Zakaz prowadzenia firmy wyklucza z biznesu na lata. Kiedy grozi przedsiębiorcy?

Niewypłacalnym dłużnikiem jest ten, który utracił zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych albo którego zobowiązania przewyższają wartość majątku i stan ten utrzymuje się od ponad dwóch lat. Może się też zdarzyć, że zakaz zostanie orzeczony mimo terminowo zgłoszonego wniosku o ogłoszenie upadłości. Tak będzie, jeśli niewypłacalność była następstwem celowego działania lub rażącego niedbalstwa dłużnika lub jego reprezentantów.

Pozostałe podstawy orzeczenia zakazu odnoszą się do zdarzeń, które mają miejsce po ogłoszeniu upadłości.

Ważne! Na upadłym lub jego reprezentantach ciąży obowiązek wydania syndykowi majątku i dokumentacji upadłego. Niewywiązanie się z tego może skończyć się nałożeniem zakazu prowadzenia działalności.

Na ryzyko nałożenia takiej sankcji narażony jest również upadły, który ukrywa, niszczy lub obciąża majątek wchodzący w skład masy upadłości. W zasadzie niewykonanie jakiegokolwiek obowiązku ciążącego na upadłym z mocy ustawy, orzeczenia sądu lub sędziego komisarza może stanowić asumpt do orzeczenia zakazu. Zgodnie z prawem upadłościowym (art. 373 ust. 1 pkt 4 p.u.) zakazem może być również objęty upadły, który w inny sposób utrudniał postępowanie upadłościowe. Przykładem takiego zachowania jest namawianie osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie do odmowy współpracy z syndykiem.

Szczególną podstawą orzeczenia zakazu prowadzenia działalności jest przypadek, który obrazowo można określić recydywą upadłościową. Dotyczy ona wyłącznie upadłych, którzy są osobami fizycznymi. Polega na tym, że w ciągu pięciu lat od ogłoszenia upadłości takiej osoby dochodzi do kolejnego ogłoszenia. Jeśli osoba ta skorzystała z umorzenia długów w związku z wcześniejszym postępowaniem upadłościowym, kolejne ogłoszenie upadłości daje podstawę do orzeczenia zakazu, bez względu na to, ile czasu minęło między nimi.

Czego dotyczą sankcje...

Choć omawianą sankcję określa się w skrócie zakazem prowadzenia działalności gospodarczej, to jednak zakres aktywności, których dotyczy, jest znacznie szerszy. Co istotne, treść zakazu jest zawsze taka sama. Sąd nie może ograniczyć go tylko do wybranych rodzajów działalności. Musi objąć nim wszystkie aktywności wymienione w prawie upadłościowym, czyli prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej, a także pełnienie funkcji:

• zarządcy sukcesyjnego,
• członka rady nadzorczej,
• członka komisji rewizyjnej,
• reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności,
• reprezentanta lub pełnomocnika spółki handlowej,
• reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorstwa państwowego,
• reprezentanta lub pełnomocnika spółdzielni,
• reprezentanta lub pełnomocnika fundacji,
• reprezentanta lub pełnomocnika stowarzyszenia.

Do decyzji sądu należy natomiast czas, na jaki zakaz zostanie nałożony. Minimalny jego wymiar to rok, a maksymalny – 10 lat, licząc od chwili, gdy postanowienie, którym został orzeczony, stanie się prawomocne.

…i jak są nakładane

Postępowanie w tej sprawie inicjowane jest wyłącznie na wniosek uprawnionych do tego podmiotów. Sąd nie może go wszcząć z urzędu. Wniosek – podlega opłacie sądowej w wysokości tylko 100 zł – może złożyć:

• każdy z wierzycieli dłużnika,
• tymczasowy nadzorca sądowy,
• zarządca przymusowy,
• syndyk,
• prokurator,
• prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
• Komisja Nadzoru Finansowego.

Postępowanie toczy się przed sądem upadłościowym, a akta sprawy – podobnie jak w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych – prowadzone są wyłącznie cyfrowo w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

• prowadzi działalność gospodarczą,
• pełni funkcję w zarządzie spółki,
• działa jako pełnomocnik lub reprezentant przedsiębiorcy. ©℗

Sąd rozstrzyga sprawę, wydając postanowienie, a nie wyrok. Od rozstrzygnięcia sądu rejonowego, orzekającego w pierwszej instancji, przysługuje prawo odwołania się do sądu okręgowego. Mimo że rozstrzygnięcie ma formę postanowienia, to zaskarża się je apelacją, a nie zażaleniem. Sprawa może też dotrzeć do Sądu Najwyższego, ponieważ dopuszczalne jest wniesienie skargi kasacyjnej. To wszystko sprawia, że od zainicjowania postępowania do jego definitywnego zakończenia może niekiedy minąć wiele lat.

Obwieszczenie o zakazie prowadzenia działalności w rejestrze

Kiedy wreszcie postanowienie orzekające zakaz stanie się prawomocne, sąd obwieszcza o nim w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Obwieszczenia ukazują się w jego publicznej części, do której może zajrzeć każdy – bez konieczności logowania się. Tam również widnieją:

• dane sądu, który orzekał w sprawie,
• sygnatura akt,
• data wydania postanowienia,
• imię i nazwisko oraz PESEL osoby, której sprawa dotyczyła, a także
• treść zakazu wraz z okresem, przez który ma obowiązywać.

Celem takiego podawania informacji o prawomocnym orzeczeniu zakazu do publicznej wiadomości jest ostrzeżenie wszystkich przed osobą, która może stwarzać zagrożenie dla obrotu gospodarczego.

Jakie są skutki

Osoba, wobec której orzeczono omawiany zakaz, nie może podejmować wymienionych w nim aktywności. Informacja o prawomocnym orzeczeniu zakazu trafia automatycznie za pośrednictwem systemu tele informatycznego do sądu rejestrowego oraz Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Ważne! Sąd rejestrowy musi odmówić dokonania wpisów naruszających zakaz. Próba wpisania osoby objętej zakazem, np. jako prezesa zarządu spółki z o.o., zakończy się więc niepowodzeniem.

Są wątpliwości, czy jeśli osoba ta już widnieje w rejestrze, sąd rejestrowy może ją wykreślić z urzędu. Nie ma bowiem przepisu konkretnie wskazującego zakaz jako podstawę takiego wykreślenia. Wątpliwości nie ma zaś w odniesieniu do CEIDG, ponieważ w tym przypadku art. 30 ust. 1 ustawy o CEIDG i punkcie informacji dla przedsiębiorcy wprost stanowi, że zakaz prowadzenia działalności gospodarczej skutkuje wykreśleniem osoby nim objętej z ewidencji. ©℗