Kiedy można przydzielić pracownikom używane środki ochrony indywidualnej
Co do zasady takie środki powinny być przydzielane pracownikom do użytku indywidualnego. W pewnych przypadkach istnieje jednak odstępstwo od tej normy i dany środek może być używany przez więcej niż jedną osobę, jeśli pracodawca zastosuje działania wykluczające niepożądany wpływ takiego użytkowania na zdrowie lub higienę pracowników.
Stosownie do postanowień art. 207 par. 2 kodeksu pracy (dalej k.p.), pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
Przejawem tej powinności, zgodnie z art. 2376 par. 1 k.p., jest obowiązek nieodpłatnego dostarczania pracownikom przez pracodawcę środków ochrony indywidualnej, zabezpieczających przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informowanie pracowników o sposobach posługiwania się tymi środkami.
Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy. Ponadto, dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny:
- być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia;
- uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy;
- uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika;
- być odpowiednio dopasowane do użytkownika.
W przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności jednoczesnego stosowania kilku środków ochrony indywidualnej, powinny one dać się dopasować względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych.
Stosownie do postanowień art. 2378 par. 1 k.p., pracodawca powinien ustalić rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne w związku z art. 2376 par. 1 k.p. i art. 2377 par. 1 k.p., jak również przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.
W myśl art. 2379 par. 2 k.p., pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, a w szczególności, aby były użytkowane i konserwowane zgodnie z zaleceniami producenta określonymi w stosownej instrukcji.
Z kolei zgodnie z par. 5 załącznika nr 2 do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, środki ochrony indywidualnej powinny być przeznaczone do osobistego użytku. W wyjątkowych przypadkach środek ochrony indywidualnej może być używany przez więcej niż jedną osobę, jeśli zastosowano działania wykluczające niepożądany wpływ takiego użytkowania na zdrowie lub higienę pracowników.
Mając na uwadze powyższe, w razie zastosowania przez pracodawcę odpowiedniej procedury czyszczenia i dezynfekcji, może on zrealizować obowiązek zapewnienia środków ochrony indywidualnej poprzez przydzielenie używanych ochron osobistych.
Podstawa prawna
art. 207 par. 2, art. 2376, art. 2377, art. 2378, art. 2379 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277, ost. zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 1871)
Czy osoba, która ma rozpocząć pracę i ulega wypadkowi w drodze do firmy, objęta jest ochroną jak pracownik
Zarówno przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jak i regulacje ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, definiujące pojęcie wypadku w drodze do pracy i z pracy, mają zastosowanie do pracowników, a więc osób już zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Kandydat na pracownika, który dopiero jedzie do pracodawcy w celu nawiązania stosunku pracy, nie podlega zatem ochronie ubezpieczeniowej określonej w przywołanych przepisach.
Nieco inaczej należałoby traktować osobę, która wracając z siedziby pracodawcy, gdzie dopełniła obowiązków związanych z zatrudnieniem, uległaby wypadkowi w podróży. W takim przypadku kwalifikacja prawna zdarzenia powinna być uzależniona przede wszystkim od tego, czy osoba ta formalnie rozpoczęła pracę. Jeżeli tak, to zdarzenie to powinno zostać zakwalifikowane jako wypadek w drodze z pracy (jeśli oczywiście spełni wszystkie przesłanki wynikające z definicji tego wypadku). Jeżeli jednak umowa o pracę została zawarta, ale pracownik ma rozpocząć pracę dopiero w przyszłości (np. za kilka dni, tygodni itp.), to w takim przypadku pracownikowi nie przysługuje ochrona ubezpieczeniowa.
Podstawa prawna
art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 257, ost. zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 620)
art. 57b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631, ost. zm. Dz.U. z 2025 r. poz. 769)
W jakim terminie należy sporządzić kartę wypadku
Co do zasady pracodawca powinien sporządzić i przekazać statystyczną kartę wypadku w formie elektronicznej. Jedynie pracodawca zatrudniający nie więcej niż 5 pracujących może przekazać oryginał statystycznej karty w formie papierowej do Urzędu Statystycznego w Gdańsku.
Zgodnie z art. 234 par. 1 k.p., w razie wypadku przy pracy pracodawca musi podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom w przyszłości.
Sposób i tryb postępowania oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia z 1 lipca 2009 r. przywołanego w podstawie prawnej. Przepisy tego rozporządzenia zobowiązują pracodawcę zatrudniającego pracownika, który uległ wypadkowi, aby po uzyskaniu zawiadomienia o zdarzeniu powołał zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy), którego zadaniem jest ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku oraz sporządzenie – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy według wzoru określonego w rozporządzeniu z 24 maja 2019 r. wymienionego w podstawie prawnej.
Ponadto, zgodnie z par. 3 rozporządzenia w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy, statystyczną kartę sporządza się na podstawie zatwierdzonego protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy albo na podstawie karty wypadku, w których stwierdzono, że wypadek jest wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy.
Celem przekazywania informacji zawartych w formularzu statystycznej karty wypadku przy pracy jest zapewnienie rzetelnego, obiektywnego i systematycznego informowania społeczeństwa, organów państwa i administracji publicznej oraz podmiotów gospodarki narodowej zarówno o liczbie wypadków przy pracy, okolicznościach ich powstawania, przyczynach, które do nich doprowadziły, jak i o samych poszkodowanych.
Statystyczną kartę, z wyjątkiem jej części II uzupełniającej, pracodawca sporządza i przekazuje w terminie 14 dni roboczych od dnia, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy lub w którym sporządzono kartę wypadku.
Część II uzupełniającą statystycznej karty pracodawca sporządza i przekazuje nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu powypadkowego lub od dnia sporządzenia karty wypadku.
Statystyczną kartę przekazuje się w postaci elektronicznej na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu Statystycznego. Pracodawca zatrudniający nie więcej niż 5 pracujących może przekazać oryginał statystycznej karty w formie papierowej do Urzędu Statystycznego w Gdańsku. ©℗
Podstawa prawna
art. 234 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 277, ost. zm. Dz.U. z 2024 r.)
par. 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 9 grudnia 2022 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. poz. 2750)
rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1071)
rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. nr 105 poz. 870).