Ustalenie ojcostwa. Jeżeli dziecko pochodzi ze związku małżeńskiego, ojciec dziecka nabywa władzę rodzicielską z chwilą urodzenia się dziecka. Inaczej jest w przypadku dziecka pozamałżeńskiego - matka posiada władzę rodzicielską od dnia narodzin dziecka, natomiast ojciec od momentu ustalenia ojcostwa.
Pierwszym rodzajem ustalenia ojcostwa jest uznanie ojcostwa, kiedy mężczyzna oświadcza w urzędzie cywilnym, że jest ojcem dziecka, a matka potwierdza ten fakt najpóźniej w ciągu 3 miesięcy od momentu złożenia oświadczenia przez mężczyznę. Uznanie ojcostwa nie może jednak nastąpić, jeżeli zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki lub gdy toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa. Drugim sposobem na ustalenie ojcostwa jest bowiem orzeczenie sądu - jeśli mężczyzna nie chce uznać dziecka, ustalenie ojcostwa następuje przed sądem opiekuńczym.
Uznanie ojcostwa i wpisanie nazwiska mężczyzny w akcie urodzenia dziecka daje ojcu pełnię władzy rodzicielskiej, która wiąże się z szeregiem prawa i obowiązków. I tak z jednej strony ojciec ma prawo do kontaktów z dzieckiem, ale z drugiej strony jest zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka. Zobacz, kiedy można ograniczyć władzę rodzicielską>> Ponadto mężczyzna ma prawo do szeregu świadczeń i uprawnień pracowniczych.
500 plus. Do świadczeń, jakie może otrzymać ojciec dziecka, należy świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł miesięcznie na każde drugie i kolejne dziecko, przyznawane w ramach programu "Rodzina 500 plus". Wsparcie jest wypłacane także na pierwsze dziecko, jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 800 zł miesięcznie. Natomiast w przypadku rodziny wychowującej dziecko niepełnosprawne, świadczenie przysługuje, o ile dochód na jednego członka nie przekroczy 1200 zł na miesiąc.
W przypadku rodziców po rozwodzie, świadczenie przysługuje rodzicowi, który mieszka z dzieckiem i na którego utrzymaniu dziecko się znajduje. Natomiast, jeśli rodzic znowu zawrze związek małżeński, to do składu rodziny wliczane będą wszystkie dzieci - z poprzednich związków i dzieci wspólne. W sytuacji, gdy sąd orzekł opiekę naprzemienną nad dzieckiem, wlicza się je do rodzin obydwojga rodziców, a świadczenie wychowawcze przysługuje każdemu z rodziców na to dziecko odpowiednio w okresie, gdy jest nad nim sprawowana opieka.
Także samotny ojciec może starać się o 500 zł, o ile ma zasądzone alimenty. Więcej na ten temat czytaj tutaj>> Poza 500 plus i alimentami, samotny ojciec może się starać także między innymi o zasiłek rodzinny. Szczegółów dowiesz się z naszej galerii:
Urlop ojcowski. Z kolei jednym z przywilejów ojca-pracownika jest urlop ojcowski, przysługujący mężczyźnie w wymiarze do dwóch tygodni. Musi być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Ojcowska opieka nad dzieckiem jest w pełni płatna - pracownik otrzymuje wtedy 100 proc. swojego normalnego wynagrodzenia.
Długość urlopu ojcowskiego nie zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie - także w przypadku urodzenia na przykład bliźniaków wynosi 14 dni kalendarzowych. Urlop można przy tym wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień.
Przy czym prawo do urlopu ojcowskiego nie zależy od uprawnień matki, w związku w tym przysługuje także w sytuacji, gdy matka nie korzysta z urlopów związanych z urodzeniem dziecka - na przykład nie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę.
Urlop tacierzyński. Ojciec może skorzystać jeszcze z urlopu tacierzyńskiego, ale jest już powiązany z uprawnieniami matki, bowiem stanowi w istocie część urlopu macierzyńskiego.
Jednym z warunków udzielenia urlopu tacierzyńskiego jest więc rezygnacja w części z urlopu macierzyńskiego przez matkę dziecka - jeśli kobieta się na to nie zdecyduje, ojciec nie może skorzystać z urlopu tacierzyńskiego. A zatem wymiar urlopu tacierzyńskiego jest uzależniony od tego, jak długo matka zostanie na macierzyńskim. Obowiązkowo matka dziecka musi wykorzystać po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Jeśli po tym czasie zdecyduje się wrócić do pracy, to ojciec dziecka będzie mógł wykorzystać 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka. Wymiar urlopu macierzyńskiego zależy bowiem do liczby urodzonych dzieci - tutaj dowiesz się więcej>>
Prawo do urlopu macierzyńskiego ojciec nabywa także wtedy, gdy matka dziecka wymaga opieki szpitalnej, co uniemożliwia jej sprawowanie opieki nad dzieckiem. Ojciec zastępuje wtedy matkę, ale wcześniej powinna ona wykorzystać co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego. Także w razie śmierci matki w trakcie urlopu macierzyńskiego, ojcu przysługuje prawo do niewykorzystanej części urlopu.
Urlopu tacierzyńskiego udziela się w terminie przypadającym bezpośrednio po przerwanym urlopie macierzyńskim matki. Urlopu tacierzyńskiego nie dzieli się na części, a ojciec-pracownik otrzyma za ten okres zasiłek macierzyński.
Zwolnienia na dziecko. Pracownikowi przysługują też dni wolne na dziecko - najpierw ojciec może otrzymać urlop okolicznościowy, czyli 2 dni wolne z okazji urodzenia się dziecka.
Rodzice mają także prawo do 2 dni wolnych w ciągu roku kalendarzowego na dziecko w wieku do 14 lat, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia i niezależnie od indywidualnego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Uprawnienie to przysługuje bez względu na rodzaj umowy o pracę czy wymiar czasu pracy - także wtedy, gdy tylko matka lub ojciec jest zatrudniony. Jednak matka i ojciec nie mogą korzystać z wolnego w tym samym terminie, ale mogą je wykorzystać jednorazowo lub każde z nich po jednym dniu.
Rodzice mogą także otrzymać zwolnienie z pracy, aby sprawować osobistą opiekę nad chorym dzieckiem. Jeżeli nie ukończyło ono jeszcze 14 lat, pracownik ma prawo do 60 dni na opiekę w ciągu roku. Tylko 14 dni dostanie, jeśli dziecko jest starsze i pozostaje nadal we wspólnym gospodarstwie domowym z opiekunem. Oprócz zwolnienia z pracy rodzic może też liczyć na zasiłek opiekuńczy z ZUS. Komu przysługuje i ile wynosi zasiłek opiekuńczy, dowiesz się tutaj>>