7 listopada Sejm wyraził zgodę na kontynuowanie ograniczenia prawa do składania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, co otworzyło MSWiA drogę do przygotowania kolejnego rozporządzenia w tej sprawie. W efekcie w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt rozporządzenia (RD251) dotyczący przedłużenia czasowego ograniczenia prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Nowelizacja przepisów regulujących procedury udzielania ochrony międzynarodowej w Polsce, wprowadzana kolejnymi rozporządzeniami Rady Ministrów, stanowi odpowiedź na utrzymującą się presję migracyjną na granicy państwowej z Republiką Białorusi. Istotą tych działań jest czasowe ograniczenie prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, stosowane w celu zapobieżenia destabilizacji sytuacji wewnętrznej państwa.

Podstawa prawna i cel ograniczenia

Podstawą prawną dla wprowadzania i przedłużania omawianego ograniczenia jest art. 33a ust. 5 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z tym upoważnieniem, Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, może wprowadzić, przedłużyć lub znieść takie ograniczenie. Decyzja ta kieruje się dwiema głównymi przesłankami:

  • potrzebą zapobieżenia destabilizacji sytuacji wewnętrznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
  • dążeniem do możliwie jak najmniejszego ograniczenia praw cudzoziemców ubiegających się o ochronę międzynarodową.

Cykl rozporządzeń wprowadzających ograniczenie

Pierwotne czasowe ograniczenie prawa do złożenia wniosku zostało wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 marca 2025 r. (Dz. U. poz. 390). Ograniczenie to:

  • obowiązywało przez 60 dni od wejścia w życie,
  • stosowano je wyłącznie na granicy państwowej z Republiką Białorusi.

Następnie, w związku z brakiem ustania przesłanek i koniecznością utrzymania pożądanego skutku w zakresie presji migracyjnej, Rada Ministrów systematycznie przedłużała obowiązywanie ograniczenia na kolejne okresy 60-dniowe. Wśród kolejnych rozporządzeń przedłużających, po uzyskaniu zgody Sejmu, znalazły się akty z 23 maja, 24 lipca oraz 17 września 2025 r.

Utrzymanie zagrożenia i instrumentalizacja migracji

Decyzje o kolejnym przedłużeniu ograniczenia wynikają z jednoznacznej oceny, że nie ustały przesłanki uzasadniające jego wprowadzenie, określone w art. 33a ust. 1 ww. ustawy. W szczególności, władze państwowe stwierdziły, że:

  • ma miejsce instrumentalizacja migracji,
  • odejmowane działania w ramach instrumentalizacji stanowią poważne i rzeczywiste zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa lub społeczeństwa.

Jak tłumaczy wnioskodawca projektu, wprowadzenie ograniczenia jest niezbędne do zapobieżenia temu zagrożeniu, ponieważ dotychczas podjęte środki okazały się niewystarczające.

Istota projektowanych rozwiązań

Istotą aktualnie procedowanego projektu jest kolejne, przedłużenie czasowego ograniczenia prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Okres: ograniczenie ma zostać wprowadzone na okres kolejnych 60 dni od dnia wejścia w życie nowej regulacji.

Zasięg: obowiązywanie ograniczenia pozostaje na granicy państwowej z Republiką Białorusi.

Według wnioskodawcy projektu, to rozwiązanie prawne ma na celu dalsze skuteczne zarządzanie kryzysem granicznym i utrzymanie kontroli nad napływem osób ubiegających się o ochronę międzynarodową w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa.

Kto wciąż będzie mógł złożyć wniosek?

Ograniczenie nie obejmie wszystkich cudzoziemców. Straż Graniczna nadal będzie uprawniona do przyjmowania wniosków od:

  • małoletnich bez opieki,
  • kobiet w ciąży,
  • osób starszych, chorych lub wymagających szczególnego traktowania,
  • cudzoziemców, wobec których istnieje ryzyko poważnej krzywdy w kraju pochodzenia.

Nowe rozporządzenie ma obowiązywać przez 60 dni – od 22 listopada.