Zajęcie wynagrodzenia przez komornika. Kiedy pracodawca przestaje przekazywać pieniądze wierzycielowi?

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia;
• w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia.

Potrącenia nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych – trzech piątych wynagrodzenia.

Przywołane wyżej przepisy określają więc zasady i granice dopuszczalnych potrąceń z wynagrodzenia pracowniczego. Jednocześnie trzeba podkreślić, że w przypadku potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych nie obowiązuje kwota wolna od potrąceń. Kwota wolna obowiązuje tylko w zakresie określonym art. 871 k.p. Zgodnie z nim wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Konieczny zwrot

Można powiedzieć, że rolę komornika wypełnia pracodawca. Zgodnie z art. 88 par. 1 k.p. potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca dokonuje również bez postępowania egzekucyjnego, z wyjątkiem przypadków gdy:

• świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych;
• wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.

Potrąceń tych pracodawca dokonuje na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego (art. 88 par. 2).

Powyższe przepisy umożliwiają więc dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia pracownika, o ile pracodawca dysponuje tytułem wykonawczym stwierdzającym należności alimentacyjne. Warto jednocześnie jeszcze raz podkreślić, że wspomniane potrącenia są realizowane bez zachowania kwoty wolnej.

W kontekście sygnalizowanych w pytaniu wątpliwości szczególnie pomocne może być stanowisko zawarte w jednym z komentarzy do art. 88 k.p. (J. Skoczyński [w:] „Kodeks pracy. Komentarz”, red. Z. Salwa, Warszawa 2008). Autor wskazuje, że „w art. 88 par. 1 wyłączona została możliwość dokonywania przez pracodawcę potrąceń w trybie pozaegzekucyjnym w sytuacjach wskazanych w tym przepisie. Z wykładni językowej tego przepisu wynika zatem, że w razie powstania jednej z sytuacji wymienionych w art. 88 par. 1 pracodawca jest zwolniony z obowiązku wykonywania w trybie pozaegzekucyjnym tytułu wykonawczego opiewającego na należności alimentacyjne. Pracodawca odmawia przyjęcia tytułu wykonawczego do wykonania, jeżeli jedna z sytuacji wymienionych w art. 88 par. 1 istnieje w chwili złożenia wniosku przez wierzyciela”. Autor dodaje, że „jeżeli natomiast jedna z sytuacji wymienionych w art. 88 par. 1 powstaje w trakcie dokonywania potrąceń przez pracodawcę, to pracodawca ma obowiązek zaprzestania potrąceń i zwrotu tytułu wykonawczego wierzycielowi. Przepisy art. 88 są przepisami szczególnymi (…). Muszą one być zatem wykładane ściśle, a nie rozszerzająco”.

W podanym w pytaniu stanie faktycznym istotne jest również to, że komornik sądowy dokonał niedawno zajęcia wynagrodzenia pracownika, któremu pracodawca potrącał dotychczas kwoty na realizację tytułu wykonawczego stwierdzającego należności alimentacyjne. Zajęcia zapewne dokonano z uwzględnieniem art. 881 kodeksu postępowania cywilnego. Wynika z niego m.in., że do egzekucji z wynagrodzenia za pracę komornik przystępuje przez jego zajęcie. Komornik zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Dotyczy to w szczególności wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy. Komornik wzywa pracodawcę, aby nie wypłacał dłużnikowi (poza częścią wolną od zajęcia) żadnego wynagrodzenia, lecz:

• przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie, albo
• przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.

Podsumowanie

Skoro w opisywanej sytuacji komornik sądowy zajął wynagrodzenie, to pracodawca musi realizować to zajęcie i przekazywać pieniądze komornikowi. Musi przestać potrącać należności alimentacyjne z wynagrodzenia pracownika i zwrócić tytuł wykonawczy wierzycielowi, czyli małżonce pracownika. ©℗