Gmina przyjęła kilka dni temu nowe stawki opłat za odpady z nieruchomości niezamieszkanych, czyli m.in. z tych, w których prowadzi się działalność gospodarczą. Niestety stawki wzrosły o 20 proc., co dla firmy jest znacznym obciążeniem. Dodatkowo gmina powołuje się na uchwałę, w której mowa o tym, że stawka obowiązuje od 1 stycznia, czyli wstecz. Czy to możliwe? Co zrobić, aby nie płacić wyrównania?

Warto na początku przypomnieć, że ustalanie stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w gminie to kompetencja rady gminy. Wskazuje na to art. 6k ust. 1 pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zgodnie z nim rada gminy w drodze uchwały ustali stawkę opłaty za pojemnik lub worek o określonej pojemności, przeznaczony do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości. Z kolei w ust. 2a tego przepisu przewidziano stawki maksymalne, których żadna gmina nie może przekroczyć. Ma więc możliwość ustalania stawek i może je podwyższać w ramach limitów.

Tylko przyznanie prawa, a nie nałożenie obowiązków

Należy jednak podkreślić, że nie w każdej sytuacji takie podwyższenie będzie legalne. Gmina (rada gminy) nie może bowiem postanowić, że nowe stawki będą obowiązywały wstecz, czyli w opisanej w pytaniu sytuacji od 1 stycznia 2023 r. Na te kwestie zwrócono uwagę w uchwale nr 2.23.2023 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 17 stycznia 2023 r. (źródło: https://warszawa.rio.gov.pl/?a=49151). Wskazano w niej m.in., że nielegalny będzie zapis w uchwale gminy przewidujący wejście w życie wyższych stawek od 1 stycznia 2023 r. Izba podkreśliła, że narusza to art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Z podanego przepisu wynika, że akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Powołano się także na art. 5 wspomnianej ustawy, z którego wynika, że przepisy art. 4 nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, jeżeli zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Powołano się na zasadę, że wsteczna moc prawna może dotyczyć ewentualnie tylko przyznania praw, a nie obowiązków. Izba podała także, że uchwała nie spełnia takiego warunku, ponieważ nakłada na jej adresatów obowiązki. Wreszcie podkreślono, że akt prawa miejscowego, a takim aktem jest uchwała w sprawie wysokości stawek, może wejść w życie najwcześniej po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w dzienniku urzędowym.

Uchwałę warto zaskarżyć

Zatem nie ma wątpliwości co do tego, że wprowadzenie wyższych stawek z datą od 1 stycznia 2023 r. jest nielegalne. Gmina nie może żądać wyższych stawek wstecz, nie ma więc podstaw do płacenia gminie „wyrównania”.
Warto też podjąć działania w celu uchylenia nielegalnej uchwały. Przedsiębiorca może skorzystać z dwóch rozwiązań. Po pierwsze, może samodzielnie skierować tzw. skargę na uchwałę rady gminy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który może stwierdzić nieważność uchwały. Po drugie, może zawiadomić o takiej sytuacji regionalną izbę obrachunkową, która ma prawo samodzielnie stwierdzić nieważność takiej uchwały.
Podsumowując, należy podkreślić, że wsteczna podwyżka opłat jest nielegalna. Przedsiębiorca może interweniować poprzez skargę do sądu administracyjnego albo zawiadomienie regionalnej izby obrachunkowej. Oba te podmioty są władne podważyć zapisy o wyższych stawkach. ©℗
Podstawa prawna
• art. 6k ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2a ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2519; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2797)
• art. 4 ust. 1, art. 5 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1461)
Zapraszamy do zadawania pytań