Niedawno byłem kontrolowany przez PIP. Kontrolujący nie nałożył na mnie mandatu, więc bez czytania podpisałem protokół we wskazanych przez kontrolującego miejscach. Po kontroli okazało się jednak, że niektóre zapisy w protokole są niezgodne z rzeczywistością, według mojej oceny zawierają nieprawdziwe stwierdzenia. Czy mogę odwołać się od ustaleń zawartych w protokole kontroli?
W myśl art. 31 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy inspektor pracy zobowiązany jest do dokumentowania ustaleń kontroli w formie protokołu. W przypadku niestwierdzenia uchybień wynik kontroli może być udokumentowany w formie notatki urzędowej, która powinna zawierać zwięzły opis stanu faktycznego stwierdzonego w czasie kontroli. Notatkę urzędową podpisuje tylko inspektor pracy. Z kolei protokół podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz osoba lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany. Podmiotowi kontrolowanemu przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem, umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole.
Niezbędna dokumentacja
W judykaturze podkreśla się, że głównym zadaniem protokołu kontroli jest dokumentacja przebiegu kontroli. Nie będąc aktem z zakresu administracji publicznej, dotyczącym uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, protokół nie może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 sierpnia 2010 r., sygn. akt II FSK 1504/10, Lex nr 602144). Jednak taki stan rzeczy nie wyklucza możliwości jego podważenia. Podmiot kontrolowany ma bowiem możliwość zgłaszania umotywowanych zastrzeżeń do protokołu, składania dodatkowych wyjaśnień albo też skorzystania z prawa odmowy podpisania protokołu (J. Jagielski, „Kontrola administracji publicznej”, Warszawa 2012, s. 66‒69). Prawo składania zastrzeżeń jest prawem niezależnym od prawa odmowy podpisania protokołu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 29 listopada 2018 r., sygn. akt III SA/Wr 306/18, LEX nr 2593310). W razie zgłoszenia zastrzeżeń inspektor pracy przeprowadzający kontrolę zobowiązany jest je zbadać, a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń ‒ zmienić lub uzupełnić odpowiednią część protokołu.
Należy także wskazać, że odmowa podpisania protokołu przez osobę lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany nie stanowi przeszkody do zastosowania przez inspektora pracy stosownych środków prawnych przewidzianych ustawą. Mimo braku podpisu inspektor może wszcząć postępowanie w sprawach o wykroczenia oraz skierować do podmiotu kontrolowanego wystąpienie lub decyzję administracyjną (nakaz).
W odpowiedniej rubryce
W interesie kontrolowanego nie leży zatem odmowa podpisania protokołu. Takie zachowanie w żaden sposób nie polepsza jego sytuacji, ponieważ nie blokuje dalszych działań kontrolującego. Zdecydowanie korzystniejszym rozwiązaniem jest złożenie podpisu, ale tylko w rubryce potwierdzającej otrzymanie protokołu kontroli. Z kolei złożenie podpisu w punkcie, w którym kontrolowany rezygnuje z prawa złożenia zastrzeżeń, nie zawsze jest dla niego korzystne. Niepodpisanie tego punktu nie powoduje bowiem negatywnych konsekwencji dla kontrolowanego, a pozwoli mu na analizę zapisów zawartych w protokole na chłodno, bez stresu i napięcia towarzyszącego kontroli. Okres siedmiu dni pozwoli na przeczytanie i sporządzenie zastrzeżeń w razie sprzeczności ustaleń zawartych w protokole ze stanem faktycznym.
Trzeba dodać, że zastrzeżenia nie wymagają opłat, nie muszą być dokonane w żadnej specjalnej formie, nie są wymagane podstawy prawne itd. Wystarczy, jeśli z pisma będzie wynikało, z którymi zapisami kontrolowany się nie zgadza i dlaczego. Należy podkreślić, że to jest jedyny moment kwestionowania i negowania zapisów zawartych w protokole kontroli. Upływ siedmiu dni lub wcześniejsze podpisanie protokołu bez zastrzeżeń zamknie drogę kwestionowania zapisów w nim zawartych. Na etapie odwołania od decyzji wydanej przez inspektora pracy czy też w ramach postępowania przed sądem karnym w sprawie o wykroczenia przeciwko prawom pracownika jest już zdecydowanie za późno. Termin na wniesienie zastrzeżeń upłynął, co w konsekwencji oznacza, że pracodawca zgadza się z tym, co zostało zawarte w protokole. Trzeba jednak zaznaczyć, że kontrolujący nadal może nie zgadzać się z wydanymi środkami prawnymi przez inspektora pracy, tj. decyzją i wystąpieniem.
Zatem odmowa podpisania protokołu kontroli przez kontrolującego nie będzie skutkować nałożeniem na niego przez kontrolującego sankcji, ale także nie spowoduje zawieszenia czy umorzenia postępowania. Pozostanie bez wpływu na dalszy tok postępowania.
Podstawa prawna
•art. 31 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1251)
