Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Głównym założeniem systemu ROP jest to, by to wprowadzający dane opakowanie na rynek ponosił koszty jego utylizacji. Dziś ta konieczność ciąży na samorządach, więc w praktyce na nas wszystkich. Obowiązek wdrożenia do polskiego prawodawstwa przepisów o ROP wynika wprost z unijnej dyrektywy 2018/852, co nie budzi niczyjego sprzeciwu. Producenci wielokrotnie deklarowali, że zdają sobie sprawę z konieczności poniesienia kosztów gospodarowania odpadami pochodzącymi z ich produktów i nie zamierzają się od tego uchylać.
ROP - na co skarżą się przedsiębiorcy?
Problematyczna jest inna kwestia. Chodzi o to, że opublikowanie projektu ustawy poprzedzały wielomiesięczne prace tzw. tajnego ministerialnego zespołu, do którego należeli reprezentanci zarówno przedsiębiorców, jak i samorządowców. Początkowo ścierały się ze sobą dwa pomysły na ROP. Producenci chcieli, by w zamian za wnoszenie opłat przyznano im prawo do rozliczania gmin z tego, jak te wywiązują się z obowiązku odzyskiwania surowców z odpadów komunalnych. Natomiast samorządowcy chcieli, by nadzór nad nowym systemem trafił w ręce państwa, a rolę przedsiębiorców ograniczyć do bycia biernym płatnikiem.
Wygrał wariant przedstawiony przez lokalnych włodarzy. Na nadzorcę systemu ROP wybrano Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), a rolę producentów ograniczono niemal wyłącznie do ponoszenia części kosztów gospodarowania odpadami przez gminy. To zaś spotkało się z oburzeniem przedsiębiorców, wyrażonym m.in. na łamach DGP. W poniedziałek resort opublikował uwagi, które spłynęły do niego w ramach opiniowania projektu.
Czy przepisy o ROP zaszkodzą przedsiębiorcom?
Zdaniem organizacji „Pracodawcy RP” projektowane przepisy naruszają ustawę zasadniczą. Chodzi m.in. o „pominięcie zasady dwuinstancyjności w przypadku postępowań prowadzonych przez NFOŚiGW (m.in. weryfikacja wniosków beneficjentów) czy w zakresie wprowadzenia mechanizmu nienależnej weryfikacji realizacji obowiązków przez Fundusz”, a także o nałożenie na przedsiębiorców „podwójnego obciążenia finansowego, które naraża ich na potencjalnie nieproporcjonalnie wysokie koszty, nieadekwatne do zamierzonego celu”.
Z kolei w stanowisku Business Centre Club (BCC) czytamy, że „planowana likwidacja działających na zasadach wolnorynkowych organizacji odzysku opakowań oraz zastąpienie ich przez NFOŚiGW stoi w sprzeczności z procesem deregulacji polskiego prawa”. BCC stwierdza też, że wdrożenie ministerialnej koncepcji ROP spowoduje „brak zwiększenia efektywności systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi z uwagi na nacjonalizację i fiskalizację strumienia finansowego mającego służyć jego rozwojowi”.
Krytycznie o projekcie ustawy wypowiedział się również IETU, czyli placówka naukowo-badawcza nadzorowana przez resort klimatu. W zestawieniu wskaźników efektywności systemu ROP czytamy, że wyznaczenie NFOŚiGW jako nadzorcy może wiązać się z „polityzacją wydatków, brakiem konkurencji i presją kosztową oraz rozmyciem środków”. Z kolei oceniając formułę powiązania stawek opłaty opakowaniowej z tzw. kosztem netto i recyklowalnością danego opakowania, IETU stwierdza, że jest to „silny sygnał cenowy do ekoprojektowania i redukcji trudnych w recyklingu formatów”. Zauważa jednak przy tym, że następstwem tego modelu może być „uznaniowość przy braku algorytmu w ustawie oraz ryzyko lobbowania wyjątków”.
Uwagi z konsultacji społecznych, których jest znacznie więcej, nie zostały wciąż opublikowane przez resort.
Etap legislacyjny: Projekt po konsultacjach społecznych, uzgodnieniach i opiniowaniu
