Urlop dla rodziców wcześniaków. Trzeba pilnować terminów, aby go nie stracić

Pracownica, która złożyła wniosek o urlop rodzicielski w terminie 21 dni po porodzie, nie będzie musiała go wycofywać. Powinna jednak pamiętać o tym, że gdyby chciała skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, musi złożyć wniosek o ten urlop nie później niż 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego. Wtedy rozpoczęcie urlopu rodzicielskiego przesunie się automatycznie i urlop ten rozpocznie się po zakończonym już uzupełniającym urlopie macierzyńskim.

Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru. Natomiast zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70 proc. podstawy wymiaru.

W przypadku złożenia do 21. dnia po porodzie wniosku o urlop rodzicielski lub wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i pełny przysługujący matce dziecka okres urlopu rodzicielskiego, wówczas zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wynosi 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Podsumujmy: jeżeli pracownica chce mieć uśredniony zasiłek macierzyński w wysokości 81,5 proc., musi złożyć wniosek o urlop rodzicielski w terminie 21 dni od dnia porodu, a następnie w terminie 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego złożyć wniosek o uzupełniający urlop macierzyński, za który otrzyma zasiłek w wysokości 100 proc.

Zasadniczo kodeks pracy nie przewiduje możliwości zawieszenia urlopu macierzyńskiego. Wyjątek od zasady nieprzerwanego korzystania z urlopu macierzyńskiego wprowadza jednak art. 181 kodeksu pracy, który stanowi, że w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie osiem tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Może się zdarzyć, że dziecko z uwagi na stan zdrowia jest hospitalizowane po upływie ósmego tygodnia od dnia porodu. Wówczas matka dziecka nie może sprawować bezpośrednio opieki nad tym dzieckiem.

Właśnie w takim przypadku stosuje się art. 181 k.p. Na jego podstawie może nastąpić okres przerwy w korzystaniu z urlopu macierzyńskiego, ale tylko w przypadku, gdy są spełnione łącznie dwa warunki:

• stan zdrowia dziecka wymaga opieki szpitalnej,
• pracownica wykorzystała po porodzie co najmniej osiem tygodni urlopu macierzyńskiego.

Jeżeli pracownica zdecyduje się przerwać urlop macierzyński, do wniosku w tej sprawie powinna dołączyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające okres przebywania dziecka w szpitalu. Pracodawca nie może odmówić zgody na przerwanie urlopu macierzyńskiego. Jednakże przerwa w korzystaniu z tego urlopu nie powinna trwać dłużej niż pobyt dziecka w szpitalu. A zatem po opuszczeniu przez dziecko szpitala pracownica wykorzystuje pozostałą część urlopu.

Jeżeli pracownica, która przerwała urlop macierzyński, a zatem zawiesiła swoje prawo do zasiłku macierzyńskiego, otrzyma zaświadczenie lekarskie stwierdzające konieczność zapewnienia opieki dziecku przebywającemu w szpitalu, to za ten okres przysługuje jej zasiłek opiekuńczy na ogólnych zasadach (określonych w odrębnych względem kodeksu pracy przepisach o świadczeniach pieniężnych z tytułu choroby i macierzyństwa).

Zawieszenie urlopu macierzyńskiego nie ma wpływu na prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Pracownicy będący rodzicami, którzy korzystają obecnie z urlopu rodzicielskiego, pomimo wcześniejszych hospitalizacji dziecka, nie będą mieli prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Urlop ten jest bowiem bezpośrednio związany z urlopem macierzyńskim, a nie z urlopem rodzicielskim.

Pracownicy będący rodzicami, których dziecko urodziło się przedwcześnie lub wymagało długotrwałej hospitalizacji, mają prawo do urlopu macierzyńskiego, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, a następnie do urlopu rodzicielskiego. Uzupełniający urlop macierzyński nie wpływa negatywnie na żaden inny urlop związany z rodzicielstwem, w tym na wydłużenie urlopu rodzicielskiego na podstawie ustawy „Za życiem”.

Tak. W związku z nowelizacją rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie dokumentacji pracowniczej (Dz.U. poz. 335) pracodawcy będą musieli przechowywać w aktach osobowych pracownika, w części B, oświadczenia lub dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym dokumenty związane z ubieganiem się i korzystaniem przez pracownika z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu ojcowskiego lub urlopu wychowawczego. Rozporządzenie weszło w życie 19 marca 2025 r.

Osoby pobierające zasiłek macierzyński podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Składki na te ubezpieczenia finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Oznacza to, że za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego (również za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego) pracodawca nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne. Jest on natomiast zobowiązany do sporządzenia i złożenia dokumentów rozliczeniowych z wyszczególnieniem należnych składek.

Przesłanki nabycia prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego zostały określone w kodeksie pracy. Natomiast zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780, z późn. zm.) zasiłek macierzyński przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa (ubezpieczeniem chorobowym). Zasiłek ten jest wypłacany przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy m.in. jako okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Na stronie internetowej ZUS w zakładce „Bieżące wyjaśnienia komórek merytorycznych Zakładu” znajdują się szczegółowe informacje dotyczące zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

©℗