.

Uzupełnienie następuje według odpowiednio zastosowanych reguł określonych w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Sposób uzupełnienia wynagrodzenia zależy od tego, z jakich składników się ono składa. I tak jako uzupełnione wynagrodzenie należy przyjąć:

• wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości;
• wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował choćby jeden dzień;
• kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłaconą za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy, jeżeli pracownik nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.

Warto tutaj zaznaczyć, że nie wszystkie nieobecności w pracy w potocznym rozumieniu są uznawane za nieobecności w rozumieniu zasiłkowym. W tym kontekście sporo zamieszania wywołało zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem określone w art. 1481 kodeksu pracy, które zostało wprowadzone do k.p. w 2023 r. Za czas tego zwolnienia (2 dni albo 16 godzin rocznie) przysługuje wynagrodzenie w wysokości połowy wynagrodzenia urlopowego. ZUS początkowo uznawał, że jest to czas przepracowany (podobnie jak urlop wypoczynkowy), dlatego wynagrodzenie nie jest uzupełniane. Jednak jakiś czas temu ZUS zmienił zdanie i obecnie uznaje, że jest to czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy i dlatego wynagrodzenie podlega uzupełnieniu.

Może jak w przypadku siły wyższej

ZUS przyjął podobne założenie, odpowiadając na pytanie DGP dotyczące uwzględniania w podstawie wymiaru zasiłku wynagrodzenia uzyskanego za okres nieświadczenia pracy w związku z powodzią. [stanowisko] Stwierdził, że „jeżeli mimo powyższych usprawiedliwionych nieobecności ubezpieczony przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy, wówczas należy przyjąć do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wynagrodzenie miesięczne po uzupełnieniu według powyższych zasad”. Powstaje jednak pytanie, jak dokładnie ustalić takie uzupełnienie, skoro pracownik za dni nieobecności z powodu powodzi otrzymał wynagrodzenie obliczone jako odpowiednia część minimalnego wynagrodzenia.

ZUS tego nie doprecyzował, ale uważam, że można przyjąć podobną metodę działania do tej, jaką ZUS prezentuje w odniesieniu do wspomnianego wcześniej zwolnienia określonego w art. 1481 k.p. Organ na swojej stronie internetowej w materiale „Siła wyższa” – zasady uzupełnienia wynagrodzenia pracownika wyjaśnił, że: „Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku pracownikowi, który korzystał ze zwolnienia od pracy (….) i otrzymał tylko i wyłącznie wynagrodzenie stałe wynikające z umowy o pracę, należy przyjąć to wynagrodzenie”. Ponadto ZUS napisał, że: „jeżeli natomiast:

• zamiast stałego wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę,
• poza stałym wynagrodzeniem wynikającym z umowy o pracę

pracownikowi przysługują zmienne składniki wynagrodzenia, należy je przyjąć po uzupełnieniu, według zasady opisanej w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Oznacza to, że wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte, i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu. Jeżeli za miesiąc, za który wynagrodzenie wymaga uzupełnienia, pracownik otrzymał wynagrodzenie stałe i zmienne podlegające uzupełnieniu i wynagrodzenie za siłę wyższą obliczone łącznie ze zmiennymi składnikami wynagrodzenia, należy je w całości potraktować jako wynagrodzenie zmienne. Oznacza to, że należy je uzupełnić za dni usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy”.

Przy czym podkreślam, że przyjęcia takiej samej metody uzupełniania wynagrodzenia osób, które nie mogły świadczyć pracy w trakcie klęski żywiołowej, ZUS nie potwierdził. Warto jednak pamiętać, że w wątpliwej sytuacji płatnik zasiłków może skorzystać z art. 63 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim płatnik składek na ubezpieczenie chorobowe może wystąpić do ZUS z wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku przysługującego ubezpieczonemu. Płatnik może więc wystąpić do ZUS w trybie indywidualnym o obliczenie podstawy wymiaru zasiłku dla danego ubezpieczonego, jeśli ma wątpliwości. ©℗