W związku z zawirowaniami spowodowanymi wejściem na początku roku w życie przepisów Polskiego Ładu pracownicy Zespołu Ekonomicznej Obsługi Szkół i Przedszkoli pracowali w nadgodzinach. Za ciężką pracę otrzymali dodatek specjalny. Czy w ich przypadku należy naliczyć nadgodziny, skoro wypłacony im został dodatek?

Wypłata pracownikom samorządowym dodatku specjalnego nie blokuje naliczenia nadgodzin. Przeciwnie pracodawca w związku z obowiązującym pracowników limitem czasu pracy w nadgodzinach musi go rejestrować, gdyż zgodnie z art. 42 ust. 4 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.) takiemu pracownikowi za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje, według jego wyboru, wynagrodzenie albo czas wolny w tym samym wymiarze. I tak wynagrodzenie pieniężne obejmuje wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania oraz dodatkowe stałe składniki, np. dodatek za staż pracy, funkcyjny czy stałą premię regulaminową. Chodzi tu więc o normalne wynagrodzenie, czyli takie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, w skład którego wchodzą – oprócz wynagrodzenia zasadniczego – także dodatkowe składniki wynagrodzenia o stałym charakterze. Pracownikowi samorządowemu wykonującemu pracę w godzinach nadliczbowych na polecenie przełożonego co do zasady nie przysługują natomiast dodatki – ani 50-proc., ani 100-proc. za godziny nadliczbowe, o których mowa w art. 1511 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
Z kolei czas wolny może być udzielony na wniosek pracownika w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu. Wówczas pracodawca za jedną godzinę nadliczbową udziela jednej godziny wolnej. Co do zasady oddanie czasu wolnego powinno nastąpić do końca danego okresu rozliczeniowego, a jedynie na wniosek pracownika może to nastąpić w okresie przypadającym przed urlopem wypoczynkowym lub po nim. Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych czasem wolnym od pracy nie może jednocześnie obniżać należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę w danym miesiącu. Jak już wspomniano, godziny pracy nadliczbowej zrekompensowane czasem wolnym są wliczane do rocznego limitu godzin nadliczbowych.
Wskazać należy, że zgodnie z art. 42 ust. 2 u.p.s. przesłanką polecenia pracy w godzinach nadliczbowych są potrzeby jednostki samorządowej, które nie muszą mieć charakteru szczególnych potrzeb, jak ma to miejsce w przypadku zlecania pracy w godzinach nadliczbowych na gruncie przepisów kodeksu pracy. Oznacza to, że przyczyną zlecenia pracy w godzinach nadliczbowych mogą być również zwykłe przewidywalne potrzeby jednostki.
Jeżeli chodzi o dodatek specjalny, to przysługuje on nie za pracę poza normalnymi godzinami, ale za przydzielenie dodatkowych obowiązków, które nie tylko mogą być wykonywane w ramach zwykłych godzin pracy, lecz także po godzinach. Jeżeli więc pracownik wybrał czas wolny jako rekompensatę za pracę w nadgodzinach, to należy mu ten czas udzielić, ale za te godziny nie otrzyma już wynagrodzenia.
Podsumowanie: Pracownikowi samorządowemu przysługuje za pracę w nadgodzinach czas wolny lub wynagrodzenie. Przyznanie dodatku specjalnego nie wyłącza tych uprawnień. ©℗
Podstawa prawna
art. 42 ust. 2 i 4, art. 36 ust. 5 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 1511 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162).
Nowo wybrany burmistrz zamierza powołać na swojego zastępcę dotychczasową kierownik wydziału księgowości i budżetu urzędu miasta. Osoba ta na obu stanowiskach będzie zatrudniona na część etatu. Czy są jakieś regulacje, które zabraniają łączenia tych stanowisk?
Obowiązujące przepisy wprost nie zakazują łączenia tych stanowisk. Niemniej okolicznością, która może komplikować powierzenie jednej osobie tych dwóch etatów, jest to, że miałaby ona dwóch zwierzchników: jako naczelnik wydziału księgowości i budżetu urzędu miasta byłaby podporządkowana skarbnikowi, a z racji pełnienia funkcji zastępcy burmistrza – włodarzowi. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że różna byłaby podstawa nawiązania stosunku pracy. W przypadku zastępcy burmistrza byłoby to powołanie, a naczelnika wydziału umowa o pracę. Należy jednak pamiętać o art. 30 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych. Zgodnie z nim pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, nie może wykonywać zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy. Dodatkowo należy zauważyć, że w myśl art. 27 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym funkcji wójta oraz jego zastępcy nie można łączyć z:
  • funkcją wójta lub jego zastępcy w innej gminie,
  • członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, w tym w gminie, w której jest wójtem lub zastępcą wójta,
  • zatrudnieniem w administracji rządowej,
  • mandatem posła lub senatora.
Podsumowanie: Przepisy nie zakazują wprost łączenia funkcji zastępcy wójta ze stanowiskiem naczelnika wydziału księgowości i bud żetu urzędu miast, o ile w danym przypadku nie zachodzi konflikt interesów. ©℗
Podstawa prawna
art. 30 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 27 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
Gminny ośrodek pomocy społecznej szuka osoby do pracy na stanowisku inspektora ochrony danych osobowych. Do ośrodka wpłynęła tylko jedna oferta. Problem w tym, że kandydatka jest córką kierownika. Czy istnieją jakieś przepisy zabraniające jej zatrudnienia?
Córka kierownika gminnego ośrodka pomocy społecznej nie może być zatrudniona na stanowisko inspektora ochrony danych osobowych. Na mocy art. 38 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: RODO) inspektor ochrony danych bezpośrednio podlega najwyższemu kierownictwu administratora lub podmiotu przetwarzającego. To oznacza, że w tym przypadku będzie miał zastosowanie zakaz z art. 26 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.). Zgodnie z tym przepisem małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli nie mogą być zatrudnieni w jednostkach, o których mowa w art. 2 u.p.s., jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej. Artykuł 2 u.p.s. w katalogu podmiotów wymienia m.in. samorządowe jednostki budżetowe. Jedną z nich jest gminny ośrodek pomocy społecznej. Dlatego do pracowników stosuje się przepis u.p.s. Niewątpliwie ojciec i córka pozostają w stopniu pokrewieństwa pierwszego stopnia.
Aby zakaz, o którym mowa w art. 26 u.p.s., obowiązywał, musi jednak dojść do sytuacji, w której między członkami rodziny zachodzi stosunek bezpośredniej podległości służbowej. Bezpośrednia podległość służbowa oznacza sytuację, w której brak jest jakiegokolwiek pośredniego szczebla organizacyjnego (stanowiska służbowego) między pracownikami. O tym, że dany pracownik jest bezpośrednio podległy danemu przełożonemu, świadczy to, że ten przełożony decyduje na bieżąco – w ramach swoich standardowych obowiązków – o zakresie pracy podwładnego pracownika. Artykuł 38 ust. 3 RODO bezpośrednie podporządkowanie wyznacza jako warunek zatrudnienia inspektora ochrony danych osobowych. Nie ma zatem prawnych możliwości stworzenia pośredniej podległości służbowej. A tym samym wyłączenie zakazu z art. 26 u.p.s.
Podsumowanie: Ojciec i córka nie mogą pracować w tej samej jednostce samorządowej, gdy przepis szczególny wymaga istnienia między nimi stosunku bezpośredniej podległości służbowej. ©℗
Podstawa prawna
art. 2, art. 26 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 38 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.Urz. UE z 2016 r. L 119, s. 1)
Radni postanowili znacznie zredukować liczbę strażników miejskich. Czy zwalnianym z pracy funkcjonariuszom należy wypłacić odprawę?
Jeżeli w jednostce jest zatrudnionych co najmniej 20 funkcjonariuszy, to zwalnianym pracownikom przysługuje odprawa. Jej wysokość jest uzależniona od zakładowego stażu pracy. Zgodnie z art. 32 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych w sprawach dotyczących strażników, a nieuregulowanych w ustawie, zastosowanie mają przepisy o pracownikach samorządowych. Z kolei pracodawcy samorządowi zatrudniający co najmniej 20 pracowników są zobowiązani do stosowania przepisów zawartych w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej: u.z.g.). Regulacje zawarte w u.z.g. odnoszą się do sytuacji, w których zachodzi konieczność rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych (art. 8 ust. 1 u.z.g.) lub indywidualnych (art. 10 ust. 1 u.z.g.), jeżeli ich przyczyna leży po stronie pracodawcy. Wówczas zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 u.z.g. pracownikowi przysługuje odprawa w wysokości:
  • jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
  • dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
  • trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Warto dodać, że w myśl art. 8 ust. 4 u.z.g. wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Podsumowanie: Zwalnianym funkcjonariuszom należy się odprawa ekonomiczna, jeżeli jednostka straży miejskiej zatrudnia co najmniej 20 pracowników. Wysokość tego świadczenia jest uzależniona od zakładowego stażu pracy. ©℗
Podstawa prawna
art. 32 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1763)
art. 8 i art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1608)
Pracownica zatrudniona na umowę o pracę na czas nieokreślony w wydziale księgowości urzędu gminy została powołana na stanowisko skarbnika. Jakim dokumentem należy dokonać zwiększenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego?
W przypadku powołania na stanowisko osoby zatrudnionej w tej samej jednostce następuje przekształcenie dotychczasowego stosunku pracy w stosunek pracy na podstawie powołania. Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu na wniosek wójta, należy do wyłącznej właściwości rady gminy. Pracownikami samorządowymi zatrudnianymi w urzędzie gminy na podstawie powołania są zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz skarbnik gminy. Uchwała rady gminy jest w tym zakresie źródłem stosunku pracy z powołania.
Nawiązanie każdego stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika, przy czym w przypadku powołania nawiązuje się go w terminie określonym w powołaniu, a jeżeli termin ten nie został określony, to w dniu doręczenia powołania. Co ważne, powołanie nie wymaga zawarcia umowy o pracę. Potwierdza to orzecznictwo, wskazując, że uchwała rady gminy o powołanie na stanowisko sekretarza gminy jest źródłem stosunku pracy z powołania. Nie wymaga więc uzupełnienia w postaci dokonania przez wójta czynności nawiązania stosunku pracy w drodze umowy o pracę (wyrok NSA z 3 grudnia 2003 r., sygn. akt II SA 778/03).
Stosunek pracy z powołania może powstać także jako skutek ustawowego przekształcenia stosunku umownego. W przypadku powołania na stanowisko osoby zatrudnionej w tej samej jednostce następuje przekształcenie dotychczasowego kontraktu w stosunek pracy na podstawie powołania. Podstawa prawna stosunku pracy zostaje zmieniona zgodnie z wolą stron. Dokumentem, na podstawie którego nawiązuje się ten rodzaj stosunku pracy, jest akt powołania sporządzony na piśmie. Warunki zatrudnienia powinny zostać ustalone w jego treści w tym wynagrodzenie.
Podsumowanie: Dokumentem określającym wysokość wynagrodzenia skarbnika jest akt powołania na to stanowisko. ©℗
Podstawa prawna
art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art 682 par. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
Polski Ład. Logo / Dziennik Gazeta Prawna