Izabela Nowacka, ekspert od wynagrodzeń
TEMAT: Zmiany w PIT
PROBLEM: W jaki sposób wyliczyć zaliczkę na podatek, gdy w jednym miesiącu jest kilka wypłat
Pracodawcy, u których wynagrodzenia są płatne z dołu, za grudzień wypłacą je normalnie, czyli najpóźniej 31 grudnia. W konsekwencji nowe regulacje jeszcze nie obejmą list płac za ostatni miesiąc tego roku. Co innego, gdy pensje są wypłacane z przesunięciem, a więc np. w 5. czy 10. dniu miesiąca następnego po miesiącu, za jaki przysługują. Wówczas wynagrodzenia za grudzień 2021 r. zostaną wypłacone już w styczniu 2022 r., a więc już pod rządami Polskiego Ładu.
Przychodami u osób fizycznych są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Zatem przychód powstaje kasowo, a więc dopiero w chwili otrzymania/postawienia do dyspozycji. Wynagrodzenia otrzymane przez pracowników w styczniu 2022 r. będą ich przychodem styczniowym. Za tym idzie obowiązek rozliczenia takiej wypłaty już zgodnie z nowymi przepisami.
Nowe zasady
Sposób obliczania zaliczek począwszy od 1 stycznia 2022 r. jest następujący. Zaliczki miesięczne za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą:
1) za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy nie przekroczył kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali – 17 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu;
2) za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali – 17 proc. od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczyła tej kwoty, i 32 proc. od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali;
3) za miesiące następujące po miesiącu, o którym mowa w pkt 2 – 32 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu.
Za dochód uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody w rozumieniu art. 12 ustawy o PIT oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu kosztów uzyskania w wysokości określonej w art. 22 ust. 2 pkt 1 (250 zł/300 zł) albo 3 lub w ust. 9 pkt 1–3 ustawy o PIT (50 proc. – twórcze) oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenie społeczne, finansowanych przez ubezpieczonego.
Dalej, co ważne, za miesiące, w których podatnik uzyskał w tym zakładzie pracy, przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5701 zł do 11 141 zł, które podlegają opodatkowaniu według progresji (skali podatkowej), płatnik pomniejsza dochód o kwotę ulgi dla pracowników, w wysokości obliczonej według wzoru:
1) (A × 6,68 proc. – 380,50 zł): 0,17 – dla A wynoszącego co najmniej 5701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8549 zł,
2) (A × (–7,35 proc.) + 819,08 zł): 0,17 – dla A wyższego od 8549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11 141 zł.
Przy czym A oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, które podlegają opodatkowaniu zgodnie z tabelą skali podatkowej (zasady ogólne).
Jeżeli podatnik złoży sporządzony na piśmie wniosek o niepomniejszanie dochodu o kwotę ulgi dla pracowników, płatnik nie pomniejsza dochodu – najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek (dokument ten składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego). Należy jednak zaznaczyć, że płatnik stosuje ulgę z ustawy i nie potrzebuje do tego wniosku pracownika. Wniosek jest wymagany tylko wtedy, gdy pracownik nie chce z niej skorzystać. W trakcie roku ulga jest naliczana lub nie w zależności od wysokości łącznego miesięcznego przychodu. Może być więc tak, że prawo do ulgi powstanie np. tylko w jednym lub kilku miesiącach w roku, kiedy pracownik uzyska jakiś dodatkowy przychód, np. trzynastkę, nagrodę jubileuszową, odprawę, premię, nagrodę. Generalnie bowiem prawo do ulgi jest związane z uzyskaniem przychodu mieszczącego się w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie. W stosunku miesięcznym są to przychody między 5701 zł a 11 141 zł. Może więc wystąpić sytuacja, w której w trakcie roku w danym miesiącu/miesiącach pracownikowi zostanie odliczona kwota ulgi, choć roczny przychód nie osiągnie dolnego progu 68 412 zł. W związku z tym podatek będzie do skorygowania w zeznaniu rocznym. Aby tego uniknąć, pracownik może złożyć wniosek o pominięcie ulgi.
Zaliczkę obliczoną w powyższy sposób zmniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru (PIT-2), w którym stwierdzi, że:
1) nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;
2) nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
3) nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 (działalność gospodarcza);
4) nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
5) ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.
Składka zdrowotna już nie będzie podlegała odliczeniu od zaliczki na podatek.
Po zsumowaniu pułap osiągnięty
W praktyce może dojść do sytuacji, gdy w jednym miesiącu pojawią się dwie wypłaty, ale w różnych terminach, przy czym pierwsza wypłata będzie niższa niż 5701 zł, ale po zsumowaniu z drugą pułap przychodu zostanie osiągnięty. W takim przypadku pierwszą płatność należy obliczyć bez ulgi. Natomiast przy rozliczaniu drugiego wynagrodzenia należy ulgę zastosować, ale do całego przychodu – obliczyć podatek od łącznego dochodu i pomniejszyć go o poprzednio pobraną zaliczkę. [przykład] ©℗

przykład

Trzynastka za ubiegły rok
Pracownik otrzyma 10 stycznia 2022 r. wynagrodzenie i dodatek stażowy za grudzień 2021 r. w wysokości odpowiednio 3950 zł i 395 zł, a 31 stycznia 2022 r. – trzynastkę za 2021 r. naliczoną w kwocie 4150 zł. Wszystkie składniki stanowią przychód stycznia 2022 r. Za styczeń, poza standardowym kompletem dokumentów do ZUS, pracodawca musi złożyć raport ZUS RPA z trzynastką wypłaconą w innym roku niż ten, za który przysługiwała.
Lista płac nr 1 na styczeń 2022 r.
Pozycja Składniki Działanie Kwota
1. Wynagrodzenie za pracę Dodatek stażowy 3950 zł395 zł
2. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne Suma z poz. 1 4345 zł
3. Składki społeczne finansowane przez pracownika Poz. 2 x 13,71 proc. 595,70 zł
4. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej Poz. 2 – poz. 3 3749,30 zł
5. Składka zdrowotna do ZUS Poz. 4 x 9 proc. 337,44 zł
6. Przychód Suma z poz. 1 4345 zł
7. Koszty uzyskania przychodów (KUP) 250 zł
8. Ulga dla klasy średniej -
9. Kwota zmniejszająca podatek 425 zł
10. Podstawa opodatkowania Poz. 6 – poz. 7 – poz. 3 3499 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych)
11. Zaliczka na podatek (Poz. 10 x 17 proc.) – poz. 9 170 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych)
12. Wynagrodzenie netto Poz. 1 – poz. 3 – poz. 5 – poz. 11 3241,86 zł
Lista płac nr 2 na styczeń 2022 r.
Pozycja Składniki Działanie Kwota
1. Trzynastka za 2021 r. 4150 zł
2. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne Poz. 1 4150 zł
3. Składki społeczne finansowane przez pracownika Poz. 2 x 13,71 proc. 568,96 zł
4. Podstawa wymiaru składki zdrowotnej Poz. 2 – poz. 3 3581,04 zł
5. Składka zdrowotna do ZUS Poz. 4 x 9 proc. 322,29 zł
6. Przychód Poz. 1 + poz. 1 z listy nr 1 8495 zł
7. Ulga dla klasy średniej (Poz. 6 × 6,68 proc. – 380,50 zł) : 0,17 1099,80 zł
8. Podstawa opodatkowania Poz. 6 – 250 zł (KUP) – (poz. 3 + poz. 3 z listy nr 1) – poz. 7 5981 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych)
9. Zaliczka na podatek:a) od całego dochodub) po odliczeniu zaliczki pobranej z poz. 11 listy nr 1 (Poz. 8 x 17 proc.) – 425 zł592 zł – 170 zł 592 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych)422 zł
10. Wynagrodzenie netto Poz. 1 – poz. 3 – poz. 5 – poz. 9b 2836,75 zł
Podstawa prawna
art. 11, art. 12 ust. 1, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105)
ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105)