Jak wskazuje wnioskodawca nowego prawa, Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, dzięki tej ustawie od 1 stycznia 2019 roku 2,5 mln użytkowników wieczystych stanie właścicielami gruntów, na których znajdują się ich mieszkania i domy.
Jak mówił podczas prac w Sejmie poseł sprawozdawca Bogdan Rzońca (PiS), ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów "usuwa bariery prawne".
"Wsłuchujemy się w głos w szczególności osób, które mieszkają we wspólnotach mieszkaniowych i które są po prostu nie raz pokrzywdzone przez brak zgody współmieszkańców, sąsiadów i nie mogą otrzymać tego prawa własności gruntów. Usuwamy te bariery arbitralnie co prawda, ale bardzo jednoznacznie i zgodnie z oczekiwaniem społecznym" - stwierdził Rzońca.
Wyjaśnił, że przepisy zakładają przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności z mocy prawa od 1 stycznia 2019 roku. Takie rozwiązanie - wskazał - oznacza objęcie ustawowym przekształceniem wszystkich członków wspólnot mieszkaniowych bez wymogu ich zgody. Dodał, że ustawa obejmuje również właścicieli domów jednorodzinnych.
Ci, którzy staną się z mocy prawa właścicielami gruntów, będą zobowiązani do uiszczania należności za nabycie prawa własności w formie opłat rocznych, przez 20 lat. Wysokość opłat za przekształcenie zostanie ustalona według stanu na 1 stycznia 2019 roku. Samorządy będą mogły waloryzować te opłaty - już z tytułu własności - ale tylko przy zastosowaniu wskaźników ogłaszanych przez GUS.
Osobom, które będą chciały uregulować opłaty wcześniej niż w ciągu 20 lat, zostaną zaproponowane bonifikaty. Na gruntach Skarbu Państwa bonifikaty określa projekt ustawy. Dla tych, którzy postanowią zapłacić całą 20-letnią sumę jednorazowo w pierwszym roku, bonifikata będzie wynosiła 60 proc., a w kolejnych latach będzie obniżana o 10 proc. Taka bonifikata na gruntach samorządowych w użytkowaniu wieczystym będzie ustalana przez radę gminy lub powiatu.
Przepisy stanowią, że jeśli na gruncie będą znajdowały się zarówno budynki mieszkalne, jak i komercyjne to cały grunt zostanie przekształcony we własność, ale przedsiębiorca nie skorzysta z ewentualnej bonifikaty.
Własność gruntów w księgach wieczystych oraz w ewidencji gruntów i budynków będzie ustalana na podstawie zaświadczenia wydawanego przez organy reprezentujące dotychczasowych właścicieli gruntów - Skarb Państwa oraz gminy. Wpisy mają być wolne od opłat sądowych.
Ustawa wprowadza też przepis ograniczający możliwość ustanawiania od 1 stycznia 2019 r. nowych praw użytkowania wieczystego na cele mieszkaniowe. Oznacza to, że od tej daty, z własnością lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego będzie mogło być związane wyłącznie prawo własności gruntu.
Podczas prac w Sejmie do ustawy wprowadzono kilkanaście poprawek merytorycznych. Jak tłumaczył Rzońca, jedna z poprawek doprecyzowuje zasady nabywania nieruchomości przez cudzoziemców. Kolejna usuwa ograniczenia w składaniu opłaty przekształceniowej na raty lub ustalenie innego terminu jej wniesienia oraz w udzielaniu bonifikat od tej opłaty.
Inna poprawka ma na celu uproszczenie i usprawnienie mechanizmu udzielania bonifikat od opłat rocznych przekształceniowych. W innej poprawce proponuje się dostosowanie nazwy zaświadczenia potwierdzającego przekształcenie. PiS proponuje też zmianę, której celem jest dostosowanie mechanizmu wnoszenia opłaty rocznej oraz opłaty jednorazowej w pierwszych dwóch latach, tj. w 2019 i 2020.