O użyczeniu spółce gminnej nieruchomości decyduje wójt, a nie rada

Nasza spółka postanowiła zwrócić się do wójta o użyczenie na pięć lat należącego do gminy terenu, który byłby wykorzystywany m.in. na różne cele społeczne. Wójt jednak nam odmówił, powołując się na uchwałę rady gminy. Co w tej sytuacji? Czy wójt nie może samodzielnie podjąć decyzji?

W pytaniu czytelnika pojawił się aspekt tzw. umowy użyczenia, warto zatem w pierwszej kolejności odnieść się do cywilnoprawnego aspektu tej umowy. Jak wynika z art. 710 i następnych kodeksu cywilnego, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się na czas oznaczony lub nieoznaczony zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Biorący może jej używać w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu, chyba że umowa stanowi inaczej. Nie może jednak bez zgody użyczającego dać użyczonej rzeczy do używania przez osobę trzecią. Ponosi też zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej.

W kontekście podanego stanu faktycznego znaczenie ma także art. 13 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Stanowi on, że nieruchomości – z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw – mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności sprzedaży; zamiany i zrzeczenia się; oddania w użytkowanie wieczyste, najem lub dzierżawę; użyczenia; oddania w trwały zarząd. Mogą być one także obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji. Nie ma zatem wątpliwości co do tego, że nieruchomość samorządowa może zostać oddana w umowę użyczenia.

Podzielone kompetencje

Należy jednak podkreślić, że w samorządzie gminnym podejmowanie decyzji odnośnie do gospodarowania mieniem jest podzielone pomiędzy organy gminy, czyli wójta gminy i radę gminy. Zatem dla oceny podanego zagadnienia istotne znaczenie będą miały również przepisy ustawy o samorządzie gminnym. I tak zgodnie z art. 30 ust. 2 tego aktu prawnego do zadań wójta należy w szczególności gospodarowanie mieniem komunalnym. Natomiast kompetencje do gospodarowania gminnym zasobem nieruchomości – jak wynika z art. 25 ust. 1 w zw. z art. 23 ust. 1 pkt 7a ustawy o gospodarce nieruchomościami – posiada wójt gminy. Ponadto może on w ramach tych uprawnień gospodarować nieruchomościami, a więc m.in. je wydzierżawiać, wynajmować i użyczać. Jeśli natomiast chodzi o kompetencje przyznane radzie gminy, to punktem wyjścia jest art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a ww. ustawy o samorządzie gminnym, z którego wynika, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących: zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż trzy lata lub na czas nieoznaczony, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej. Uchwała rady gminy jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do trzech lat strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość. Do czasu określenia zasad wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy.

Różne zadania

Dokonując analizy powyższych przepisów, należy zwrócić uwagę, że ustawa o samorządzie gminnym, określając kompetencje organów gminy, przekazuje je odpowiednio obu organom (radzie i wójtowi), przy uwzględnieniu funkcji, jakie każdy z tych organów odgrywa w procesie realizowania zadań gminy, w tym gospodarowania mieniem gminy. Stąd też – skoro ustawodawca przewidział dzielenie kompetencji między radą a wójtem – to rada (jako organ stanowiący, który ma wpływ na kształtowanie spraw majątkowych gminy i który jest upoważniony do ustanawiania zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości) powinna w sposób jasny i precyzyjny określać podstawy swojego działania. Jednak w opisanych w pytaniu okolicznościach rada gminy nie ma możliwości podejmowania uchwał w sprawie oddawania nieruchomości w użyczenie. Zawarcie umowy użyczenia nieruchomości nie zostało bowiem wymienione w art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a ustawy, w konsekwencji czego brak było podstaw do podjęcia uchwały w sprawie dotyczącej zgody rady gminy na zawarcie umowy użyczenia nieruchomości.

W konsekwencji samodzielną kompetencję w podanym zakresie ma tylko wójt gminy, a wspomniana w zapytaniu uchwała rady gminy nie ma mocy prawnej – wojewoda prawdopodobnie stwierdzi jej nieważność. Należy więc ponowić wniosek do wójta gminy w zakresie przekazania spółce nieruchomości w użyczenie, o ile, rzecz jasna, będzie taka wola wójta gminy jako reprezentanta mienia samorządowego. Jednocześnie warto powiadomić organ nadzoru nad ww. uchwałami rady gminy, czyli wojewodę, który ma możliwość stwierdzić nieważność ww. uchwały.

Podsumowując, w podanej sprawie rada gminy nie może zajmować merytorycznego stanowiska. Wyłączną kompetencję w podanym zakresie ma wójt gminy. Spółka nie powinna więc rezygnować z ubiegania się o nieruchomość na zasadzie użyczenia, przy czym musi złożyć wniosek do wójta gminy. ©℗