Pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia za okres co najmniej 3 miesięcy? Może go czekać: grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jest projekt

Jeżeli osoba będąca zobowiązana do wypłaty wynagrodzenia za pracę, obowiązku tego nie wykonuje przez okres co najmniej 3 miesięcy, będzie podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo nawet pozbawienia wolności do lat 2. Zmienią się przepisy w Kodeksie Karnym na korzyść pracowników.

Minimalne wynagrodzenie w UE

Do 15 listopada 2024 r. Polska miała wyznaczony czas na wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. L 275 z 25.10.2022 r., str. 33). Już wiadomo, że to się nie stanie, ale trwają prace nad projektem ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (numer projektu: UC62). Projekt ma zmienić wiele przepisów, szczególnie w zakresie wynagrodzenia z pracę, oczywiście na korzyść pracowników. Nowe przepisy głównie mają na celu doprecyzowanie istniejących już regulacji, wprowadzenie bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej, ale też zaostrzenie kar względem pracodawców za wykroczenia i przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową.

Kodkes Karny i przestępstwa przeciwko osobom wykonującym pracę zarobkową

W związku z wdrożeniem dyrektywy ma się zmienić m.in. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17, dalej: KK). Ten akt prawny reguluje czym jest przestępstwo. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

• Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.
• Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

W KK zostały też sformułowane przestępstwa przeciwko osobom wykonującym pracę zarobkową. Zatem nie tylko Kodeks pracy reguluje możliwe kary dla pracodawców w związku z naruszeniem obowiązków pracowniczych ale też KK. Oczywiście wykroczenia przeciwko prawom pracownika ujęte w Kodeksie pracy mają zupełnie inny charakter i nie są zagrożone karą pozbawienia czy ograniczenia wolności, a karami finansowymi i to nawet do 45 000 zł.

Ściganie wszystkich przestępstw ujętych w rozdziale XXVIII KK następuje w trybie publicznoskargowym z urzędu, oznacza to, że postępowania są wszczynane i prowadzone przez organy ścigania (np. policję lub prokuraturę).

Złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika

Za złośliwe lub uporczywe naruszanie naruszanie praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego grozi:

• grzywna,
• kara ograniczenia wolności,
• pozbawienie wolności do lat 2.

Za popełnienie tego przestępstwa odpowiada osoba, która wykonuje czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, może to być np. pracodawca czy osoba, która wykonuje w jego imieniu czynności, menager, kadrowa, główny księgowy. Trafnie określił to SN w wyr. z 17.1.2017 r. (WA 18/16) wskazując, że: "uporczywość uzewnętrznia się natrętnymi, sekwencyjnymi czy powtarzalnymi zachowaniami (…) złośliwość objawia się w niemożliwej racjonalnie do umotywowania woli zaszkodzenia pracownikowi, perfidnym zachowaniu, dokuczeniu mu, poniżeniu, wyrządzeniu krzywdy". Przyjmuje się, że zachowanie jest uporczywe, gdy jest ciągłe i długotrwałe, gdy trwa co najmniej 3 miesiące. Złośliwość może zaś być incydentalna.

Kara za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia: grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2

Projektodawca zaproponował, aby zmienić przepis art. 218 KK, w ten sposób, aby dodać §1b, który będzie sankcjonował niezgodne z prawem zachowanie pracodawcy, który uporczywie będzie naruszał prawo prawo pracownika do otrzymania wynagrodzenia za swoją pracę. Jak dokładnie ma brzmieć nowy przepis? Proponuje się taką regulację: art. 218 § 1b KK: Osoba określona w § 1a [zatem osoba wykonująca czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych], która będąc zobowiązana do wypłaty wynagrodzenia za pracę, obowiązku tego nie wykonuje przez okres co najmniej 3 miesięcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”. Jak wskazuje się w uzasadnieniu do projektu ustawy:

Sprawca przestępstwa

Sprawcą przestępstw określonych w art. 218 KK może być tylko osoba wykonująca czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (przestępstwo indywidualne właściwe). Zasadnicza wątpliwość dotyczy tego, czy podmiotem może być tylko pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu, czy również inne osoby wykonujące czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, niezwiązane z zakładem pracy, w którym zatrudniony jest pracownik (tak słusznie podkreśla się w literaturze przedmiotu: A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks karny. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2024 r./ Legalis/el). Na gruncie nowego przepisu, który ma być dodany do KK, wydaje się, że przestępstwo to będzie mógł popełnić nie tylko pracodawca, ale i np. kadrowa, mająca upoważnienie do robienia przelewów wynagrodzenia czy też dział księgowości.

Na ostateczny kształt przepisów wdrażających dyrektywę musimy jednak jeszcze poczekać, bo nie wydaje, aby weszły w życie szybciej niż w 2025 r.