Nie trzeba wskazywać w świadectwie pracy szczególnych okresów przypadających po 2008 r.

Tak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale. Pracodawca powinien zatem zastosować się dokładnie do zawartych w załączniku do rozporządzenia wytycznych, jak wypełniać ten dokument.

Długość okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jest istotna dla osób, które chcą skorzystać z emerytury pomostowej na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych. Pracodawcy powinni te informacje odnotować w świadectwie pracy, ale przepisy wykonawcze budzą wątpliwości co do szczegółów sporządzania świadectwa w tym zakresie. Na ten temat wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z 12 października 2023 r., sygn. akt III PZP 5/22.

Nowe zasady od 2024 r.

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do takiej emerytury przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

• urodził się po 31 grudnia 1948 r.;
• ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
• osiągnął wiek co najmniej 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna);
• ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
• przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 lub art. 32, lub art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
• po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunki do przyznania pomostówki ulegają złagodzeniu od 1 stycznia 2024 r., kiedy wchodzi w życie nowelizacja ustawy o emeryturach pomostowych, która znosi warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r. A to oznacza, że całość wymaganego 15-letniego stażu na tego rodzaju stanowiskach będzie można odbyć po 1998 r.

Informacje niezbędne do ustalenia uprawnień

To, czy pracownicy wykonywali prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, powinno być odnotowane w świadectwie pracy wydawanym pracownikowi po zakończeniu zatrudnienia. Zgodnie z art. 97 par. 2 kodeksu pracy (dalej: k.p.) w świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Szczegółowe zasady sporządzenia znajdują się w rozporządzeniu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie świadectwa pracy.

Zgodnie z jego par. 2 ust. 1 pkt 15 w świadectwie pracy zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczeń społecznych, dotyczące okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. W załączniku do rozporządzenia znajduje się wzór świadectwa pracy opatrzony wytycznymi, jak go uzupełniać. W odniesieniu do punktu, w którym pracodawca powinien wpisać zatrudnienie przy wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, znajduje się informacja, że pracodawca wskazuje okres zatrudnienia pracownika, przypadający do 31 grudnia 2008 r., przy wykonywaniu prac, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, oraz stanowiska, na których te prace były wykonywane. Zatem mamy tu wątpliwość co do okresów, w których pracownik był zatrudniony na tego rodzaju stanowiskach (wykonywał tego rodzaju prace) po 2008 r. – czy również należy je odnotować?

Tylko stary wykaz

Z pytaniem, jak ma postąpić pracodawca, wystąpił Sąd Okręgowy w Toruniu. SO zapytał Sąd Najwyższy, czy na podstawie art. 97 par. 2 k.p. w zw. z par. 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie świadectwa pracy w ust. 6 pkt 11 świadectwa pracy należy podać informację o okresie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, świadczonej po 31 grudnia 2008 r., o której mowa w ustawie o emeryturach pomostowych (a więc z tzw. nowego wykazu). Drugi wariant, który przedstawił SO, polega na tym, że pracodawca ‒ zgodnie z dyrektywami sposobu wypełniania świadectwa pracy, umieszczonymi w załączniku do rozporządzenia ‒ może wskazać w świadectwie pracy jedynie okres zatrudnienia pracownika przypadający do 31 grudnia 2008 r. przy wykonywaniu prac, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (a wiec z tzw. starego wykazu).

SN we wspomnianej wyżej uchwale z 12 października 2023 r. uznał, że pracodawca nie ma obowiązku podania w świadectwie pracy informacji o wykonywaniu przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze świadczonej po 31 grudnia 2008 r. Opowiedział się zatem za wariantem drugim przedstawionym przez toruński SO. ©℗