Dni wolne na opiekę nad dzieckiem 2025. Termin mija 31 grudnia, niewykorzystane przepadają

Zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem — komu przysługuje i jak z niego korzystać?

Zwolnienie od pracy, potocznie nazywane „opieką na dziecko”, to jedno z najczęściej wykorzystywanych uprawnień rodzicielskich w Kodeksie pracy. Przysługuje rodzicom wychowującym zdrowe dziecko do 14. roku życia, a jego celem jest umożliwienie im sprawowania krótkotrwałej opieki bez konieczności sięgania po zasiłek chorobowy. Jeżeli jednak dziecko zachoruje — wówczas rodzic otrzymuje zasiłek opiekuńczy na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej.

Na czym polega zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy?

Zgodnie z art. 188 § 1 Kodeksu pracy, pracownik wychowujący przynajmniej jedno dziecko do 14 lat ma prawo do:

• 2 dni zwolnienia od pracy, albo
• 16 godzin zwolnienia od pracy

- w każdym roku kalendarzowym.

Co ważne, pracownik sam decyduje, w jakiej formie chce korzystać z uprawnienia. Zwolnienie można wykorzystywać łącznie, jednorazowo lub w częściach, np. godzinowo przez kilka kolejnych dni. Przepisy nie przewidują żadnego limitu liczby wniosków.

Jeśli pracownik podejmie zatrudnienie w trakcie roku kalendarzowego (np. w grudniu) i u poprzedniego pracodawcy nie korzystał ze zwolnienia na opiekę nad dzieckiem albo wcześniej w ogóle nie był zatrudniony, zachowuje prawo do pełnego limitu — 2 dni lub 16 godzin.

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem a rodzaj umowy — jakie są zasady dla różnych form zatrudnienia?

Prawo do zwolnienia od pracy przysługuje niezależnie od:

• stażu pracy,
• wymiaru etatu,
• rodzaju umowy (umowa na czas określony, nieokreślony, okres próbny, powołanie, wybór, mianowanie, spółdzielcza umowa o pracę).

Oznacza to, że z uprawnienia skorzysta pracownik pełnoetatowy, jak i osoba zatrudniona np. na 1/2 czy 1/4 etatu.

Ile dni wolnych na opiekę przysługuje obojgu rodzicom? Kluczowa zasada podziału uprawnienia

Dwa dni lub 16 godzin zwolnienia nie przysługują każdemu z rodziców oddzielnie. Limit jest wspólny dla obojga rodziców lub opiekunów prawnych w danym roku kalendarzowym. Mogą podzielić się uprawnieniem według potrzeb, ale ważne jest, że:

• sposób wykorzystania zwolnienia (w dniach lub w godzinach) określony przez pierwszego rodzica wiąże drugiego,
• nie można jednocześnie korzystać z różnych form (np. jednego dnia i kilku godzin).

Jak złożyć wniosek o dzień wolny na opiekę nad dzieckiem i kiedy podjąć decyzję o formie zwolnienia?

Pierwszy wniosek składany w danym roku przesądza o tym, czy pracownik wykorzystuje uprawnienie w godzinach, czy w dniach.

Wniosek można złożyć:

• papierowo,
• elektronicznie,
• przez system kadrowo-płacowy, jeśli pracodawca takie rozwiązanie stosuje.

To pracownik wskazuje termin wolnego, ale powinien uwzględnić potrzeby organizacyjne pracodawcy.

Jak oblicza się zwolnienie na opiekę u pracownika zatrudnionego na część etatu?

W przypadku pracowników niepełnoetatowych limit 16 godzin ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, a niepełne godziny zaokrągla się w górę.

Przykłady:

• 1/2 etatu → 8 godzin zwolnienia
• 1/4 etatu → 4 godziny (16 × 1/4 = 4)
• 3/4 etatu → 12 godzin

Czy liczba dzieci ma wpływ na liczbę dni wolnych na opiekę?

Nie. Zwolnienie od pracy na dziecko przysługuje niezależnie od liczby dzieci. Rodzic wychowujący jedno, dwoje czy troje dzieci ma w sumie: 2 dni, albo 16 godzin w danym roku kalendarzowym.

Do kiedy można wykorzystać dni wolne na dziecko i co dzieje się z niewykorzystanym limitem?

Zwolnienie musi zostać wykorzystane do 31 grudnia danego roku. Niewykorzystane dni czy godziny przepadają i nie przechodzą na kolejny rok. Rodzic może łączyć opiekę nad dzieckiem z innymi uprawnieniami, np. z urlopem ojcowskim lub wypoczynkowym.

Wynagrodzenie za opiekę nad dzieckiem — ile otrzymuje pracownik?

Za czas korzystania ze zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem pracownik otrzymuje wynagrodzenie, które obliczane jest tak jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Oznacza to pełne zachowanie prawa do pensji za czas nieobecności.

Podsumowanie: zwolnienie na dziecko — proste zasady i ważne uprawnienie dla rodziców

Zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem to jedno z kluczowych uprawnień dla rodziców, gwarantowanych przez Kodeks pracy. Przysługuje bez względu na liczbę dzieci czy rodzaj umowy, a jego elastyczny charakter (dni lub godziny) pozwala dostosować formę wolnego do indywidualnych potrzeb rodzinnych. Kluczowe jest jedynie świadome zarządzanie limitem oraz właściwe określenie formy zwolnienia w pierwszym wniosku w danym roku.

Wzór wniosku o zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem