Umowa zlecenia będzie się liczyć do stażu pracy. Ale zmiana nie aż tak przełomowa, chyba że dla budżetówki

Wliczenie umowy zlecenia do stażu pracy- co się zmienia?

Stały Komitet Rady Ministrów 22 maja 2025 r. przyjął projekt przepisów zakładających, że okresy wykonywania umowy zlecenia i prowadzenia działalności gospodarczej będą wliczane do stażu pracy, rozumianego jako okres wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę.

W ocenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej to niesprawiedliwe, że osoba pracująca przez kilka czy kilkanaście lat wyłącznie na umowie zlecenie ma w świetle prawa niższy staż pracy niż osoba zatrudniona na etacie np. od roku.

Co to jednak oznacza „staż pracy” i jakie on ma obecnie znaczenie? Wbrew pozorom mniejsze niż się większości osób wydaje. Nieodzownie kojarzy się z uprawnieniami emerytalnymi, mimo że do otrzymania emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy nie jest wymagany żaden okres pracy na etacie.

Jak staż pracy wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego?

Zgodnie z kodeksem pracy staż pracy rozumiany jako „okres zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę” ma znaczenie dla wymiaru urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z art. 154 par. 1 kodeksu pracy wymiar urlopu wynosi:

• 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
• 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Jednak w rzeczywistości, mało kto rzeczywiście musi przepracować 10 lat, żeby uzyskać prawo do 26 dni urlopu. Do okresu pracy, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bowiem okres nauki w:

• zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
• średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat.

Okresy te nie podlegają sumowaniu.

Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy wlicza się albo okres zatrudnienia, albo okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.

W praktyce więc absolwent studiów już pod dwóch latach pracy w oparciu o umowę o pracę nabędzie prawo do większej puli urlopu.

Wejście w życie proponowanych przepisów o stażu pracy będzie oznaczało, że pracownicy, którzy zanim podjęli pracę na etacie, wykonywali umowę zlecenia lub prowadzili działalność gospodarczą, wcześniej nabędą prawo do 26 dni urlopu.

Jak staż pracy wpływa na nagrody jubileuszowe i dodatki stażowe?

Ministerstwo jako przykład na istnienie nierówności podaje również prawo do nagród jubileuszowych, dodatków stażowych lub okresy wymaganych do zatrudnienia na danym stanowisku. Jednak ani nagrody jubileuszowe, ani dodatki stażowe nie są przewidziane w kodeksie pracy jako obowiązkowe składniki wynagrodzenia. Pracodawcy mogą, ale nie muszą, przewidzieć w swoich wewnętrznych aktach prawnych takie uprawnienia dla pracowników. Jeśli je przewidzieli i wymagają określonego okresu zatrudnienia, ich pracownicy łatwiej je nabędą po wprowadzeniu proponowanej zmianie przepisów.

Te składniki wypłacane są również na podstawie przepisów o służbie cywilnej i pracownikach samorządowych. Zaliczenie wykonywania zlecenia i prowadzenia firmy do stażu pracy spowoduje, że pracownicy służby cywilnej i samorządów nabędą szybciej prawo do nagrody jubileuszowej i dodatku stażowego.

Podobnie nie ma przepisu w kodeksie pracy, który wymaga określonego stażu pracy, by podjąć pracę na jakimś stanowisku. Pracodawcy z sektora prywatnego mogą, ale nie muszą wprowadzać takiego wymagania, poza tym zazwyczaj firmom zależy na doświadczeniu w danym obszarze, a nie na tym, czy kandydat był zatrudniony na umowę o pracę.

Czy praca na etacie jest konieczna do otrzymania emerytury?

Wprowadzenie proponowanej zmiany nie wpłynie na uprawnienia emerytalne. Emerytura przysługuje każdemu, kto ukończył wiek emerytalny oraz została za niego odprowadzona przynajmniej jedna składka lub sam ją odprowadził. Nie jest istotne, z jakiego tytułu ta składka została odprowadzona. Do otrzymania emerytury nie jest wymagany staż pracy w oparciu o umowę o pracę.

Staż pracy na etacie nie jest również potrzebny do podwyższenia emerytury do poziomu emerytury minimalnej. Wystarczy, że dana osoba będzie miała 20 (kobiety) lub 25 (mężczyźni) lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Można więc otrzymać emeryturę, a w razie potrzeby także podwyższenie jej do emerytury minimalnej, nawet gdy nie przepracowało się ani jednego dnia na etacie.

Czy można otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy bez etatu?

Również renta z tytułu niezdolności do pracy może zostać przyznana osobie, która nie ma żadnego stażu pracy w oparciu o umowę o pracę. Przepisy wymagają co prawda odpowiedniej długości okresów składkowych i nieskładkowych, ale podobnie jak w przypadku podwyższenia do emerytury minimalnej, okres uznaje się za składkowy, gdy składki odprowadzane są z dowolnego tytułu (także zlecenia lub prowadzenia działalności gospodarczej).