Urlop rodzicielski dla ojca. Gwarantowane wolne?

Wprowadzone dwa lata temu przepisy wydłużające urlop rodzicielski miały na celu m.in. zwiększenie zaangażowania ojców w opiekę nad małymi dziećmi. Nowe przepisy dają rodzicom jednego dziecka 41 tygodni urlopu rodzicielskiego, którym mogą podzielić się dowolnie, ale z zastrzeżeniem, że jedno z nich może wykorzystać maksymalnie 32 tygodnie urlopu, a pozostałe 9 tygodni pozostaje dla drugiego rodzica.

W praktyce większość kobiet wykorzystuje swoje maksimum od razu po urlopie macierzyńskim. Ojcowie swoją część rodzicielskiego rozkładają często na kilka lat, bo dzięki temu gwarantowany urlop w okresie, w którym istniałoby ryzyko, że pracodawca go odmówi.

A udzielenia urlopu rodzicielskiego odmówić nie można. Nie można przy tym robić pracownikowi zarzutów, że „nadużywa” tego urlopu.

Ile tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje?

Podstawowa pula urlopu rodzicielskiego to 41 tygodni dla rodziców jednego dziecka, ale gdy urodziły się im bliźnięta, pula urlopu ulega zwiększeniu do 43 tygodni.

Kodeks pracy przewiduje specjalną pulę urlopu dla rodziców dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin ,,Za życiem''. Zaświadczenie to stwierdza ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

W takiej sytuacji rodzice dziecka mają prawo do 65 tygodni urlopu rodzicielskiego, a przy większej liczbie dzieci urodzonych przy jednym porodzie – 67 tygodni.

Także w tym przypadku rodzice mogą podzielić się pulą urlopu dowolnie, ale z tym ograniczeniem, że jedno z rodziców może maksymalnie wykorzystać 56 (58) tygodni urlopu, a 9 tygodni jest nieprzenoszalne. Musi wykorzystać je drugi rodzic albo urlop przepadnie.

Z jakim urlopem może być łączony urlop rodzicielski?

Korzystanie z tego urlopu jest bardzo elastyczne i może być łączone z każdym rodzajem urlopu związanego z rodzicielstwem.

Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje pracownicy. Jeśli jedno z rodziców nie jest pracownikiem, ale jest ubezpieczonym zleceniobiorcą albo przedsiębiorcą i pobiera zasiłek macierzyński za okres analogiczny do urlopu rodzicielskiego, drugi rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego. Nie ma również przeszkód, aby matka korzystała z urlopu macierzyńskiego, a ojciec w tym samym czasie z urlopu rodzicielskiego. Podobnie w przypadku uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (tzw. urlop dla rodziców wcześniaków) – jedno z rodziców może korzystać z tego urlopu, a drugie z urlopu rodzicielskiego.

Nie będzie również przeszkodą do korzystania z urlopu rodzicielskiego korzystanie przez drugiego rodzica z urlopu ojcowskiego lub wychowawczego.

Na ile części można podzielić 9 tygodni urlopu dla ojca?

Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. W praktyce matki najczęściej wykorzystują urlop rodzicielski w jednej części trwającej 32 tygodnie. Tak samo matki, które nie są zatrudnione w oparciu o umowę o pracę, ale podlegały ubezpieczeniu chorobowemu, najczęściej składają jeden wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres analogiczny do urlopu rodzicielskiego. Uznaje się to za wykorzystanie jednej części urlopu rodzicielskiego.

Skoro więc matki najczęściej wykorzystują jedną część urlopu rodzicielskiego, to oznacza, że ojcowie mogą podzielić swój urlop na maksymalnie 4 części. A zatem 9 tygodni nieprzenoszalnego urlopu mogą sobie podzielić na 4 części o dowolnej długości. Urlop ten mogą wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat, a więc tak naprawdę mogą wykorzystywać np. co roku po 2 tygodnie.

Jakie są warunki udzielenia urlopu rodzicielskiego?

Pracodawca nie może odmówić udzielenia tego urlopu. Nie może przy tym zasłaniać się „szczególnymi okolicznościami”, które pozwalają odmówić nawet udzielenia urlopu na żądanie. Odmowa udzielenia urlopu rodzicielskiego w żądanym przez pracownika terminie stanowi wykroczenie i jest zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Aby zatem taki urlop uzyskać, pracownik musi złożyć poprawny wniosek o urlop w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Wniosek o taki urlop może być złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, a więc także e-mailem lub poprzez komunikator, i musi zawierać:

• imię i nazwisko pracownika;
• wskazanie okresu dotychczas wykorzystanego urlopu rodzicielskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres analogiczny do urlopu rodzicielskiego oraz liczby wykorzystanych części urlopu rodzicielskiego lub liczby wniosków o zasiłek macierzyński;
• wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop rodzicielski lub ma być udzielona jego część.

Do wniosku dołącza się:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów;
• oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku w okresie objętym wnioskiem.

Jeśli dziecko posiada zaświadczenie, o którym mowa wyżej z art. 4 ust. 3 ustawy z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, a rodzic chce skorzystać ze zwiększonej puli urlopu,. dołącza się również to zaświadczenie.

Po